Τι μισθό δικαιούμαι;
Βασικός μισθός, οικονομική κρίση, απολύσεις, γενιά των 700 ευρώ… Ένας κυκεώνας από εργασιακά στοιχεία κάνει τους υποψήφιους εργαζόμενους να αναρωτιούνται εναγωνίως: «τι μισθό θα πάρω;»
του Γιώργου Κόκουβα
Στην περίοδο της οικονομικής κρίσης που διανύουμε, ήρθε η ώρα να βγείτε στην αγορά εργασίας. Σπουδάσατε, ψάξατε και τελικά καταλήξατε σε μια δουλειά που θα σας εξασφαλίσει τα προς το ζην. Πώς όμως μεταφράζεται το «ζην» σε αριθμούς; Πριν υπογράψετε τη σύμβασή σας καλό είναι να γνωρίζετε κάποια πράγματα για την εργασιακή πραγματικότητα στη χώρα μας.
Το βασικότερο που πρέπει να ξέρετε είναι ότι τα πάντα εξαρτώνται από τη συλλογική σύμβαση στην οποία υπάγεστε. Υπάρχουν εκατοντάδες ειδικότητες εργαζομένων, από θυρωρούς ως… δενδροανθοκηπουρούς, η καθεμία από τις οποίες εμπίπτει στη δική της συλλογική σύμβαση.
Ανάλογα λοιπόν με την θέση εργασίας σας, σας συμφέρουν οι όροι της συλλογικής σύμβασης της συγκεκριμένης ειδικότητας. Αν δεν εμπίπτετε σε κάποια από αυτές, υπάρχει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, που ορίζει τα κατώτατα όρια μισθών και συνθηκών εργασίας. Η ΕΓΣΣΕ για τα προσεχή τρία έτη (2010-2012) ανανεώθηκε πριν από ένα μήνα από την ΓΣΕΕ, τη ΣΕΒ, τη ΓΣΕΒΕΕ και την ΕΣΕΕ, οι οποίες αποτελούν τις ευρύτερης εκπροσώπησης οργανώσεις των εργοδοτών.
Σύμφωνα με αυτή τη σύμβαση, ο κατώτερος μικτός μισθός που δικαιούται ένας άγαμος εργαζόμενος χωρίς προϋπηρεσία είναι 739,56 ευρώ. Μέσα σε αυτό το ποσό περιλαμβάνεται και το ποσοστό που κρατείται για την ασφάλιση και για τον φόρο του εργαζόμενου. Τον Ιούλιο του 2011 αυτό το «κατώτατο μηνιάτικο» θα αυξηθεί, σύμφωνα με το μέσο ποσοστό πληθωρισμού της ευροζώνης για το 2010. Το ίδιο θα γίνει τον Ιούλιο του 2012 με τον πληθωρισμό του 2011.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να ξέρετε ότι αν αλλάξετε τομέα εργασίας, θα πρέπει να επιλέξετε, αν σας δοθεί η δυνατότητα, ανάμεσα στην ΕΓΣΣΕ και στην συλλογική σύμβαση του νέου σας κλάδου. Στην τελευταία περίπτωση, δεν θα μετρήσει η προϋπηρεσία σας, αλλά θα έχετε ευνοϊκότερες μισθολογικές και ασφαλιστικές συνθήκες.
Χωρίς να αποτελεί κανόνα, γιατί πάντα εξαρτάται από την εκάστοτε συλλογική σύμβαση, υπάρχουν ορισμένα «προσόντα» που αυξάνουν τον μισθό που δικαιούστε. Συγκεκριμένα, το πτυχίο ενός ΑΕΙ «ενισχύει» το βαλάντιο σας κατά 18% και ενός ΤΕΙ κατά 13%. Οι μεταπτυχιακοί τίτλοι, νομικά τουλάχιστον δεν σας δίνουν χρηματικούς «πόντους» στην «αρένα» της αγοράς εργασίας.
