Ξάνθη: Αποκριάτικη φιέστα στη Θράκη

του Γιώργου Κόκουβα

Το πάρτι έχει ξεκινήσει στην Ξάνθη. Οι σύλλογοι της πόλης έχουν ετοιμάσει τα άρματά τους, οι μπάντες έχουν λάβει θέση και κουρδίζουν τα όργανά τους, και χιλιάδες χρώματα από σερπαντίνες, μάσκες, στολές και παρελάσεις ετοιμάζονται να αναμιχθούν με την ούτως ή άλλως πολύχρωμη θρακιώτικη πόλη.

Μιλάμε για εκείνα τα χρώματα που ξεπηδούν από τα γοητευτικά αρχοντικά της Παλιάς Πόλης, από τις όχθες του ποταμού, από τα σοκάκια των ανατολίτικων μαχαλάδων και από το κέφι των χιλιάδων ανθρώπων που συγκεντρώνονται εδώ από ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα, για να γιορτάσουν το τέλος του χειμώνα – και τον ερχομό της Άνοιξης, που τόσο πηγαίνει σε αυτή την πόλη. Για εκείνα τα χρώματα που μας κάνουν να ακολουθούμε την πυξίδα προς τον Βορρά για να γνωρίσουμε και πάλι τα μυστικά της Ξάνθης.

*Τα SOS του Καρναβαλιού

Όπως δεν λείπει ο Μάρτης απ’ την Σαρακοστή, έτσι δεν λείπει και ο Βασιλιάς Καρνάβαλος από την Ξάνθη. Και μαζί του φέρνει δεκάδες events και χιλιάδες μεταμφιεσμένους βορειοελλαδίτες (και όχι μόνο)- γι’ αυτό και δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε την περιήγησή μας στην Ξάνθη, παρά από τον νούμερο ένα λόγο για να ανηφορίσουμε αυτή την περίοδο. Ελάτε να γνωρίσουμε το Καρναβάλι της Ξάνθης.

-Η Ιστορία του… Βασιλιά
Στην Ξάνθη, το Καρναβάλι δεν είναι απλώς ένα πάρτι: Πρόκειται για τον θεσμό με την μεγαλύτερη διάρκεια ζωής από οποιονδήποτε άλλον σε αυτή την πόλη, με αφετηρία του το 1966. Η εφημερίδα «Έλλην Βορράς» ανέφερε τα εξής το μακρινό 1969: «Το Καρναβάλι της Ξάνθης δεν είναι μασκαράτες, ούτε και υπάρχει δεύτερο στην Ελλάδα, έτσι όπως το ενεπνεύσθη μια ομάς Ξανθιωτών, οι οποίοι ξεκίνησαν με πεποίθηση ότι θα το καταστήσουν έναν θεσμό εις την Θράκη και εις την Μακεδονία. Είναι εορταστικές εκδηλώσεις λαϊκές που λαμβάνουν μέρος, όχι μόνον άψυχα κινούμενα, δημιουργήματα της ζωγραφικής και της σημερινής νοοτροπίας ή μπογιατισμένες καρικατούρες, αλλά συγκροτήματα μουσικά με ευρωπαϊκά και εγχώρια λαϊκά όργανα». Την δεκαετία του 1970 προστέθηκε και το σατιρικό στοιχείο της πολιτικής επικαιρότητας «με άρματα λιτότητας και περισυλλογής», στοιχείο που διατηρείται ως σήμερα (η περσινή διοργάνωση είχε θέμα «Τσίρκο η Ελλάς»). Τα τελευταία είκοσι χρόνια μπήκαν στο παιχνίδι οι καρναβαλικοί σύλλογοι που ιδρύθηκαν στην πόλη, και η Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Ξάνθης ανέλαβε τα ηνία του θεσμού, ανάγοντας το Καρναβάλι σε φαντασμαγορικό δεκαπενθήμερο εορτασμό.

