Αφήγηση παραμυθιών: Θα μου πεις μια ιστορία;

της Ηρώς Κουνάδη

Λίγα πράγματα μπορούμε να σκεφτούμε που μας φτιάχνουν την διάθεση όσο το να ακούμε ιστορίες. Σε αυτήν άλλωστε την προφανέστατη παραδοχή στηρίζονται και όλες σχεδόν οι τέχνες του σύγχρονου πολιτισμού μας: από τη λογοτεχνία μέχρι τον κινηματογράφο, και από το θέατρο ως τη μουσική. Η αφήγηση παραμυθιών είναι άλλη μία τέχνη που κάνει… ό,τι κάνουν κι οι υπόλοιπες: Λέει ιστορίες. Ιστορίες για δράκους και νεράιδες, για σούπερ ήρωες και πιο σούπερ ήρωες της διπλανής πόρτας, για χώρες μακρινές και για χρόνους διαφορετικούς.

Τι είναι, όμως, αυτό που κάνει την αφήγηση παραμυθιών δημοφιλή στις μέρες μας; Γιατί οι εκδηλώσεις αφήγησης, για παιδιά και ενήλικες, αυξάνονται και πληθύνονται σε μια πόλη γεμάτη πολύ πιο σύγχρονα θεάματα; «Κατ’ αρχάς, επειδή ζούμε σε σκοτεινά χρόνια, περνάμε μεγάλες δυσκολίες, και το παραμύθι είναι η μαγική πύλη που μας ταξιδεύει στον χώρο και στον χρόνο» λέει η παραμυθού Σάσα Βούλγαρη (φωτό αριστερά) που συμπληρώνει φέτος είκοσι χρόνια στην αφήγηση. «Το παραμύθι έχει την ιδιότητα να μας αναβαφτίζει, να μας πηγαίνει σε κόσμους άλλους. Συγκεκριμένα, τώρα, η αφήγηση παραμυθιών χρωστά την δημοφιλία της περισσότερο στην ανάγκη μας για επικοινωνία. Ο τρόπος που αντιμετωπίζω αυτό που κάνω έχει σχέση με την αγάπη. Θέλω να κάνω τους ανθρώπους να γελάνε, να ταξιδεύουν, να ηρεμούν».

»Δεν είναι τυχαίο ότι πλέον οι ενήλικες, που έρχονται με τα πιτσιρίκια τους να ακούσουν τα παιδικά παραμύθια ή μόνοι τους στις βραδιές αφήγησης για ενήλικες, είναι το πιο ενθουσιώδες μου κοινό» συνεχίζει. «Παλαιότερα μπερδευόμουν με τον ενθουσιασμό των παιδιών, και πίστευα ότι εκείνα είναι πιο ενθουσιώδη. Οι μεγάλοι είναι, όμως, αυτοί που θα έρθουν στο τέλος να με ευχαριστήσουν, να μου πουν “μας έκανες να ταξιδέψουμε, να αισθανθούμε πάλι παιδιά”. Χαίρομαι, επίσης, που τελευταία βλέπω πάρα πολλούς μπαμπάδες να φέρνουν τα παιδιά τους να ακούσουν παραμύθια. Είναι μια μεγάλη αλλαγή αυτή, έχει ξεπεραστεί εντελώς ο δισταγμός που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια».



Κόκκινη κλωστή δεμένη

Πώς γίνεται κάποιος παραμυθάς; Η κ. Βούλγαρη λέει ότι δεν θυμάται ποτέ τον εαυτό της χωρίς παραμύθια. «Μεγάλωσα σε ένα μαγικό χωριό στον θεσσαλικό κάμπο, ασχημούλικο, αλλά σίγουρα μαγικό, τα Φίλια κοντά στην Καρδίτσα. Εκεί υπήρχε ένα ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς, η οποία ήταν θεότητα του κάτω κόσμου. Τέτοια ιερά υπήρχαν συχνά κοντά σε ποτάμια, που θεωρούνταν πύλες οι οποίες ένωναν τον επάνω με τον κάτω κόσμο. Η μητέρα μου, χωρίς βέβαια να τα ξέρει όλα αυτά, με μεγάλωσε με ιστορίες: Ιστορίες για νεράιδες και φαντάσματα, ιστορίες για στοιχειά, ιστορίες από τον Εμφύλιο και ιστορίες για τους αρχαιολόγους που έκαναν ανασκαφές στο ιερό, ανακαλύπτοντας οστά γιγάντιων ανθρώπων, που στο μυαλό των ανθρώπων του χωριού έπαιρναν μαγικές διαστάσεις. Επειδή ήμουν, λοιπόν, ένα πλάσμα βαφτισμένο μέσα στις ιστορίες, και ενώ σπούδασα παιδαγωγικά και ψυχολογία, έκανα το διδακτορικό μου επάνω σε ένα παραμύθι και το 1995 αποφάσισα να ασχοληθώ αποκλειστικά με την αφήγηση παραμυθιών».



