«Σκοτεινός» τουρισμός: 6 πόλεις (με) φαντάσματα

της Ηρώς Κουνάδη

Οινικός τουρισμός, γαστρονομικός τουρισμός, φεστιβαλικός τουρισμός… Αν υπάρχει ένα είδος τουρισμού για κάθε γούστο, γιατί όχι και για τους λάτρεις των θρίλερ, των τρομακτικών ιστοριών και των X-Files; Αυτό σκέφτηκαν πρόσφατα και οι ιθύνοντες του πάντα πρωτοπόρου Τσέχικου Οργανισμού Τουρισμού, και αποφάσισαν να λανσάρουν μια νέα μορφή τουρισμού. Και το όνομα αυτού; Dark Tourism.

«Μεταξύ των νέων μορφών τουρισμού που προβάλει ο Οργανισμός Τουρισμού της Τσεχίας είναι και το ταξίδι στο σκοτεινό παρελθόν της χώρας. Εκτός από τα τυπικά θέματα του Dark Tourism που είναι τα μνημεία του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, η Τσεχία διαθέτει ιδιαίτερα μνημεία καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της, όπως το παρεκκλήσι των Αγ. Πάντων στην περιοχή Sedlec που είναι εξ’ ολοκλήρου διακοσμημένο με ανθρώπινα κρανία και οστά, και την Άβυσσο Macocha, που αποτελεί ένα προορισμό για αυτοκτονίες» αναφέρει, μεταξύ άλλων, το σχετικό δελτίο τύπου.

Δεν έχει, βέβαια, μόνο η Τσεχία σκοτεινό παρελθόν. Ιδού μια μίνι λίστα με μερικά από τα πλέον τρομακτικά μέρη ανά τον πλανήτη, για την περίπτωση που σας κουράσει ο… παραλιο-τουρισμός.

Το Οστεοφυλάκιο στο Sedlec, Τσεχία

Όχι μόνο για να ξεκινήσουμε, τιμής ένεκεν, από την χώρα που φιλοδοξεί να κάνει τάση τον «σκοτεινό τουρισμό», αλλά και γιατί το οστεοφυλάκιο του Sedlec θα μπορούσε άνετα να διεκδικήσει τον τίτλο του πιο ανατριχιαστικού μνημείου στον πλανήτη. Πρόκειται για ένα παρεκκλήσι εξολοκλήρου διακοσμημένο με ανθρώπινα οστά: το τέμπλο του ιερού, οι πολυέλαιοι, ο ανάγλυφος διάκοσμος των τοίχων είναι φτιαγμένα από τα κόκκαλα και τα κρανία των θυμάτων μιας επιδημίας πανούκλας που ξέσπασε το 1318.

Περίπου 30.000 θύματα της επιδημίας είναι θαμμένα στην περιοχή, σημεία της οποίας σκεπάζει χώμα που έχει μεταφερθεί εδώ από την Ιερουσαλήμ. Τα οστά μετά από σειρά πολέμων μεταφέρθηκαν στο παρεκκλήσι, το εσωτερικό του οποίου ανακαινίστηκε το 1709 από τον διάσημο αρχιτέκτονα Jan Blažej Santini Aichel. Δεν είναι γνωστό αν από τότε ξεκίνησε η διακόσμηση με ανθρώπινα οστά, όμως τη σημερινή του μορφή το παρεκκλήσι την πήρε το 1870 που ανακαινίσθηκε και πάλι και διακοσμήθηκε με 40.000 οστά και κρανία. Το Sedlec βρίσκεται κοντά στη γραφική κωμόπολη κοντά στην Kutná Hora, σε απόσταση μιάμισης περίπου ώρας με το τραίνο από την Πράγα.

Centralia, Πενσυλβανία, ΗΠΑ

Μια φορά κι έναν καιρό, η Centralia ήταν μια ήσυχη, μικρή κωμόπολη που στήριζε την οικονομική της ευημερία στα ανθρακωρυχεία της. Μέχρι που το Μάιο του 1962 το πατροπαράδοτο κάψιμο των σκουπιδιών σε μια χωματερή «άνοιξε τις πύλες της κολάσεως», όπως είπαν χαρακτηριστικά τα αμερικανικά ΜΜΕ. Το ανθρακωρυχείο έπιασε φωτιά, καταστρέφοντας την πόλη εκ των έσω. Οι αμερικανικές εφημερίδες έγραψαν ότι «ανθρώπινη ζωή δε θα μπορούσε να υπάρξει ξανά σε αυτόν τον τόπο, τον ζεστότερο και από τον πλανήτη Ερμή, με ατμόσφαιρα δηλητηριώδη όσο του Κρόνου. Τοξικά σύννεφα μονοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων στροβιλίζονταν πάνω από τα σκασίματα στο έδαφος». Η πόλη τελικά εγκαταλείφθηκε το 1984, ενώ οι επιστήμονες εκτιμούν πως η φωτιά στα σωθικά της θα συνεχίσει να καίει για 250 ακόμη χρόνια.

Όπως ήταν φυσικό, η Centralia αναδείχθηκε ταχύτατα σε hot spot του σκοτεινού τουρισμού της Αμερικής, με καπνούς να βγαίνουν από το οδόστρωμα, και τακτικές εκρήξεις που (δεν μοιάζουν απλά σαν αλλά) έρχονται όντως από τον κάτω κόσμο, διακόπτοντας την απόκοσμη σιωπή που βασιλεύει.