-Οι παρελάσεις
Ούτε μία ούτε δύο αλλά τρεις παρελάσεις ετοιμάζονται στην Ξάνθη για να δώσουν τον ρυθμό της Αποκριάς. Η πρώτη θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 9 Μαρτίου στις 12.00 το μεσημέρι, στην Κεντρική Πλατεία της πόλης και θα έχει λαογραφικό χαρακτήρα, καθώς οι χορευτικές ομάδες των Λαογραφικών Συλλόγων και τα φιλοξενούμενα συγκροτήματα θα σύρουν τον χορό από τρία διαφορετικά σημεία της πόλης για να καταλήξουν στην πλατεία.

Η επόμενη παρέλαση είναι βραδινή και έχει προγραμματιστεί για το Σάββατο 16 Μαρτίου (πριν την Κυριακή της Αποκριάς). Τα αποκριάτικα πληρώματα «προθερμαίνονται στις 19.30 ξεκινώντας από την οδό 28ης Οκτωβρίου για να πορευθούν χορεύοντας στο κέντρο συνοδεία latin και σύγχρονων χορευτικών ρυθμών.

Φυσικά, η κορυφαία στιγμή των Εορτών είναι η Μεγάλη Καρναβαλική Παρέλαση της Κυριακής 17 Μαρτίου, κατά την διάρκεια της οποίας θα περάσουν χιλιάδες καρναβαλιστές και άρματα, παρέα με τον Βασιλιά Καρνάβαλο και πολλή μουσική. Η παρέλαση ξεκινά στις 13.00 από την 28ης Οκτωβρίου, συνεχίζει μέσα από την Κεντρική Πλατεία και καταλήγει στο γήπεδο του ΑΟΞάνθης. Μετά το τέλος της Παρέλασης, το πάρτι μεταφέρεται στο πάρκο απέναντι από το γήπεδο, όπου μπορούν να μπουν στο χορό και οι επισκέπτες, για να απολαύσουν τα πυροτεχνήματα, το κρασί και τις μουσικές του DJ Joe Vida.

-Ο Τζάρος
Υπάρχει… καπνός (και Καρναβάλι) χωρίς φωτιά; Οι φλόγες της Ξάνθης στήνονται στην γέφυρα κοντά στον ποταμό Κόσυνθο, για να τιμηθεί ένα παλιό ανατολίτικο έθιμο, αυτό της καύσης του Τζάρου. Ο τελευταίος είναι ένα ανθρώπινο ομοίωμα που καίγεται, σύμφωνα με το έθιμο, για να μην υπάρχουν ψύλλοι το καλοκαίρι. Ο Τζάρος τυλίγεται σε φλόγες και πυροτεχνήματα την Κυριακή της Αποκριάς.

-Οι συναυλίες
Από ethnic μέχρι hip hop και από ροκ μέχρι… Αγάθωνα, τα μουσικά events στους δρόμους της πόλης δεν θα αφήσουν κανέναν παραπονεμένο. Συγκεκριμένα, στο πρόγραμμα του Καρναβαλιού περιλαμβάνονται: η world μουσική κολεκτίβα Encardia (13/3 στις 20.30, Δημοτικό Αμφιθέατρο), η δημοφιλής mainstream μπάντα «48 ώρες» (14/3 στις 20.30, Δημοτικό Αμφιθέατρο), το τρελό RockFour Quartet που μπλέκει την μουσική με το θέατρο στην παράσταση «Up Όλα» (15/3 στις 20.30, Δημοτικό Αμφιθέατρο), και μία ημέρα πριν την Κυριακή της Αποκριάς, το μικρόφωνο αναλαμβάνουν οι Koza Mostra και ο Αγάθωνας, που θα μας εκπροσωπήσουν φέτος στην Eurovision, για να ξεσηκώσουν την Κεντρική πλατεία της Ξάνθης (Σάββατο 16/3 στις 13.30).

-Τα υπόλοιπα events
Εκδηλώσεις, δρώμενα, παράλληλες δράσεις, λαογραφικά events και παιδικές δραστηριότητες θα γεμίσουν το αποκριάτικο πρόγραμμά σας στην Ξάνθη. Ενημερωθείτε για το πλήρες πρόγραμμα των εκδηλώσεων εδώ. 