Στις βραδιές αφήγησης για ενήλικες του Ιδρύματος Κακογιάννη, η Σάσα Βούλγαρη δέχεται και… παραγγελιές παραμυθιών. Τη ρωτάω αν υπάρχει κάτι που της ζητούν συχνότερα να διηγηθεί και μου λέει ότι εξαρτάται πάντα από το κοινό. «Υπάρχει κοινό που δεν ξέρει από παραμύθια. Μου ζητούν συχνά κάτι γενικό –να διηγηθώ, για παράδειγμα, κάτι που να έχει έρωτα, πάθος ή ζήλια. Μια βραδιά ένας νεαρός μου ζήτησε δυο-τρία διαφορετικά παραμύθια. Ένα από αυτά ήταν Ο Καημός, μια λαϊκή ιστορία δύσκολη, και ελάχιστα γνωστή. Έφυγε στο τέλος χωρίς να μου μιλήσει».

«Η διάρκεια ενός παραμυθιού μπορεί να είναι από ένα λεπτό μέχρι και τρεις συνεχόμενες βραδιές. Αυτό το έκαναν κυρίως οι παλαιότεροι αφηγητές, γιατί απαιτεί εξελιγμένες τεχνικές αφήγησης, για την πλοκή πολλών παραμυθιών μαζί: Εγκιβωτισμό, δηλαδή να βάλεις το ένα παραμύθι μέσα στο άλλο, ιστορίες που να εξελίσσονται παράλληλα, και λοιπά. Είχαμε κάνει παλιότερα κάτι παρεμφερές, στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, που είχα διηγηθεί όλες τις ιστορίες του Σεβάχ του Θαλασσινού, επτά συνεχόμενες Παρασκευές. Είχε μεγάλη επιτυχία. Τώρα η κρίση μας κόβει τα ποδάρια. Είναι δύσκολες τέτοιες διοργανώσεις».



Διευθύνσεις για να ακούσετε παραμύθια

Για ενήλικες…

«Περισσότερα… Ρεβίθια» με την Σάσα Βούλγαρη στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
Δευτέρα 11 Μαρτίου 2013 στις 20:30
Αίθουσα: Κινηματογράφος
Εισιτήρια: 10€
Είναι γρουσούζικο το 13; Τι είναι η Τύχη και πώς μπορεί κάποιος να βρει τη δική του; Πώς επιλέγει κάποιος το Καλό; Καυτές ερωτήσεις ζωής και σημαντικές απαντήσεις παραμυθίας. Για δεύτερη χρονιά η αφηγήτρια Σάσα Βούλγαρη, θα αφηγείται τις ιστορίες της, χωρίς πρόγραμμα, εφ΄ όλης της ύλης, ενώ θα δέχεται και… παραγγελιές. Ελεύθερα, αυτοσχεδιαστικά και ανάλογα με τα κέφια της στιγμής. Κάθε φορά, σε παρουσίαση έκπληξη θα είναι κοντά της και κάποιοι από τους μαθητευόμενους στα σεμινάριά της.

…Και για παιδιά

«Τα παραμύθια των Grimm και τα ελληνικά αδερφάκια τους» με την Σάσα Βούλγαρη στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
Κυριακή 10 Μαρτίου στις 12.30
Αίθουσα: Κινηματογράφος
Εισιτήρια: 8€
Μια περιπλάνηση στα μαγικά παραμύθια των αδερφών Grimm σε συνδυασμό με ελληνικές παραλλαγές τους. Η Σάσα Βούλγαρη, αφηγείται γνωστές και άγνωστες ιστορίες επιλεγμένες από τα 211 παραδοσιακά παραμύθια που κατέγραψαν οι αδερφοί Grimm και τις συνδυάζει με αντίστοιχες παραλλαγές τους μέσα από τον τεράστιο πλούτο των ελληνικών λαϊκών παραμυθιών, αυτοσχεδιάζοντας, αναπλάθοντας, αναδημιουργώντας τα παραμύθια. Με ιστορίες που αλλάζουν κάθε φορά, με λιτή σκηνική παρουσία, όπως ταιριάζει στα παραδοσιακά παραμύθια, με όχημα την φωνή της, το τραγούδι, την αυτοσχεδιαστική κίνηση και με μουσικά όργανα από όλο τον κόσμο, η Σάσα αφηγείται για μικρά και μεγάλα παιδιά... από 5 έως 105 χρονών.

