Σχέσεις με διαβατήριο: Γνωρίζει σύνορα ο έρωτας;

της Ηρώς Κουνάδη

Παπούτσι από τον τόπο σου; Που θα καταλαβαίνει τα βασισμένα σε λογοπαίγνια αστεία σου, θα θυμάται τα καρτούν που έπαιζε η τηλεόραση όταν ήσασταν μικροί και θα ξέρει σε τι κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο αναφέρεσαι όταν μιλάς για το ’80 ή για το 1999; Ή μήπως… παπούτσι εισαγωγής; Ήτοι, σχέση που θα σου ανοίξει νέους ορίζοντες, θα σε βάλει να αναθεωρήσεις παγιωμένες αξίες, θα σε μάθει και δυο-τρεις καινούριες συνταγές ρε αδερφέ;

Πώς συμβιβάζονται δύο διαφορετικές κουλτούρες εντός αλλά και εκτός σχέσης –στις συναναστροφές του ζευγαριού με τρίτους, για παράδειγμα– και ποιος από τους δύο τελικά μετακομίζει, όταν έρθει η ώρα της μεγάλης απόφασης; Ρωτήσαμε έξι ζευγάρια τα διαβατήρια των οποίων αναγράφουν διαφορετική εθνικότητα να μας πουν τα πάντα για την… διασυνοριακή τους σχέση.

Κάθε (διασυνοριακή) αρχή και δύσκολη (;)

«Γνωριστήκαμε σε ένα μπαρ όπου εγώ σύχναζα λόγω της μουσικής» λέει η Μαρία, 33 ετών, που είναι εδώ και επτά χρόνια παντρεμένη με τον Yoel, από την Κούβα. «Ο Yoel είχε έρθει στην Ελλάδα από την Ιταλία, πριν από μερικές μέρες για να επισκεφτεί ένα φίλο και ήταν η πρώτη φορά που έβγαινε. Μας συνέστησε ένας κοινός φίλος και περάσαμε όλο το βράδυ κουβεντιάζοντας».

Οι περισσότερες γνωριμίες έγιναν από κοντά, σε πάρτι, σεμινάρια ή μέσω του CouchSurfing, όπως στην περίπτωση της Ντίνας, 30 ετών, που είναι ζευγάρι με τον Pere από την Ισπανία, και της Άλκηστης, 28, που ερωτεύτηκε με τον Jamal, από την Ιορδανία. Εξαίρεση αποτελεί ο Στάθης, 32 ετών, ο οποίος γνώρισε online την Janine, από την Γερμανία. «Ήμασταν όλα τα ταμπού των σχέσεων μαζεμένα σε ένα: γνωριστήκαμε στο Facebook, εκείνη ήταν παντρεμένη με δύο παιδιά, εγώ το στερεότυπο του φτωχού μετανάστη –ή έστω ο απόγονός του. Δεν ήμασταν ιδιαίτερα δημοφιλείς σε κανέναν κύκλο στην αρχή».

Στην ερώτηση αν συνέβαλε στην γοητεία που τους άσκησε αρχικά ο άλλος/ η άλλη, το γεγονός ότι προερχόταν από διαφορετική κουλτούρα σχεδόν όλοι απαντούν ομόφωνα ναι. «Μπορεί να έφταιγαν όλα εκείνα τα παραμύθια τύπου Χίλιες και Μία Νύχτες που μας έλεγαν όταν ήμασταν μικρές, δεν ξέρω» λέει χαμογελώντας η Άλκηστη. «Πάντως σίγουρα όλοι οι εξωτικοί συνειρμοί που δημιουργεί η άγνωστη κουλτούρα βοηθούν να αναπτυχθεί ρομαντική ατμόσφαιρα, κι αυτή με τη σειρά της βοηθάει για τα περαιτέρω».

Πώς το λέτε εσείς εδώ, γιατί ξεχνάω πώς το λέμε εμείς εκεί;
 
Οι πολιτισμικές διαφορές που αρχίζουν να γίνονται εμφανείς (ίσως και λιγάκι ενοχλητικές) μόλις ο πρώτος «εξωτισμός» καταλαγιάσει, αντιμετωπίζονται –με χιούμορ, διάλογο και καλή διάθεση. Σε αυτό συμφωνούν όλοι. «Πάντα υπάρχουν πολιτισμικές διαφορές με άτομα διαφορετικής εθνικότητας» λέει η Μαρία. «Αντιμετωπίζονται με συζήτηση, υπομονή και πολλή διαλλακτικότητα. Και κυρίως σεβασμό. Επιλέξαμε να είμαστε μαζί με ό, τι αυτό συνεπάγεται. Ποτέ δε θα του ζητούσα να αλλάξει, ούτε αυτός εμένα».

