Ξένια Καλογεροπούλου: "Το θέατρο είναι σχολειό αλλά και γιορτή"

της Μάνιας Ζούση

Στην πρωτοπορία της δημιουργίας του θεάτρου για παιδιά στην Ελλάδα, η Ξένια Καλογεροπούλου συμπληρώνει σαράντα χρόνια διαδρομής και θα έλεγε κανείς πως η «Μικρή Πόρτα», μεγάλωσε και έγινε μεγάλη, χωρίς ωστόσο να χάνει την φρεσκάδα, την φαντασία, την ευρηματικότητα και την έκρηξη της πρώτης νιότης.

«Θεωρώ ότι η Μικρή Πόρτα έκανε το πραγματικό της ξεκίνημα το 1981 με τον Οδυσσεβάχ» διηγείται η ίδια στο in2life. «Τα πρώτα χρόνια ήταν πολύ αμήχανα. Μπορεί να διαλέγαμε τα έργα με μεγάλη χαρά, μπορεί να είχαμε καλούς ηθοποιούς και να κάναμε τη δουλειά μας με πολύ κέφι, αλλά δεν είχαμε βρει έναν δικό μας δρόμο. Με τον Οδυσσεβάχ άνοιξε ένας νέος ορίζοντας για ένα άλλου είδους θέατρο που συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια με διάφορους τρόπους και προς διάφορες κατευθύνσεις».

Γιατί ο Οδυσσεβάχ υπήρξε καθοριστικός για ένα άλλου είδους θέατρο; 
Γιατί μέχρι τότε δεν είχα προβληματιστεί πολύ πάνω στο θέμα ενός έργου. Έψαχνα στο ξένο ρεπερτόριο να βρω ένα εργάκι που να μας αρέσει περισσότερο από άλλα, και να μπορεί να γίνει μια νόστιμη παράσταση. Έως εκεί. Κάποια στιγμή, και πριν γράψω τον Οδυσσεβάχ, συμμετείχαμε σε ένα μεγάλο φεστιβάλ στο Βερολίνο και μάλιστα με πολύ μεγάλη επιτυχία. Εκεί είδα πόσο πιο ενδιαφέροντα, συναρπαστικά, αλλιώτικα πράγματα μπορεί να κάνει κανείς στο θέατρο για παιδιά.

Αυτό δεν σημαίνει ότι γυρνώντας πίσω κάναμε κάτι που είχε σχέση με όσα είδαμε. Το ερέθισμα όμως ήταν πάρα πολύ σημαντικό. Ήταν καθοριστικό. Τότε ήταν που είπα ότι θα ψάξω έναν δικό μου δρόμο, για μια παράσταση του είδους και του περιεχομένου που ονειρεύομαι. Με πολύ αγωνία, έφτιαξα τον Οδυσσεβάχ που είχε και μια επιτυχία άνευ προηγουμένου. Παράλληλα όμως κάναμε και εμείς μια διαδρομή. Αρχίσαμε να αλλάζουμε. Δοκιμάσαμε ένα σωρό πράγματα με παραστάσεις δικών μας έργων και σημαντικότερο το «Σκλαβί» το οποίο αγάπησα πιο πολύ από όλα. Αλλά και τον «Στρατιώτη» που ήτανε μια πολύ τολμηρή παράσταση τόσο σαν θέμα όσο και σαν σκηνοθεσία.

Παράλληλα κάναμε και άλλα, πολύ καινούρια πράγματα. Όπως ένα μικρό λυόμενο ξύλινο θέατρο που φέραμε από την Ιταλία και το στήσαμε μέσα στο μεγάλο για να μπορέσουμε να παίζουμε παραστάσεις δωματίου, για μικρά παιδιά ή βρέφη. Ή ακόμα όταν κάναμε την πρώτη μας παράσταση για εφήβους με πρεμιέρα στην Αμοργό και παίξαμε σε διάφορα νησάκια καταχείμωνο. Ανεβάσαμε παραστάσεις που παίχτηκαν σε νησιά ακόμα και των 100 κατοίκων. Πράγματα σε πολύ μικρή κλίμακα που δεν τα ξέρει ίσως ο κόσμος αλλά που εμείς τα θεωρούσαμε πάρα πολύ σημαντικά. Φέτος ενώ ανεβάζουμε ένα έργο που είναι παλιό, κλασσικό όπως λένε κάποιοι, κάνουμε ένα βήμα παραπέρα καθώς η παράσταση ανεβαίνει με την συμβολή ενός σκηνοθέτη μόλις 24 ετών.

Κάνοντας θέατρο για το πιο ευαίσθητο και το πιο απαιτητικό κοινό, τι διαπιστώσατε, τι αλλάξατε; 
Το θέατρο σίγουρα είναι και σχολειό αλλά είναι και μία γιορτή που δεν είναι όμως μόνο για κέφι και ξεσάλωμα, αλλά αφήνει κάτι μέσα σου. Ειδικά στα παιδιά αυτό που μετράει είναι να πάρουν κάτι μαζί τους. Αυτό μπορεί να είναι ένα ερώτημα, ένας προβληματισμός, δεν είναι απαραίτητο να πάρουν ένα σύνθημα. Το θέατρο για παιδιά πρέπει να έχει ένα πρώτο επίπεδο πάρα πολύ καθαρό που να κερδίζει τους μικρούς θεατές από την πρώτη στιγμή. Πρέπει να έχει και άλλα επίπεδα, πιο κρυμμένα, αλλά και κάποια μυστικά. Να κάνει τα παιδιά να σκέφτονται και να ονειρεύονται.

Επειδή τώρα υπάρχει όλο αυτό το θέαμα που βασίζεται πάρα πολύ στην τεχνολογία, καθώς τα παιδιά από πολύ μικρά βλέπουν στην οθόνη του υπολογιστή τους ή στην οθόνη του σινεμά πράγματα που βασίζονται σε ένα σωρό εφέ, αυτό είναι κάτι που πιστεύω ότι δεν πρέπει να το κάνουμε στο θέατρο, εκτός και αν έχει έναν ειδικό λόγο να χρειάζεται. Είναι πολύ πιο ουσιαστικό να δείχνουμε πώς μπορούν όλα αυτά να τα κάνουν οι άνθρωποι, οι καλλιτέχνες, οι ηθοποιοί και να σου δίνουν την αίσθηση ότι όλα αυτά τα περίπλοκα πράγματα υπάρχουν, χωρίς όμως να υπάρχουν. Το θέατρο μπορεί να είναι μαγικό αλλά είναι συγχρόνως ένα χειροποίητο παιχνίδι.