Παραμύθια του Κήπου στην Παιδική Βιβλιοθήκη του Εθνικού Κήπου
Η Παιδική Βιβλιοθήκη του Εθνικού Κήπου, το πρώτο Σάββατο κάθε μήνα καλωσορίζει το μήνα που έρχεται με τα «Παραμύθια του Κήπου», που ζωντανεύουν με τη συνοδεία κλασικής κιθάρας, σε δύο διαδοχικές παραστάσεις, 11:30 το πρωί και 12:30 το μεσημέρι. Οι αφηγήσεις παραμυθιών που στοχεύουν στη ψυχαγωγία, την καλλιέργεια της φαντασίας, την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και την ενίσχυση της κριτικής σκέψης των παιδιών, θα συνεχιστούν έως το τέλος της σχολικής χρονιάς. Οι επόμενες αφηγήσεις των «Παραμυθιών του Κήπου» έχουν προγραμματιστεί για τα Σάββατα 6 Απριλίου, 11 Μαΐου και 1η Ιουνίου. Τη μουσική αφήγηση αναλαμβάνει η Αθηνά Παπαστεφάνου. Η είσοδος είναι πάντα ελεύθερη.

Εργαστήρι αφήγησης λαϊκών παραμυθιών και δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά δημοτικού στο Δελφών 13
Από τον Μάρτιο έως τον Μάιο, δύο ώρες την εβδομάδα
Κόστος συμμετοχής : 30€ τον μήνα, για το δεύτερο παιδί το κόστος είναι 20€ τον μήνα.
Δηλώσεις συμμετοχής στο email [email protected] ή στα τηλέφωνα 210 8828696 και 6977209160

Το εργαστήρι, συνδυάζοντας την αφήγηση λαϊκών παραμυθιών με βιωματικές ασκήσεις, ομαδικά παιχνίδια και εικαστικές δημιουργίες, στοχεύει να δώσει στα παιδιά ερεθίσματα και εμπειρίες που προάγουν την συνεργασία, την επικοινωνία, την προσωπική έκφραση και την ψυχική καλλιέργεια. Κάθε συνάντηση θα περιλαμβάνει βιωματικές ασκήσεις και ομαδικά παιχνίδια εμπνευσμένα από το θέατρο, την κινησιολογία, την μουσικοκινητική και την εμψύχωση, τη ζωντανή αφήγηση ενός παραμυθιού προφορικής παράδοσης, καλλιτεχνική δραστηριότητα εμπνευσμένη από τους ήρωες του παραμυθιού, τον τόπο προέλευσης του, την θεματολογία του ή την ίδια την πλοκή του.

Το εργαστήρι απευθύνεται σε παιδιά δημοτικού, θα διαρκέσει από τον Μάρτιο έως τον Μάιο και οι συναντήσεις θα είναι εβδομαδιαίες και δίωρες. Εμψυχώτρια είναι η Ηλέκτρα Νέγκα, παραμυθού που έχει μαθητεύσει κοντά σε έλληνες παραμυθάδες ενώ το 2008 αποφοίτησε από την Σχόλη Αφηγηματικής Τέχνης του Κέντρου Μελέτης Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών. Αφηγείται παραμύθια της προφορικής παράδοσης όλων των λαών και όλων των τόπων και αυτό που διαπιστώνει με ενθουσιασμό – κάθε φορά! – είναι ότι αυτά που ενώνουν τους λαούς είναι πολύ περισσότερα από αυτά που τους χωρίζουν. Έχει αφηγηθεί σε μουσεία, χώρους τέχνης, σχολεία και φεστιβάλ και έχει υπάρξει συν-συντονίστρια σε ομάδες προσωπικής ανάπτυξης ενηλίκων και δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά. Η καθορισμένη μέρα και ώρα της εβδομαδιαίας συνάντησης θα ανακοινωθεί στους γονείς μετά την πρώτη συνάντηση που έχει οριστεί για την Παρασκευή 8 Μαρτίου 2013 και ώρα 17:00.