Oradour-sur-Glane, Γαλλία

Το Σάββατο, 10 Ιουνίου 1944 τα γερμανικά στρατεύματα κατέστρεψαν σχεδόν εξολοκλήρου τη μικρή πόλη της κεντρικής Γαλλίας, σκοτώνοντας συνολικά 642 άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Μετά το τέλος του πολέμου, ένα χωριό με το ίδιο όνομα κτίσθηκε και κατοικείται σε μικρή απόσταση από το αρχικό, το οποίο διατηρήθηκε ακριβώς όπως έμεινε μετά την επίθεση. Ένα τεράστιο μνημείο ανεγέρθηκε ακριβώς μπροστά από το νεκροταφείο, εις μνήμη των θυμάτων, ενώ το χωριό είναι σήμερα επισκέψιμο και αποτελεί ανοιχτό μουσείο, μιας πόλης τραγικά ακινητοποιημένης στο χρόνο.

Άουσβιτς, Πολωνία

Περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια Εβραίοι υπολογίζεται πως σκοτώθηκαν στους θαλάμους αερίων του διαβόητου στρατοπέδου συγκέντρωσης, αναπνέοντας δηλητηριώδη αέρια τα οποία χρειάζονταν περίπου είκοσι λεπτά για να σκοτώσουν τους 4.420 άνδρες, γυναίκες και παιδιά που χωρούσε κάθε φορά ο θάλαμος. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς και του γειτονικού Μπιρκενάου είναι σήμερα επισκέψιμα –πραγματοποιούνται μάλιστα και οργανωμένες ξεναγήσεις.

Οι ιστορίες φαντασμάτων που κατοικούν το Άουσβιτς, φυσικά, θα μπορούσαν να γεμίσουν βιβλία ολόκληρα, ακόμη όμως κι αν δεν είστε fans του παραφυσικού, αποκλείεται να μην προσέξετε την πλήρη έλλειψη ήχου έξω από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης: ακόμη και τα πουλιά επάνω στα ψηλά δέντρα των προαυλίων δεν βγάζουν κανέναν απολύτως ήχο. Απλώς κάθονται και σας κοιτούν, σαν να βγήκαν από την ομώνυμη ταινία του Χίτσκοκ.

Κατακόμβες του Παρισιού, Γαλλία

Οι λαβυρινθώδεις, σκοτεινές στοές που λαξεύτηκαν κάτω από την Πόλη του Φωτός από τους Ρωμαίους, και χρησιμοποιήθηκαν για την ταφή των νεκρών έως και τον 18ο αιώνα, είναι αναμφίβολα ένα από τα σκοτεινότερα σημεία του πλανήτη, και όχι μόνο λόγω της έλλειψης φωτός. Ανθρώπινα οστά και κρανία στοιβαγμένα σε μεγάλες αίθουσες δίπλα στους διαδρόμους –στους οποίους ο θρύλος λέει πως κανείς ζωντανός δεν μπόρεσε να βρει μόνος το δρόμο του– αλλά και ιστορίες (και φωτογραφίες;) φαντασμάτων που τρομάζουν τους τουρίστες τόσο ώστε πολλές από τις ξεναγήσεις που πραγματοποιούνται εδώ διακόπτονται λόγω λιποθυμιών δικαιολογούν τον τίτλο των στοών του Παρισιού ως ένα από τα πιο τρομακτικά μέρη του πλανήτη.

Pripyat, Τσέρνομπιλ, Ουκρανία

Η μικρή πόλη των 50.000 κατοίκων που αποτελούσε μόνιμη κατοικία για όλους σχεδόν τους εργαζομένους στο εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ εκκενώθηκε πλήρως μετά την τραγωδία του Απριλίου του 1986, μαζί με την ομώνυμη πόλη, η οποία απείχε περισσότερο από τον πυρηνικό αντιδραστήρα απ’ ότι το Pripyat. Οι τοπικές αρχές αποφάσισαν να εκκενώσουν τις δύο πόλεις 36 ώρες μετά το ατύχημα στον αντιδραστήρα 4. Προκειμένου αυτό να γίνει γρήγορα και αποτελεσματικά, οι πενήντα χιλιάδες άνθρωποι που άφηναν τα σπίτια τους πληροφορήθηκαν πως η εκκένωση θα ήταν προσωρινή, και πως θα γυρνούσαν πίσω. Δεν πήραν μαζί τίποτα από τα υπάρχοντά τους. Κα βέβαια, δεν επέστρεψαν ποτέ.

Για αρκετά χρόνια μετά την καταστροφή, το Pripyat αποτελούσε υπαίθριο μουσείο, που αποτύπωνε εύγλωττα τη σοβιετική ζωή και ατμόσφαιρα πριν την πτώση του σιδηρού παραπετάσματος. Στις αρχές του 21ου αιώνα, όμως, λεηλατήθηκε μέχρις εσχάτων –κλάπηκαν ακόμη και τα καθίσματα των τουαλετών. Το Pripyat αποτελεί σήμερα την απόλυτη πόλη-φάντασμα, όπως μαρτυρούν τα τρία συγκλονιστικά φωτορεπορτάζ του Arkadiusz Podniesinski. Και, δεν ξέρουμε για εσάς, αλλά ο επιστημονικά εξηγήσιμος τρόμος μας φαίνεται απείρως σκοτεινότερος από οποιοδήποτε παραφυσικό φαινόμενο.