The Illusionist: Ο Ζακ Τατί πρωταγωνιστεί σε καρτούν

του Λουκά Τσουκνίδα

Δύσκολα θα μπορούσα να φανταστώ ένα σενάριο του Ζακ Τατί με κάποιον άλλον στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η υψηλόσωμη φιγούρα του ιδιόρρυθμου γελωτοποιού είναι σημαντικό κομμάτι της, βουβής σχεδόν, κωμωδίας του κι υποθέτω ότι ο Σιλβέν Σομέ δεν είχε πολλές επιλογές όταν επέλεξε αυτό το σενάριο για την επόμενη ταινία του, μετά το εξαιρετικό “The Triplets of Belleville”. Επιπλέον, δεν μπορώ να σκεφτώ και κάποιον πιο κατάλληλο απ' τον Σομέ για να ζωντανέψει τον Τατί στο χαρτί και στην οθόνη. Έστω και μ' αυτή τη, νοσταλγική περισσότερο παρά αναζωογονητική, διάθεση.

Ο Τατί, λοιπόν, επιστρέφει ως κινούμενο σχέδιο και με φόντο, μεταξύ άλλων, το υπέροχα σκιτσογραφημένο Εδιμβούργο προσπαθεί να τα βγάλει πέρα ως παλαιού τύπου ταχυδακτυλουργός (με το πραγματικό του όνομα Τατισέφ) σε έναν ταχύτατα “εκμοντερνιζόμενο” κόσμο. Η σκηνή δεν είναι πια το βασίλειό του, δεν είναι καν επαρκής ως γελωτοποιός και το κουνέλι του ασφυκτιά μέσα στο καπέλο, περιμένοντας τις λίγες ευκαιρίες που του δίνονται να πεταχτεί θριαμβευτικά για να τονώσει το πρεστίζ του αφεντικού του.

Οι άνθρωποι είναι πλέον υποψιασμένοι, το έχουν “πιάσει το κόλπο” κι οι παλιακοί ατζέντηδες φυτοζωούν σε παλιακά θέατρα χάνοντας το έδαφος της μαζικής ψυχαγωγίας απ' τα πόδια τους. Για να επιβιώσει ο Τατισέφ, δίνει παραστάσεις σε ξεχασμένα χωριουδάκια και σ' ένα τέτοιο αποκτά μια μικρή προστατευόμενη, που τον ακολουθεί στην περιπέτειά του στον παρηκμασμένο του κόσμο. Ο γερομάγος αναλαμβάνει την ευθύνη της, αλλά σύντομα ανακαλύπτει ότι εκείνη προσαρμόζεται πολύ πιο γρήγορα στις τεράστιες αλλαγές που συμβαίνουν γύρω τους...

[Το trailer της ταινίας]

Υποτίθεται ότι αυτό το σενάριο του Τατί είναι κατά κάποιον τρόπο αυτοβιογραφικό και πολύς λόγος έχει γίνει απ' την οικογένεια της πρώτης κόρης του, την οποία παράτησε κάπου στην Αγγλία, για το χειρισμό του Σιλβέν Σομέ στο εν λόγω θέμα. Ο δημιουργός αποφάσισε προφανώς να μην εμπλακεί σε κουτσομπολίστικες ερμηνείες κι έτσι αφιέρωσε την ταινία στη δεύτερη, γαλλίδα κόρη του, την μοντέρ και σκηνοθέτιδα Σοφί, η οποία του παρέδωσε και το σενάριο πριν πεθάνει, αν και, προφορικά, αναγνώρισε τις αποχρώσεις μετάνοιας και λανθάνουσας νοσταλγίας για μια σχέση πατέρα - κόρης που δε συνέβη ποτέ. Άσχετα με την επίσημη θέση πάντως, οι αποχρώσεις αυτές είναι διάχυτες σε όλο το φιλμ καθώς η νεαρή κοπέλα, ορφανή και άφραγκη, φορτώνεται στον μάγο Τατισέφ και τον διαλέγει ως πατρική φιγούρα, κάτι που δίνει και στον ίδιο φτερά, ένα κίνητρο να συνεχίσει να προσπαθεί παρ' ότι η λάμψη της δουλειάς του έχει χαθεί οριστικά ως τέτοιο.

