20 νησιά για τα (καλύτερα) πανηγύρια

της Ηρώς Κουνάδη

Απόγευμα στο νησί, κάπου μεταξύ ηλιοθεραπείας, ταβέρνας και μπαρ. Περνάς έξω από το προαύλιο κάποιας εκκλησίας, κοντοστέκεσαι και χαμογελάς στο φολκλόρ θέαμα των κυκλωτικών χορών και της –ολίγον κιτς– διακόσμησης με λαμπιόνια, σημαιάκια, φαναράκια και –απαρεγκλίτως– πλαστικές καρέκλες. Ξημέρωμα στο νησί, κάπου μεταξύ δέκατης όγδοης ρετσίνας, τρίτου πιάτου φορτωμένου με μεζέδες και μεθυσμένων που χορεύουν (α λα Δόμνα Σαμίου) «πώς το τρίβουν το πιπέρι». Κοντοστέκεσαι κι αναρωτιέσαι πώς ακριβώς φτάσαμε ως εδώ; Και πώς ακριβώς γίνεται να σου αρέσει;

Γίνεται. Γιατί τα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου συνδυάζουν το φολκλόρ των υπολοίπων πανηγυριών με μπόλικο «ξενόφερτο» κέφι, των επισκεπτών που κοντοστέκονται από περιέργεια κι εν συνεχεία παρασύρονται από τον κύκλο του χορού, από την χαρά της ανακάλυψης… εντάξει, και από την ρετσίνα. Κάπως έτσι, αποπνέουν παράδοση που γιορτάζεται όχι γιατί «έτσι πρέπει» ή γιατί έτσι γίνεται κάθε χρόνο, αλλά γιατί έχουμε τη διάθεση να τη γιορτάσουμε. Καλοκαίρι είναι, άλλωστε, και τα πάντα έχουμε διάθεση να γιορτάσουμε.

Όπου, λοιπόν, και αν σας βρίσκει το φετινό τριήμερο, πάρτε μαζί μόνο την καλή σας διάθεση και περάστε έξω από κάποιο πανηγύρι, απλά ως παρατηρητές –τα υπόλοιπα θα έρθουν μόνα τους. Εμείς συγκεντρώσαμε μερικά από τα καλύτερα, για να ξέρετε προς τα πού να κινηθείτε.

Μπάλος στις Κυκλάδες

* Στο Πανηγύρι της Παναγίας της Καστριανής στη Τζια θα απολαύσετε, εκτός από το γλυκόπιοτο ντόπιο κρασί, και την πανοραμική θέα στο γαλάζιο του Αιγαίου από τον πανύψηλο βράχο που το φιλοξενεί.

* Στην Παναγία την Πανοχωριανή, στην Αμοργό, θα δοκιμάσετε τις τοπικές σπεσιαλιτέ πατατάτο και ξιδάτο, και βέβαια τα θρυλικά αμοργιανά ρακόμελα.

* Στην Παναγία τη Θαλασσινή της Άνδρου, θα απολαύσετε φρουτάλια (τοπική ομελέτα) και ντόπια σουμάδα.

* Στο Πανηγύρι της Παναγιάς, στη Σέριφο, αν είστε ζευγάρι και θέλετε να παντρευτείτε μέσα στο χρόνο, θα χρειαστεί να ανοίξετε το χορό γύρω από τη μεγάλη ελιά της εκκλησίας, εγχείρημα που δε θα είναι εύκολο: οι ντόπιοι διηγούνται πώς οι καυγάδες που στήνονταν μεταξύ ζευγαριών γύρω από τη συγκεκριμένη ελιά για το ποιο θα καρπωθεί το γούρι της έδωσαν στο πανηγύρι το εύγλωττο όνομα «της Ξυλοπαναγιάς». Αν σας τύχει, το πανηγύρι κρατά τρεις ολόκληρες μέρες, οπότε έχετε άπλετο χρόνο να πιείτε και να ξεχάσετε.

* Στην εκκλησία της Κοιμήσεως, στη Φολέγανδρο, θα γίνετε μια (μεγάλη) παρέα με όλο το υπόλοιπο νησί, κατοίκους κι επισκέπτες, στο ένα και μοναδικό, γιγάντιο τραπέζι που φιλοξενεί το φαγοπότι.

*Στο Κάτω Κουφονήσι, θα φτάσετε με καΐκι παρέα με όλο το υπόλοιπο (πάνω) νησί, θα χορέψετε χορούς κυκλωτικούς μαζί με ντόπιους κι επισκέπτες, και θα φάτε όσο (φρεσκότατο) τηγανιτό ψάρι αντέχετε.

* Στο Φιλώτι της Νάξου θα δείτε και θα συμμετάσχετε σε χορούς με παραδοσιακές στολές, και θα δοκιμάσετε ντόπιο κρασί και μεζέδες.