Πού θα μάθετε την τέχνη της αφήγησης;

Ετήσιο Σεμινάριο Παρα-Μυθέομαι με τη Σάσα Βούλγαρη στο Ίδρυμα Κακογιάννη
Από Οκτώβριο έως Μάρτιο, κάθε Τρίτη από τις 18.00 ως τις 21.00
Κόστος συμμετοχής ανά κύκλο: 300€
Είναι η τρίτη χρονιά, που η αφηγήτρια και ψυχοπαιδαγωγός Σάσα Βούλγαρη, συνεχίζει τα σεμινάρια της για την Τέχνη της Αφήγησης στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, αφού οι δύο προηγούμενες χρονιές σημείωσαν αξιoσημείωτη επιτυχία. Το συγκεκριμένο σεμινάριο προτείνει μια διερεύνηση στη μαγεία της προφορικής αφήγησης και μια γνωριμία με τις τεχνικές της και τα μυστικά της. Αποτελείται από τρεις εισαγωγικούς κύκλους των δέκα τρίωρων συναντήσεων, με ξεχωριστές θεματικές ενότητες που μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει ανεξάρτητα από αυτόν που έχει προηγηθεί. Για περισσότερες πληροφορίες, κάντε κλικ εδώ.

Εργαστήρι αφήγησης με τον Στέλιο Πελασγό στο Εργαστήρι Μαιρηβή
Δεληγιώργη 33, Μεταξουργείο, δηλώσεις συμμετοχής: 6942420062
Σάββατο 9 Μαρτίου 2013
Ώρα: 10π.μ. - 3μ.μ.

Το πάντα δραστήριο Εργαστήρι Μαιρηβή, που φιλοξενεί τακτικά μερικές από τις καλύτερες αφηγήσεις παραμυθιών στην Αθήνα, διοργανώνει ένα εργαστήρι αφήγησης για ενήλικες, με τον τίτλο «Παραμύθια και μύθοι για να πολεμήσεις το Φόβο». Πρόκειται για ένα βιωματικό εργαστήρι με θέμα τον Φόβο, που περνά από το μονοπάτι των μύθων και των λαϊκών παραμυθιών, με σκοπό να βοηθήσει να γνωρίσουμε τους φόβους και να τους αντιμετωπίσουμε. Το κόστος είναι 45€, και το εργαστήρι διαρκεί πέντε ώρες.

Άκου να δεις τι είδα - Εργαστήρι αφήγησης παραμυθιών στο Δελφών 13
Από τον Μάρτιο έως τον Μάιο, δύο ώρες τον μήνα
Πρώτη συνάντηση: Τετάρτη 6 Μαρτίου 2013 και ώρα 20.00
Κόστος συμμετοχής: 25€ τον μήνα (Για φοιτητές και ανέργους 15€)
Δηλώσεις συμμετοχής: στο email [email protected] και στα τηλέφωνα 210 8828696 και 6977209160
Χώρος Τέχνης και Παιχνιδιού Δελφών 13, Δελφών 13, Περιστέρι

Τι είναι το λαϊκό παραμύθι; Πού μπορούμε να βρούμε παραμύθια; Τι είναι οι παραλλαγές των παραμυθιών; Τι χρειάζεται να κάνει κάποιος για να αφηγηθεί ένα παραμύθι; Ποιες τεχνικές χρησιμοποιεί; Μπορούν όλοι να αφηγηθούν ή χρειάζεται κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο; Η αφήγηση έχει σχέση με την δραματοποίηση και το θέατρο; Τελικά, για ποιο λόγο αφηγούμαστε; Μέσα από βασικά θεωρητικά στοιχεία και με εργαλεία βιωματικές ασκήσεις μυθοπλασίας, εικονοποίησης, κίνησης και μνήμης, οι συμμετέχοντες θα πειραματιστούν και θα ανακαλύψουν τον κόσμο των λαϊκών παραμυθιών καθώς και τον δικό τους τρόπο να τα ζωντανεύουν και να τα αφηγούνται.

Το εργαστήρι απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς, παιδαγωγούς, φοιτητές ή τελειόφοιτους ανθρωπιστικών επαγγελμάτων και σε όλους όσους αγαπούν την παράδοση και τα παραμύθια. Θα διαρκέσει από τον Μάρτιο έως τον Μάιο, οι συναντήσεις θα είναι δίωρες και θα πραγματοποιούνται δύο φορές τον μήνα. Οι ακριβείς ημερομηνίες θα ανακοινωθούν στους συμμετέχοντες μετά την πρώτη συνάντηση η οποία έχει οριστεί για την Τετάρτη 6 Μαρτίου 2013 και ώρα 20.00.

Σημειώστε επίσης…

Το Πρώτο Ελληνικό Φεστιβάλ Παραμυθιού καταφτάνει, στο τέλος Μαΐου, στο Άλσος Περιστερίου. Δημιουργία της Λέσχης Παραμυθιού «Κόκκινη κλωστή δεμένη» της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Περιστερίου το Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί από 27 Μαΐου έως 2 Ιουνίου 2013. Οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτές, παραμυθάδες, σύλλογοι και σχολεία μπορούν να δηλώσουν από τώρα τη συμμετοχή τους, στο επίσημο site της διοργάνωσης.