Η δουλειά του Σομέ, φυσικά, μας είναι πια οικεία και εξαιρετικά ευχάριστη (για τους περισσότερους υποθέτω) λόγω της τεράστιας επιτυχίας των τριδύμων της Μπελβίλ, της ταινίας που τον καθιέρωσε και ως συνεχιστή της κάτι-σαν-βουβής κωμωδίας που είχε εμπνευστεί ο Ζακ Τατί. Κι εδώ, λοιπόν, το σχέδιο και το χρώμα είναι καταπληκτικά με τα τοπία, αστικά ή μη, να γεμίζουν την οθόνη και να ζωντανεύουν μπροστά μας τους τόπους που αντιπροσωπεύουν, οι καρικατούρες είναι παλιομοδίτικες σε όλα τους, ενώ ο Τατισέφ είναι πιστό αντίγραφο του Τατί σε κίνηση και όψη. Η ατμόσφαιρα συμπληρώνεται απ' την υπέροχη μουσική, καθώς τα λόγια και οι ήχοι είναι στοιχεία του ηχητικού τοπίου και τίποτα παραπάνω, όπως συνηθίζεται στην εν λόγω φόρμα.

Κατά κάποιον τρόπο, αυτή η ιστορία δεν είναι απλώς μια νέα δουλειά του Σιλβέν Σομέ, αλλά έχει άμεση σχέση και με τον ίδιο, αφού είναι ένας παλιομοδίτης δημιουργός κινουμένων σχεδίων που επιβιώνει με τα παλιακά μαγικά του, με λαγούς, μαντήλια και τράπουλες στον κόσμο της ψηφιακής δημιουργίας και των εντυπωσιακών τρισδιάστατων κινούμενων εικόνων. Συν τοις άλλοις, έχει κι αυτός μια κόρη που δε μεγάλωσε δίπλα του, απ' τον προηγούμενό του γάμο, κι ίσως να βρήκε τα (κινηματογραφικά) λόγια του “δασκάλου” του πιο κατάλληλα για να εκφράσει και τη δική του λανθάνουσα νοσταλγία.

Όπως και να 'χει, ακόμη κι αν έχουμε να κάνουμε, τελικά, με ένα σχηματικό καρτουνίστικο μελόδραμα, το “Illusionist” είναι μια όμορφη μουσική ταινία κινουμένων σχεδίων απ' αυτές που ψάχνουμε κάθε Χριστούγεννα. Κι ας μην αναφέρεται πουθενά η ίδια η γιορτή, το περιβόητο, χιλιοεπικληθέν “πνεύμα” της είναι αναμφισβήτητα παρόν.

Βγαίνουν ακόμη:
- Η νέα ταινία του Στίβεν Φρίαρς “Tamara Drew”, ένα κωμικό μελόδραμα χωρίς χιούμορ και με ανύπαρκτο δράμα, με χαρακτήρες επιφανειακούς και αψυχολόγητους και πλοκή που τραβιέται απ' τα μαλλιά για να καταλήξει τελικά εκεί που όλοι καταλάβαμε απ' το πρώτο πεντάλεπτο. Όχι, η υπερσεξουαλική φιγούρα που λέγεται Τζέμα Άρτερτον δεν τη σώζει απ' το ναυάγιο.
- Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ του Λούι Ψυχογιός “The Cove”, το σίκουελ “Little Fockers” της γνωστής κωμωδίας με τον Μπεν Στίλερ, μια νέα εκδοχή των “Ταξιδιών του Γκιούλιβερ” με τον Τζακ Μπλακ, το βουλγάρικο ρόουντ μούβι “The World Is Big and Salvation Lurks around the Corner”, η διασκευή της παλιάς ελληνικής κωμωδίας “Ζητείται Ψεύτης”, η δανέζικη ταινία κινουμένων σχεδίων “Μια Ιστορία για Δυο Κουνουπάκια” και σε επανέκδοση το (επίκαιρο;) “Merry Christmas Mr. Lawrence (1983)” του Ναγκίσα Οσίμα.

Όλες οι Ταινίες