Ένας γάμος μπορεί να κοστίζει πολλά, αλλά θα συμβάλλει στην «αναβάθμιση» του μισθού σας. Στην ΕΓΣΣΕ τα χρήματα που παίρνει ένας έγγαμος προβλέπεται ότι είναι περίπου 70ευρώ περισσότερα από έναν άγαμο. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση που… διαιωνίσετε το ανθρώπινο είδος. Ο εργοδότης σας υποχρεούται να σας ανταμείψει γι’ αυτό με το αντίστοιχο επίδομα. Οι τριετίες που συμπληρώνετε στην εργασιακή σας εμπειρία προσμετρούνται επίσης στο μηνιαίο «μπαξίσι» σας, με κατά 60 ευρώ τουλάχιστον αυξημένο μισθό ανά τριετία.
Μια βασική συμβουλή που πρέπει να έχετε σαν φυλαχτό όταν «περνάτε το κατώφλι» της νέας σας δουλειάς είναι η πλήρης ενημέρωσή σας για τα πάντα. Το είδος της σύμβασης, ο μικτός μισθός σας, το ταμείο ασφάλισης, τα επιδόματα που σας αντιστοιχούν είναι στοιχεία που θα πρέπει να προσέξετε πριν πέσουν οι υπογραφές. «Υπάρχουν για παράδειγμα τα επιδόματα, πτυχίου, ξένης γλώσσας, ισολογισμού, «οθόνης», επικίνδυνης εργασίας, υπολογιστικής μηχανής… Είναι αμέτρητοι οι τύποι επιδομάτων εργαζομένου ανάλογα με το είδος της εργασίας», λέει στο in2life ο κ. Στέργιος Χρήστου, που διαθέτει μεταπτυχιακό στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού της ΑΣΟΕΕ.
Υπάρχουν επίσης πολλά δικαιώματα των εργαζομένων που οι περισσότεροι αγνοούν. Πιο κάτω, συγκεντρώσαμε για εσάς μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία και διατάξεις που μας επισήμανε ο κ. Χρήστου. Διαβάστε για να γνωρίζετε τα δικαιώματά σας και να μην πιαστείτε κορόιδο στη σύγχρονη εργασιακή πραγματικότητα, που θέλει τους εργοδότες να εξαπατούν τους ανθρώπους που δουλεύουν γι’ αυτούς.
- Ο εργοδότης έχει το δικαίωμα εντός των πρώτων δύο μηνών μετά την ημερομηνία πρόσληψης ενός υπαλλήλου να προβεί σε απόλυση χωρίς να μπορεί ο υπάλληλος να αξιωθεί κάποια αποζημίωση. Μετά το πέρας των δύο μηνών οποιαδήποτε καταγγελία σύμβασης υπαλλήλου θα πρέπει να συνοδεύεται και με την καταβολή της αντίστοιχης αποζημίωσης.
- Με την πρόσληψη του ο κάθε εργαζόμενος θα πρέπει να λαμβάνει και τη σύμβαση εργασίας (που συντάσσεται εις διπλούν, υπογράφεται και από τον εργοδότη και από τον εργαζόμενο και το κάθε μέρος κρατάει από ένα αντίτυπο) όπου θα αναγράφονται ξεκάθαρα: Η ειδικότητα πρόσληψης, η ημερομηνία πρόσληψης του, ο τόπος εργασίας του και οι μικτές αποδοχές του. Ο κάθε υπάλληλος θα πρέπει να διαβάζει πάρα πολύ προσεχτικά τη σύμβαση εργασίας και να δηλώνει τη διαφωνία του σε περίπτωση που κάποιο κομμάτι της σύμβασης δεν τον βρίσκει σύμφωνο.
- Οποιαδήποτε απόλυση πραγματοποιηθεί ενώ ο υπάλληλος βρίσκεται σε κανονική άδεια είναι άκυρη. Επίσης, ο κάθε υπάλληλος έχει δικαίωμα για κανονική άδεια από τον πρώτο κιόλας μήνα της πρόσληψης του.
