Είδαμε την Οδύσσεια του Εθνικού

της Ιωάννας Κλεφτόγιαννη

Το ελληνικό δημόσιο δαπάνησε κοντά ένα εκατομμύριο ευρώ για την Οδύσσεια του Μπομπ Γουίλσον. Οι αντιπαραθέσεις που έχουν ξεσπάσει για τη νομιμότητα της «σπατάλης» του Εθνικού Θεάτρου σε εποχή σκληρής λιτότητας δεν έχουν θέση στην καθ’εαυτή κριτική της υπερπαραγωγής. Ο Γουίλσον παράγει ή αναπαράγει θεατρικά γεγονότα διεθνώς. Ασταμάτητα. Και η κρίση οιασδήποτε χώρας, είναι παραπάνω από προφανές στην κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, δεν μπορεί να αγγίξει στο ελάχιστο τον σκηνικό προβληματισμό του, δεν είναι σε θέση να διαταράξει τη μασίφ αισθητική του. Δεν χρειαζόταν άλλωστε.

Τι συμβαίνει όμως με αυτό καθ’εαυτό το σκηνικό γεγονός, που έχει εισπράξει σχεδόν αποκλειστικά τη σκληρή αποδοκιμασία των κριτικών, ενώ συχνά άνθρωποι της θεατρικής τέχνης, δεν το κρύβουν, αποχωρούν στα μισά, δράττοντας της ευκαιρίας του διαλείμματος.
Ο Γουίλσον έχει τελειοποιήσει μια «μηχανή». Είναι η μέθοδός του. Και είναι αναγνωρίσιμη σαν σφραγίδα. Την εφαρμόζει, χωρίς παρεκκλίσεις, είτε δουλεύει Μπέκετ, είτε έχει να κάνει με Μπρεχτ, είτε επεξεργάζεται τον Όμηρο. Διαβάζοντας ένα έργο αυτομάτως το μετατρέπει σε εικόνες. Με άλλα λόγια, ξεκλειδώνει τα κείμενα μέσα από μία γλώσσα οπτική, εικονοποιώντας διαλόγους, παύσεις, σιωπές.

Το συναίσθημα είναι εξοβελισμένο από το θεατρικό σύμπαν του. Στυλιζαρισμένοι, σαν ρομπότ, οι ηθοποιοί καλούνται να συγχρονίζονται στο κλάσμα του δευτερολέπτου μεταξύ τους, με τον ήχο και με τα φώτα. Η σκηνική παρτιτούρα που στήνει ο Τεξανός δημιουργός είναι ακριβείας και δημιουργεί τέλειο αισθητικά αποτέλεσμα. Ό,τι ακριβώς συμβαίνει και στην «Οδύσσειά» του. Το πρόβλημα της παράστασης είναι άλλο. Η τέλεια σκηνική παρτιτούρα που συνέθεσε δεν παραπέμπει σε έπος, αλλά, στην καλύτερη περίπτωση, σε καρτούν και σε εύπεπτο κλασικό εικονογραφημένο.

Είναι ακατανόητο γιατί επέλεξε να τραβήξει την αφήγηση από τα μαλλιά κάνοντάς τη μπουφόνικη… παρωδία –ούτε καν κωμωδία. Ευκολία; Από μια διάθεση περιπαικτική; Εξίσου ακατανόητο είναι το γιατί ο Οδυσσέας του, που ατυχεί ενσαρκωμένος από τον ολίγιστο Σταύρο Ζαλμά, αποδίδεται σαν μία καρικατούρα. Ευτυχώς που γνωρίζουμε το έπος. Διαφορετικά θα τελούσαμε υπό σύγχυση για την ταυτότητα και την αξία του πρωτοτύπου. Τόσο φαιδρή κι ανόητη είναι η «Οδύσσεια» στην απόδοση του Γουίλσον. Η απλοϊκότητα και η φαιδρότητά της την κάνουν αγαπητή στο παιδικό κοινό. Η παράσταση είναι μια ήττα και για το Εθνικό Θέατρο αλλά και για τον ίδιο τον Γουίλσον. Ένα αδειανό πουκάμισο.