* Στη Μεγαλόχαρη της Τήνου θα διαπιστώσετε ιδίοις όμασι ότι ο Δεκαπενταύγουστος είναι, όντως, το απαύγασμα του κιτς, η απόλυτη εμποροπανήγυρη και ο αποκρουστικός καθρέφτης όλων εκείνων των πλευρών της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας που (θέλουμε να) ξεχνάμε. Και ότι γι’ αυτό αξίζει τον κόπο να το ζήσετε, έστω μια φορά.

Λύρες και λαούτα στα Δωδεκάνησα

* Στα τέσσερα φημισμένα για τα πανηγύρια τους χωριά της Καρπάθου, Μενετές, Πυλές, Απέρι και Όλυμπο, θα χορέψετε, παρέα με ντόπιους ντυμένους με παραδοσιακές φορεσιές, στο ρυθμό που δίνουν τα λαούτα, οι λύρες και οι τσαμπούνες.

* Στην Πορταΐτισσα της Αστυπάλαιας θα δοκιμάσετε το –συγκλονιστικό– γεμιστό αρνί που οι ντόπιοι ονομάζουν λαμπριανό.

* Στο παλιό σχολείο στο Χωριό της Χάλκης θα νιώσετε ότι ταξιδεύετε στο χρόνο.

* Στην Παναγία τη Σπηλιανή της Νισύρου θα ζήσετε το πιο… μακράς διαρκείας αυγουστιάτικο πανηγύρι επί, ούτε λίγο ούτε πολύ, εννέα συναπτά μερόνυχτα.

* Στην Παναγία της Κάσου θα ακούσετε παραδοσιακές λύρες και λαούτα.

Πυργούσικος και «Πιπέρι» στο Βορειοανατολικό Αιγαίο

* Δεν υπάρχει νησί που να έχει συνδέσει το όνομά του με τα πανηγύρια περισσότερο απ’ όσο η Ικαρία. Και δεν υπάρχει χωριό της Ικαρίας περισσότερο συνώνυμο με το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου από τον Χριστό Ραχών. Εδώ, λοιπόν, θα μάθετε επιτέλους τα σωστά βήματα του Ικαριώτικου, θα γελάσετε με το «Πώς το τρίβουν το πιπέρι» (που χορεύεται αυστηρά και μόνο το ξημέρωμα, όταν όλοι είναι πλέον μεθυσμένοι) και θα επιβεβαιώσετε ιδίοις όμασι τη φήμη που το θέλει το μεγαλύτερο και πιο ξέφρενο πανηγύρι της Ελλάδας.

* Στο Πυργί της Χίου, θα δείτε να χορεύουν –και θα μάθετε να χορεύετε κι εσείς– τον μοναδικό Πυργούσικο.

* Στην Πέτρα της Λέσβου, θα διευρύνετε τους γαστριμαργικούς σας ορίζοντες δοκιμάζοντας κισκέσι, ήτοι ταύρο –ναι, ταύρο– βρασμένο με σιτάρι. Στην Αγιάσο, πάλι, θα συμμετάσχετε σε ένα μεγάλο, πολυήμερο πανηγύρι οι προετοιμασίες για το οποίο ξεκινούν ήδη από τις αρχές Αυγούστου.

* Στους Σπαθαραίους της Σάμου, θα σκεφτείτε (σωστά) ότι κανένα τόσο μικρό χωριό δεν κάνει τόσο μεγάλο πανηγύρι όταν δείτε τον κύκλο του χορού να περικυκλώνει τα τραπέζια και να κάνει το γύρο της πλατείας, αντί να κινείται ανάμεσα ή δίπλα τους.

Βιολιά και… θαύματα (;) στο Ιόνιο
 
* Πιστεύετε στα θαύματα; Στο Μαρκόπουλο της Κεφαλονιάς, κάθε χρόνο εκεί γύρω στο Δεκαπενταύγουστο, οι ντόπιοι διηγούνται πως «γούρικα» μικρά ακίνδυνα φίδια με σταυροειδές σχήμα στο κεφάλι εμφανίζονται στην εκκλησία της Παναγίας της Λαγκουβάρδας. Στην δε Παναγία τη Γραβαλιώτισσα, στην Πάστρα της Κεφαλονιάς, οι κρίνοι που τοποθετούνται στην εικόνα της Παναγίας ανθίζουν για δεύτερη φορά μέσα στον χρόνο. Είτε πιστέψετε είτε αμφισβητήσετε τα «θαύματα», τα δύο πανηγύρια συγκεντρώνουν πλήθος κόσμου και θεωρούνται, μαζί με το πανηγύρι των πυροτεχνημάτων της Περλιγκού, από τα καλύτερα του νησιού.

* Στο Σταυρό του Δήμου Αχιλλείων στην Κέρκυρα θα δοκιμάσετε μερικά από τα καλύτερα ψητά του νησιού και να χορέψετε υπό τους ήχους των βιολιών. Στις Καρουσάδες και τις Περουλάδες, επίσης, θα ζήσετε παραδοσιακό κερκυραϊκό πανηγύρι.

* Στην Πλατριθειά Ιθάκης θα δείτε από κοντά το φημολογούμενο καλύτερο πανηγύρι του Ιονίου, που διατηρεί αλώβητο το παραδοσιακό του χρώμα.