«Μου είχε κάνει εντύπωση ότι φιλιόταν σταυρωτά με όλους τους φίλους του» λέει η Κωνσταντίνα, που έζησε για τρία χρόνια με τον Pierre στη Γαλλία όταν ήταν 24 χρονών. «Είδα, όμως, ότι το κάνουν οι Γάλλοι, σε αντίθεση με τους Έλληνες που συνήθως δίνουν τα χέρια με φίλους του ίδιου φύλου. Επίσης, ανακάτευε υπερβολικά πολλά υλικά όταν έφτιαχνε σαλάτες, γεγονός που με αηδίαζε λίγο στην αρχή, αλλά πλέον κι εγώ έτσι τις φτιάχνω τις σαλάτες. Γενικώς, όλα αντιμετωπίζονται με γερές δόσεις χιούμορ. Τον δούλευα απίστευτα, αλλά τις βρίσκαμε χαριτωμένες αυτές τις διαφορές». Σε αυτό συμφωνεί και η Ντίνα: «Είναι πιο πολύ διασκεδαστικές παρά αιτία διαφωνίας τέτοιες διαφορές» λέει.

Τα πράγματα, βέβαια, είναι διαφορετικά όσο απομακρυνόμαστε από τα ευρωπαϊκά –ή δυτικά, αν προτιμάτε– όρια. «Ήθελε προσοχή στην αρχή, όχι τόσο το πώς φερόμουν όταν ήμασταν μεταξύ μας, όσο μπροστά σε τρίτους. Στην αραβική κουλτούρα υπάρχουν ένα σωρό ταμπού: το να πάρεις ή να δώσεις κάτι με το αριστερό χέρι είναι προσβλητικό, το να χαιρετήσει η γυναίκα πρώτη έναν άνδρα που γνωρίζει είναι προσβλητικό, το να κάθεσαι σταυροπόδι με την σόλα του παπουτσιού να φαίνεται είναι προσβλητικό. Αντιμετωπίζονται, βέβαια, όλα με χιούμορ και καλή διάθεση, αλλά είναι κουραστικό να σκέφτεσαι όλη την ώρα μήπως αυτό που σου βγαίνει φυσικά να κάνεις προσβάλει κάποιον» επισημαίνει η Άλκηστη.

Και τι θα πει ο κόσμος;
 
Αν και οι διασυνοριακές σχέσεις δεν είναι απαραίτητα ταμπού (τουλάχιστον, όσον αφορά την ελληνική κοινωνία, όχι με όλες τις φυλές και τις εθνικότητες του κόσμου) δεν είναι λίγοι εκείνοι που άκουσαν αντιρρήσεις και συνάντησαν επιφυλάξεις για τη σχέση τους από γονείς και φίλους. «Ο πατέρας μου κυρίως είχε αντιρρήσεις. Εκτός του ότι ο Yoel είναι από την Κούβα, είναι και μιγάς και αυτό πάντα τον ενοχλούσε» λέει η Μαρία. «Η οικογένειά του δε φαινόταν να έχει επιφυλάξεις, όμως ήταν λίγο “σφιγμένη” μαζί μου» λέει η Κωνσταντίνα.

«Εξαιτίας φαντάζομαι του βομβαρδισμού αρνητικής προπαγάνδας που έχει δεχτεί τα τελευταία χρόνια όλος ο δυτικός κόσμος, οι Ελληνίδες –και ειδικά οι νεότερες– είναι φοβερά προκατειλημμένες απέναντι στους Άραβες, από κάθε χώρα και κάθε πολιτισμικό background. Έβλεπα τον τρόμο στα βλέμματα των φίλων μου κάθε φορά που έλεγα ότι σκεφτόμουν να μείνω για ένα διάστημα στην Ιορδανία. Με φαντάζονταν με μπούργκα, υποθέτω» λέει η Άλκηστη.

Πλεονεκτήματα vs. μειονεκτήματα: Να τ’ αφήσω;
 
«Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας σχέσης είναι πολλά» λέει η Μαρία. «Με έχει βοηθήσει να αλλάξω την οπτική μου σε διάφορα κοινωνικά θέματα αλλά και πρακτικά, της καθημερινής ζωής. Το γεγονός ότι η Κούβα είναι ένα κομουνιστικό και φτωχό κράτος, έχει κάνει τους πολίτες της να αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις με πολύ δυναμισμό και φαντασία. Και αυτό ο Yoel μου το έχει μεταφέρει και προσπαθώ να το εφαρμόζω στη δική μου καθημερινότητα» καταλήγει.