Θα ήθελα να κρατήσω όμως από αυτή την περιπέτεια, που απαντάει στο ερώτημα που θέτει το Εθνικό Θέατρο «Τι είναι πατρίδα;» (σκεφτείτε, ήρθε ο Γουίλσον να μας διδάξει πώς ανεβαίνει η Οδύσσεια και φιλοτέχνησε ένα κάκιστο κόμικ) μια ερμηνεία. Η Λυδία Κονιόρδου αποκαλύπτει ότι είναι το τέλειο «εργαλείο». Μέσα στον φορμαλιστικό κορσέ του Γουίλσον πραγματοποιεί ερμηνεία.

Η ταυτότητα της παράστασης
Σύλληψη, Σκηνοθεσία, Σχεδιασμός σκηνικού, Σχεδιασμός φωτισμών: Robert Wilson
Κείμενο: Simon Armitage
Δραματουργία: Wolfgang Wiens
Συνεργάτες σκηνοθέτες: Ann-Christin Rommen / Tilman Hecker
Σχεδιασμός κοστουμιών: Yashi Tabassomi
Συνεργάτης – Σχεδιασμός σκηνικού: Stephanie Engeln
Μουσική επίβλεψη: Hal Willner
Συνεργάτης σχεδιαστής φωτισμών: Scott Bolman

Μετάφραση κειμένου στα ελληνικά – Δραματολογική υποστήριξη: Γιώργος Δεπάστας
Μουσική – Πιάνο: Θοδωρής Οικονόμου
Σχεδιασμός ήχου: Studio 19 – Κώστας Μπώκος, Βασίλης Κουντούρης
Φωνητική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου
Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσσα Τριανταφύλλη
Βοηθός σκηνογράφου: Μαρία Τσαγκάρη
Βοηθός ενδυματολόγου: Βασιλική Σύρμα

Τα σκηνικά και τα κοστούμια κατασκευάστηκαν στα εργαστήρια του Piccolo Teatro di Milano.

Διανομή
Οδυσσέας: Σταύρος Ζαλμάς
Όμηρος, Τειρεσίας: Νικήτας Τσακίρογλου
Αντίκλεια, Αρήτη, Ευρύκλεια: Λυδία Κονιόρδου
Καλυψώ, Κίρκη, Σειρήνα, Πηνελόπη: Μαρία Ναυπλιώτου
Ζευς, Αλκίνοος, Εύμαιος: Αλέξανδρος Μυλωνάς
Ευρύλοχος, Αντίνοος: Άκης Σακελλαρίου
Αθηνά, Σειρήνα: Ζέτα Δούκα
Ερμής, Τηλέμαχος, Αλκμαίων: Αποστόλης Τότσικας
Ελπήνωρ: Κοσμάς Φοντούκης
Ναυσικά: Βίκυ Παπαδοπούλου
Ευρυβάτης, Ευρύμαχος: Γιωργής Τσαμπουράκης
Περιμήδης, Αμφίνομος: Γιώργος Γλάστρας
Πολίτης: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης
Σειρήνα, Υπηρέτρια της Κίρκης: Λένα Παπαληγούρα
Σειρήνα, Υπηρέτρια της Κίρκης: Μαριάνα Καβαλιεράτου
Ναύτης: Γιώργος Τζαβάρας
Άντιφος, Αγέλαος: Θανάσης Ακοκκαλίδης
Φαίακες: Λένα Παπαληγούρα | Γιώργος Γλάστρας | Μαριάννα Καβαλιεράτου | Θανάσης Ακοκκαλίδης
Θεοί: Θίασος
Στο ρόλο του Κύκλωπα ακούγεται η φωνή του Δημήτρη Πιατά

Info:
Εθνικό θέατρο, Κτίριο Τσιλλερ, Κεντρική σκηνή, Αγ. Κων/νου 22-24, Ομόνοια, τηλ.ταμείου: 210 5288170 - 171

Ημέρες και ώρες παραστάσεων από 26/10 έως 25/11
Τετάρτη στις 17.00
Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 20.30
Κυριακή στις 17.00

Τιμές εισιτηρίων
Διακεκριμένη: 40 ευρώ
Α Ζώνη: 35 ευρώ
Β Ζώνη: 25 ευρώ
Γ Ζώνη: 20 ευρώ
Δ Ζώνη: 16 ευρώ (Β' Εξώστης)
Φοιτητικό/Νεανικό: 16 ευρώ (Γ' Ζώνη)