-Η Καθαρή Δευτέρα
Ο πιο παραδοσιακός τρόπος να περάσετε την Καθαρά Δευτέρα είναι ίσως το πατροπαράδοτο γλέντι του οικισμού της Σταυρούπολης, μια ανάσα από την πόλη της Ξάνθης. Εκεί τηρείται ακόμη και σήμερα το έθιμο της «καμήλας», ενός ξύλινου κατασκευάσματος που «τιμωρείται» από τους κατοίκους για τις κλοπές της – ένα έθιμο που έχει επιζήσει από την περίοδο της τουρκοκρατίας, και στην συνέχεια στήνεται μια μεγάλη παρέλαση, που καταλήγει στην πλατεία για κερασμένα καλούδια και νηστίσιμα εδέσματα ώστε να γιορτάσετε τα Κούλουμα. Στον οικισμό της Σταυρούπολης το λαϊκό γλέντι ξεκινά στις 12.00, ενώ την ίδια ώρα στον οικισμό των Κομνηνών, στήνεται το αντίστοιχο ποντιακό γλέντι με λύρες, χορούς και άφθονη φασολάδα.

*Η πόλη με τα χίλια χρώματα

Απόκριες ή όχι, με παρελάσεις ή χωρίς, η Ξάνθη αξίζει τον κόπο των πολλών χιλιομέτρων (706 από την Αθήνα, 213 από την Θεσσαλονίκη), και έχουμε όλους τους λόγους για να σας πείσουμε να τα διανύσετε. Τους εξής:

-Η Παλιά Πόλη: Τα πλακόστρωτα σοκάκια, τα σκαλάκια που οδηγούν σε επιβλητικές εκκλησίες, τα αρχοντικά με τα απαλά χρώματα και την αξιοζήλευτη αρχιτεκτονική, τα μικρομάγαζα και τα μουσεία γύρω από την πλατεία Αντίκα, όλα αποπνέουν αίσθηση παρελθόντος, ρομαντισμό από τα παλιά, και μεταφράζονται σε δεκάδες αφορμές για βόλτες.
Μην παραλείψετε μια επίσκεψη στο Αρχοντικό Δανιέλ, όπου γεννήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις, την Πινακοθήκη της Ξάνθης, επίσης «χωμένη» μέσα στα στενά της Παλιάς Πόλης και το Λαογραφικό Μουσείο, στεγασμένο στο αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου.

-Το Παζάρι της Ξάνθης: Κάθε Σάββατο, η πόλη (και συγκεκριμένα το κομμάτι της πόλης δίπλα από την Πυροσβεστική) μεταμορφώνεται σε ένα πελώριο καλειδοσκόπιο χρωμάτων και αρωμάτων, καθώς στήνεται, κατά τα λεγόμενα, το μεγαλύτερο παζάρι της σύγχρονης Ελλάδας. Μια βόλτα ανάμεσα σε χιλιάδες προϊόντα, φωνές, γεύσεις, αρώματα και ανθρώπους που αναγάγουν τα ψώνια σε ιεροτελεστία επιβάλλεται αντί… σαββατιάτικου πρωινού.

-Οι Καπναποθήκες: Στέκονται εγκαταλελειμμένες αλλά «νοσταλγικές» στην οδό Καπνεργατών, εκεί που κάποτε το εμπόριο καπνού είχε καταστήσει την Ξάνθη τον πιο πλούσιο δήμο της χώρας – αυτή η δραστηριότητα ήταν άλλωστε που έφερε ως εδώ τους πλούσιους εμπόρους, οι οποίοι έχτισαν τα πλουμιστά αρχοντικά της Παλιάς Πόλης. Αξίζουν μια επίσκεψη, εκεί λίγο μετά τον σημερινό σιδηροδρομικό σταθμό, όχι για την ομορφιά του πράγματος, αλλά για τις χιλιάδες μνήμες που ξυπνούν από την Ιστορία της πόλης.

-Ο ποταμός Κόσυνθος: Λίγα βήματα από την Παλιά Πόλη και η φύση απλώνεται μπροστά μας σε όλο της το μεγαλείο. Ο Κόσυνθος, ξεκινώντας από την Ροδόπη και διασχίζοντας τα Πομακοχώρια, περνά και μέσα από την πόλη της Ξάνθης, «κόβοντάς» την στα δύο και δημιουργώντας ένα σκηνικό που ενδείκνυται για φυσιολατρικές βόλτες.