- Απαγορεύεται η απόλυση εγκύου γυναίκας, όπως επίσης και η απόλυση για ένα χρόνο μετά τον τοκετό. Μια έγκυος γυναίκα που εργάζεται σε νυχτερινή βάρδια θα πρέπει άμεσα να μεταφέρεται σε αντίστοιχη ημερήσια βάρδια. Αν αυτό δεν είναι εφικτό τότε η έγκυος δεν θα πρέπει να προσέρχεται στην εργασία της ενώ ο εργοδότης θα πρέπει να της καταβάλει όλες τις νόμιμες αποδοχές της.
- Το ΙΚΑ αποτελεί το ταμείο ασφάλισης της πλειοψηφίας των εργαζομένων (περίπου 80%). Γι’ αυτό, όσοι ανήκετε στο συγκεκριμένο ταμείο, πρέπει να ξέρετε ότι στο ποσοστό του μισθού σας που κρατείται από το ΙΚΑ (περίπου 16%) περιλαμβάνονται διάφορες εισφορές, που μπορείτε να εκμεταλλευτείτε. Για παράδειγμα, ελέγξτε αν δικαιούστε τα περιβόητα κουπόνια κοινωνικού τουρισμού, εισιτήρια θεάτρου και κουπόνια αγοράς βιβλίων. Στις ίδιες κρατήσεις συμμετέχουν και οι Εργατικές Κατοικίες, καθώς μετά από κάποια έτη εργασίας, δικαιούστε επιδότηση επιτοκίου για στεγαστικό δάνειο.
- Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τους όρους της εργασίας σας, καλό είναι να μιλάτε με τον εργοδότη σας και να ξεκαθαρίζετε τα πράγματα. Αν όμως έχετε διαπιστώσει ότι «κάτι δεν πάει καλά» στην τήρηση των δικαιωμάτων σας, απευθυνθείτε στην Επιθεώρηση Εργασίας, που είναι η αρμόδια υπηρεσία για αυτές τις περιπτώσεις.
Στην περίοδο της οικονομικής κρίσης που διανύουμε, ήρθε η ώρα να βγείτε στην αγορά εργασίας. Σπουδάσατε, ψάξατε και τελικά καταλήξατε σε μια δουλειά που θα σας εξασφαλίσει τα προς το ζην. Πώς όμως μεταφράζεται το «ζην» σε αριθμούς; Πριν υπογράψετε τη σύμβασή σας καλό είναι να γνωρίζετε κάποια πράγματα για την εργασιακή πραγματικότητα στη χώρα μας.
Το βασικότερο που πρέπει να ξέρετε είναι ότι τα πάντα εξαρτώνται από τη συλλογική σύμβαση στην οποία υπάγεστε. Υπάρχουν εκατοντάδες ειδικότητες εργαζομένων, από θυρωρούς ως… δενδροανθοκηπουρούς, η καθεμία από τις οποίες εμπίπτει στη δική της συλλογική σύμβαση.
Ανάλογα λοιπόν με την θέση εργασίας σας, σας συμφέρουν οι όροι της συλλογικής σύμβασης της συγκεκριμένης ειδικότητας. Αν δεν εμπίπτετε σε κάποια από αυτές, υπάρχει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, που ορίζει τα κατώτατα όρια μισθών και συνθηκών εργασίας. Η ΕΓΣΣΕ για τα προσεχή τρία έτη (2010-2012) ανανεώθηκε πριν από ένα μήνα από την ΓΣΕΕ, τη ΣΕΒ, τη ΓΣΕΒΕΕ και την ΕΣΕΕ, οι οποίες αποτελούν τις ευρύτερης εκπροσώπησης οργανώσεις των εργοδοτών.