«Μαθαίνεις καλά να επικοινωνείς μέσα σε μία ξένη κουλτούρα, μαθαίνεις άπταιστα μία ξένη γλώσσα, κάνεις συνεχή αυτοκριτική στις αξίες σου χωρίς να τις αφήνεις όμως. Γενικά ωριμάζεις» απαριθμεί μερικά ακόμα πλεονεκτήματα η Κωνσταντίνα.

Το σημαντικότερο μειονέκτημα, συμφωνούν οι περισσότεροι, είναι η γλώσσα. «Μερικές φορές υπάρχει δυσκολία έκφρασης σε μία γλώσσα που δεν κατέχουν και οι δύο απόλυτα» λέει η Ντίνα, ενώ η Κωνσταντίνα προσθέτει ότι «το θέμα της μόνιμης κατοικίας όταν η σχέση γίνεται σοβαρή, παραμένει πρόβλημα».

«Τα μειονεκτήματα για εμάς περιορίζονται στην απόσταση που βρίσκεται η Κούβα και τη νοσταλγία και την ανάγκη που νιώθει ο Yoel να την επισκεφτεί. Έχουμε πολλές διαφορές σαν λαοί και σαν νοοτροπία και αυτό έχει αρχίσει να τον κουράζει. Δεν είναι όμως τόσο εύκολο να φτάσει στη χώρα του, πολιτικοί και κυρίως οικονομικοί λόγοι τον εμποδίζουν» λέει η Μαρία.

Μιλώντας τη γλώσσα του έρωτα…

Πόσο διαφορετικό είναι, άραγε, το σεξ όταν δε μιλάς την ίδια γλώσσα; «Όταν επικοινωνείς με τον άλλον αποκλειστικά στη δικιά του γλώσσα, σημαίνει ότι πλέον είσαι σε θέση να περιγράφεις με μεγάλη άνεση την καθημερινότητα, να αστειεύεσαι σε αυτήν τη γλώσσα, να περιγράφεις συναισθήματα, αλλά και να δίνεις την αγάπη σου στον άλλον μέσα σε αυτήν. Έτσι, δεν είναι πια μία ξένη γλώσσα, αλλά η γλώσσα που σας ενώνει. Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν άβολες στιγμές στο σεξ. Εκφράζεσαι στη ‘δική σας’ γλώσσα, που πέρα από λέξεις είναι ένα ολόκληρο σύμπαν νοημάτων» εξηγεί η Κωνσταντίνα. Ο Στάθης συμφωνεί, θέτοντάς το απλούστερα: «έτσι κι αλλιώς, δεν χρειάζονται πολλά λόγια εκείνη την ώρα. Τα επιφωνήματα αρκούν μια χαρά, κι είναι και κατανοητά χωρίς λεξικό».

Τα happy ends δεν έχουν σύνορα;

Η Κωνσταντίνα και η Άλκηστη είναι οι μόνες από την παρέα που χώρισαν τελικά –συμπτωματικά και οι δύο όταν ήρθαν αντιμέτωπες με την απειλή της σχέσης από απόσταση. «Δεν μείναμε πολύ καιρό μαζί, οπότε δεν χτίστηκε αυτός ο σούπερ δυνατός δεσμός που θα έκανε έναν από τους δύο να αφήσει έναν ολόκληρο κόσμο πίσω του και να μετακομίσει στην χώρα του άλλου. Η σχέση από απόσταση ακούγεται ρομαντική, αλλά όταν δεν έχει προοπτική να εξελιχθεί σε κανονική σχέση, φθείρεται πολύ γρήγορα» λέει η Άλκηστη.

«Στο τέλος της ημέρας έιναι απλά δύο ερωτευμένοι άνθρωποι ερωτευμένοι, δεν υπάρχουν στοιχεία που διαφοροποιούν αυτή τη σχέση από τις άλλες» λέει η Μαρία. «Αυτό που είναι σημαντικό ισχύει σε όλες τις σχέσεις, αλληλοεκτίμηση, σεβασμός, κατανόηση και αγάπη. Με τον Yoel είμαστε παντρεμένοι εδώ και 7 χρόνια. Έχουμε δύο γιους, 5 και 3,5 ετών και θέλω να πιστεύω ότι θα συνεxίσουμε έτσι, αγαπημένοι και διαλλακτικοί» καταλήγει γελώντας.