Whiplash: Η μεγάλη έκπληξη των φετινών Όσκαρ

του Λουκά Τσουκνίδα

Με τη δεύτερη μόλις ταινία του, ο Ντέμιαν Τσαζέλ χτυπά την πόρτα των Όσκαρ και βάζει πλώρη για μια πολλά υποσχόμενη καριέρα ως κινηματογραφικός δημιουργός. Το “Whiplash” είναι μια μουσική ταινία που δε μοιάζει με καμιά άλλη, ξεπερνά τα κλισέ και μας βάζει στην ψυχή μιας σειράς διαταραγμένων σχέσεων, εκείνης των χαρακτήρων μεταξύ τους, αλλά κι εκείνης που διατηρούν με την ίδια τη μουσική. Το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό και οι εκπληκτικές ερμηνείες, απλώς το απογειώνουν. Όπως ένα καλό σόλο ντραμς πριν απ’ τον επίλογο...

Η υπόθεση

Ο Άντριου είναι ένας νεαρός τζαζ ντράμερ. Όταν μπαίνει στο καλύτερο μουσικό σχολείο της χώρας ένα μόνο πράγμα έχει στο μυαλό του: να γίνει ο καλύτερος. Ο κύριος Φλέτσερ, διευθυντής της ορχήστρας επιλέκτων του σχολείου έχει επίσης ένα πράγμα στο μυαλό του: να βγάλει τον καλύτερο. Όταν οι εμμονές τους και οι εγωισμοί τους συναντώνται στις πρόβες το αποτέλεσμα δε μπορεί παρά να είναι εκρηκτικό...

Η κριτική

Είδα το “Guy and Madeline on a Park Bench”, την πρώτη ταινία του Ντέμιαν Τσαζέλ, πριν από κάμποσο καιρό στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης: ένα αφαιρετικό σινε-ρομάντζο, μια σκιαγράφηση της σύντομης περιόδου του χωρισμού ενός νεαρού μουσικού της τζαζ και μιας κοπέλας που ακόμη “ψάχνεται”, πλημμυρισμένη από υπέροχους τζαζ ήχους, φωτογραφημένη και ερμηνευμένη εξίσου εξαιρετικά στο πλαίσιο της ανεξάρτητης, λόου-μπάτζετ αισθητικής και των αντίστοιχων περιορισμών της. Το μειονέκτημά της; Το αδύναμο κεντρικό θέμα, όχι αρκετό για να “ανεχτεί” ο ανυποψίαστος θεατής την αφαιρετική, αντισυμβατική αφήγηση και ν’ απρροφηθεί στην εμπειρία των χαρακτήρων.

Με το “Whiplash” ο Τσαζέλ κρατά κάποια βασικά χαρακτηριστικά της πρώτης του δουλειάς για να μας πει μια ιστορία μακράν πιο καθηλωτική και, ίσως, πιο προσωπική, αφού κι ο ίδιος υπήρξε τζαζ ντράμερ στα σχολικά του χρόνια. Είναι η ιστορία ενός φιλόδοξου νεαρού, ο οποίος μπαίνει στο καλύτερο μουσικό σχολείο της χώρας ελπίζοντας βαθιά μέσα του να βρει το δρόμο για την μπάντα του εκκεντρικού Φλέτσερ. Με τα πολλά τα καταφέρνει, ο Φλέτσερ όμως συμπεριφέρεται με όρους ψυχοπάθειας στους μαθητές του, δοκιμάζοντας τα όριά τους, καθώς θέλει να γίνει ο μέντορας του επόμενου τζαζ φαινόμενου.

Έχει αναφερθεί πως ο δημιουργός είχε μια παρόμοια εμπειρία με έναν πιεστικό δάσκαλο μουσικής, όμως η επί της οθόνης εκδοχή ξεπερνά κάθε φαντασία. Ο Φλέτσερ αντιμετωπίζει τους νεαρούς μουσικούς με τρόπο απάνθρωπο, ζητά από ‘κείνους να ξεπεράσουν όρια που υπάρχουν μόνο στη φαντασία του και να διορθώσουν λάθη ακατάληπτα απ’ το ανθρώπινο αυτί, χτίζοντας τον προσωπικό του μύθο περισσότερο, παρά βοηθώντας τους μαθητές του να γίνουν πραγματικά καλύτεροι. Ο εγωισμός του μοιάζει να μην έχει αντίστοιχο, μέχρι που συναντά τον Άντριου, ο οποίος είναι διατεθειμένος να παίξει τον μαζοχιστή δίπλα στον σαδιστή δάσκαλο. Μέχρι που σπάει…

Ο Τζέι Κέι Σίμονς και ο Μάιλς Τέλερ είναι ο δάσκαλος κι ο μαθητής και δίνουν δύο απ’ τις καλύτερες ερμηνείες που έχω δει ποτέ μου στη μεγάλη οθόνη. Βρίσκονται δε, σε πλήρη αρμονία με τη φρενήρη σκηνοθεσία του Τσαζέλ, ο οποίος συνθέτει ένα απίθανο μωσαϊκό από αριστοτεχνικά πλάνα, συναισθηματικά φορτισμένους διαλόγους και σκηνές που απογυμνώνουν τους χαρακτήρες του, πάντα με οδηγό το καθηλωτικό τζαζ σάουντ-τρακ και σύμμαχο την απίθανη φωτογραφία. Η κόντρα τους, πότε δημιουργική και πότε καταστροφική, ακροβατεί πάνω στα στερεότυπα, πότε επαληθεύοντας και πότε ανατρέποντάς τα. Το θέμα είναι γνωστό, οι παραλλαγές του όμως είναι που το κάνουν ενδιαφέρον, κατά τα τζαζ πρότυπα, και μας κρατούν καθηλωμένους στη θέση μας ν’ αναρωτιόμαστε για την κατάληξη.

Το “Whiplash” είναι μια καταπληκτική μουσική ταινία.

Βγαίνουν ακόμη:
Το απαιτητικό “Winter Sleep”, ένα δοκιμιακό, αλληγορικό δράμα απ’ τον μαέστρο Νούρι Μπίλγκε Τζεϊλάν, το εξαιρετικό βιογραφικό δράμα “Selma”, γύρω απ’ τη μεγάλη πορεία της οποίας ηγήθηκε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ τρία χρόνια πριν απ’ τη δολοφονία του, η ρομαντική κομεντί “Love Rosie”, η περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας “Jupiter Ascending” και η κωμωδία “Hector and the Search for Happiness”.

Όλες οι Ταινίες