Σύμφωνα με αυτή τη σύμβαση, ο κατώτερος μικτός μισθός που δικαιούται ένας άγαμος εργαζόμενος χωρίς προϋπηρεσία είναι 739,56 ευρώ. Μέσα σε αυτό το ποσό περιλαμβάνεται και το ποσοστό που κρατείται για την ασφάλιση και για τον φόρο του εργαζόμενου. Τον Ιούλιο του 2011 αυτό το «κατώτατο μηνιάτικο» θα αυξηθεί, σύμφωνα με το μέσο ποσοστό πληθωρισμού της ευροζώνης για το 2010. Το ίδιο θα γίνει τον Ιούλιο του 2012 με τον πληθωρισμό του 2011.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να ξέρετε ότι αν αλλάξετε τομέα εργασίας, θα πρέπει να επιλέξετε, αν σας δοθεί η δυνατότητα, ανάμεσα στην ΕΓΣΣΕ και στην συλλογική σύμβαση του νέου σας κλάδου. Στην τελευταία περίπτωση, δεν θα μετρήσει η προϋπηρεσία σας, αλλά θα έχετε ευνοϊκότερες μισθολογικές και ασφαλιστικές συνθήκες.
Χωρίς να αποτελεί κανόνα, γιατί πάντα εξαρτάται από την εκάστοτε συλλογική σύμβαση, υπάρχουν ορισμένα «προσόντα» που αυξάνουν τον μισθό που δικαιούστε. Συγκεκριμένα, το πτυχίο ενός ΑΕΙ «ενισχύει» το βαλάντιο σας κατά 18% και ενός ΤΕΙ κατά 13%. Οι μεταπτυχιακοί τίτλοι, νομικά τουλάχιστον δεν σας δίνουν χρηματικούς «πόντους» στην «αρένα» της αγοράς εργασίας.
Ένας γάμος μπορεί να κοστίζει πολλά, αλλά θα συμβάλλει στην «αναβάθμιση» του μισθού σας. Στην ΕΓΣΣΕ τα χρήματα που παίρνει ένας έγγαμος προβλέπεται ότι είναι περίπου 70ευρώ περισσότερα από έναν άγαμο. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση που… διαιωνίσετε το ανθρώπινο είδος. Ο εργοδότης σας υποχρεούται να σας ανταμείψει γι’ αυτό με το αντίστοιχο επίδομα. Οι τριετίες που συμπληρώνετε στην εργασιακή σας εμπειρία προσμετρούνται επίσης στο μηνιαίο «μπαξίσι» σας, με κατά 60 ευρώ τουλάχιστον αυξημένο μισθό ανά τριετία.
Μια βασική συμβουλή που πρέπει να έχετε σαν φυλαχτό όταν «περνάτε το κατώφλι» της νέας σας δουλειάς είναι η πλήρης ενημέρωσή σας για τα πάντα. Το είδος της σύμβασης, ο μικτός μισθός σας, το ταμείο ασφάλισης, τα επιδόματα που σας αντιστοιχούν είναι στοιχεία που θα πρέπει να προσέξετε πριν πέσουν οι υπογραφές. «Υπάρχουν για παράδειγμα τα επιδόματα, πτυχίου, ξένης γλώσσας, ισολογισμού, «οθόνης», επικίνδυνης εργασίας, υπολογιστικής μηχανής… Είναι αμέτρητοι οι τύποι επιδομάτων εργαζομένου ανάλογα με το είδος της εργασίας», λέει στο in2life ο κ. Στέργιος Χρήστου, που διαθέτει μεταπτυχιακό στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού της ΑΣΟΕΕ.
Υπάρχουν επίσης πολλά δικαιώματα των εργαζομένων που οι περισσότεροι αγνοούν. Πιο κάτω, συγκεντρώσαμε για εσάς μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία και διατάξεις που μας επισήμανε ο κ. Χρήστου. Διαβάστε για να γνωρίζετε τα δικαιώματά σας και να μην πιαστείτε κορόιδο στη σύγχρονη εργασιακή πραγματικότητα, που θέλει τους εργοδότες να εξαπατούν τους ανθρώπους που δουλεύουν γι’ αυτούς.