-Εκκλησίες με θέα: Στα βόρεια της πόλης, περπατώντας μέσα από το πευκόδασος, θα φτάσετε στην Μονή της Παναγίας Καλαμούς, χτισμένη στα 170 μέτρα, προσφέροντας ασυναγώνιστη θέα. Ανάλογο σκηνικό προσφέρει και η Μονή της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας στα βορειοανατολικά της Ξάνθης, που εκτός από θέση για υπέροχη θέα, διαθέτει και Εκκλησιαστικό Μουσείο.

-Γεύση από Ανατολή: Στην άλλη πλευρά της πόλης, περιφερειακά, θα συναντήσετε τους μουσουλμανικούς μαχαλάδες, όπου μένουν οι Οθωμανοί κάτοικοι της πόλης. Έξω από την Ξάνθη, πάλι, λίγα λεπτά με το αυτοκίνητο, μπορείτε να επισκεφθείτε τα Πομακοχώρια για ακόμη περισσότερη γεύση παράδοσης. Τα πιο χαρακτηριστικά χωριά της περιοχής είναι η Σμίνθη, ο Εχίνος, οι Θέρμες και η Κοττάνη.

-Τα μυστικά του Νέστου: Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Ξάνθη απλώνει τους μαγευτικούς μαιανδρισμούς τους ένα από τα πιο επιβλητικά ποτάμια της ελληνικής γης, ο Νέστος. Στα χιλιάδες στρέμματα που περιβάλλουν το δέλτα του, το σκηνικό διαμορφώνεται από λιμνοθάλασσες, λιβάδια, καλαμιώνες και δεκάδες σπάνια είδη ζώων και πουλιών που αναζητούν το νερό του ποταμού. Η περιοχή ενδείκνυται για extreme sports και φυσιολατρικές δραστηριότητες, ενώ η κοντινή κωμόπολη της Σταυρούπολης για sightseeing και χαλάρωση – μάθετε περισσότερα σε παλαιότερο αφιέρωμα του in2life (εδώ και εδώ).



*Πού να φάτε
Μοντέρνα δημιουργική κουζίνα στο μοναδικό… «Κοκόρι» που διαθέτει χρυσό σκούφο, στην πιο παραδοσιακή «Παλιά Πόλη» για νόστιμα μαγειρευτά, στον Ερωδιό (επίσης στην Παλιά Πόλη) για κρεατικά και θαλασσινά, και στο Πέρασμα για οικογενειακό περιβάλλον, τεράστιες μερίδες και ζουμερά κρεατικά στη σχάρα.
Μην παραλείψετε επίσκεψη για γλυκό ανεφοδιασμό στο Βυζάντιο για καζάν ντιπί, σουτζούκ λουκούμ και άλλα ανατολίτικα εδέσματα, στη Νέα Ελλάς για το προφιτερόλ της και στου Παπαπαρασκευά για τις ονομαστές καριόκες του.

*Πού να μείνετε
Στο τριών αστέρων Nestos Hotel, στην είσοδο της πόλης, που προσφέρει ευρύχωρα δίκλινα δωμάτια, τα οποία στοιχίζουν από 41€ για την περίοδο των Αποκριών.
Στα κομψά δωμάτια του Hotel Elisso, που βρίσκονται σε πολύ καλή τοποθεσία στο κέντρο της πόλης (ενδεικτική τιμή για αυτή την περίοδο: 86€ ανά διανυκτέρευση για το δίκλινο δωμάτιο).
Στο μοντέρνο, πολυτελές Z-Palace στην είσοδο της πόλης, που προσφέρει άνετα δωμάτια σε απόσταση περιπάτου από το κέντρο (από 70€ ανά διανυκτέρευση για το δίκλινο δωμάτιο). 
Στο παραδοσιακό, ιδιαίτερα προσεγμένο Nemesis στην Σταυρούπολη, αν θέλετε να αποφύγετε την φασαρία, και να επιστρέφετε στην Ξάνθη όταν το επιθυμείτε (από 50€ για το δίκλινο δωμάτιο για κρατήσεις μέσω Booking).