- Ο εργοδότης έχει το δικαίωμα εντός των πρώτων δύο μηνών μετά την ημερομηνία πρόσληψης ενός υπαλλήλου να προβεί σε απόλυση χωρίς να μπορεί ο υπάλληλος να αξιωθεί κάποια αποζημίωση. Μετά το πέρας των δύο μηνών οποιαδήποτε καταγγελία σύμβασης υπαλλήλου θα πρέπει να συνοδεύεται και με την καταβολή της αντίστοιχης αποζημίωσης.
- Με την πρόσληψη του ο κάθε εργαζόμενος θα πρέπει να λαμβάνει και τη σύμβαση εργασίας (που συντάσσεται εις διπλούν, υπογράφεται και από τον εργοδότη και από τον εργαζόμενο και το κάθε μέρος κρατάει από ένα αντίτυπο) όπου θα αναγράφονται ξεκάθαρα: Η ειδικότητα πρόσληψης, η ημερομηνία πρόσληψης του, ο τόπος εργασίας του και οι μικτές αποδοχές του. Ο κάθε υπάλληλος θα πρέπει να διαβάζει πάρα πολύ προσεχτικά τη σύμβαση εργασίας και να δηλώνει τη διαφωνία του σε περίπτωση που κάποιο κομμάτι της σύμβασης δεν τον βρίσκει σύμφωνο.
- Οποιαδήποτε απόλυση πραγματοποιηθεί ενώ ο υπάλληλος βρίσκεται σε κανονική άδεια είναι άκυρη. Επίσης, ο κάθε υπάλληλος έχει δικαίωμα για κανονική άδεια από τον πρώτο κιόλας μήνα της πρόσληψης του.
- Απαγορεύεται η απόλυση εγκύου γυναίκας, όπως επίσης και η απόλυση για ένα χρόνο μετά τον τοκετό. Μια έγκυος γυναίκα που εργάζεται σε νυχτερινή βάρδια θα πρέπει άμεσα να μεταφέρεται σε αντίστοιχη ημερήσια βάρδια. Αν αυτό δεν είναι εφικτό τότε η έγκυος δεν θα πρέπει να προσέρχεται στην εργασία της ενώ ο εργοδότης θα πρέπει να της καταβάλει όλες τις νόμιμες αποδοχές της.
- Το ΙΚΑ αποτελεί το ταμείο ασφάλισης της πλειοψηφίας των εργαζομένων (περίπου 80%). Γι’ αυτό, όσοι ανήκετε στο συγκεκριμένο ταμείο, πρέπει να ξέρετε ότι στο ποσοστό του μισθού σας που κρατείται από το ΙΚΑ (περίπου 16%) περιλαμβάνονται διάφορες εισφορές, που μπορείτε να εκμεταλλευτείτε. Για παράδειγμα, ελέγξτε αν δικαιούστε τα περιβόητα κουπόνια κοινωνικού τουρισμού, εισιτήρια θεάτρου και κουπόνια αγοράς βιβλίων. Στις ίδιες κρατήσεις συμμετέχουν και οι Εργατικές Κατοικίες, καθώς μετά από κάποια έτη εργασίας, δικαιούστε επιδότηση επιτοκίου για στεγαστικό δάνειο.
- Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τους όρους της εργασίας σας, καλό είναι να μιλάτε με τον εργοδότη σας και να ξεκαθαρίζετε τα πράγματα. Αν όμως έχετε διαπιστώσει ότι «κάτι δεν πάει καλά» στην τήρηση των δικαιωμάτων σας, απευθυνθείτε στην Επιθεώρηση Εργασίας, που είναι η αρμόδια υπηρεσία για αυτές τις περιπτώσεις.
