Ο δημοσιογράφος, τα σκάνδαλα και η μεγάλη οθόνη

του Λουκά Τσουκνίδα

Με αφορμή δυο ταινίες που θα δούμε αυτές τις ημέρες στις αίθουσες, αναρωτήθηκα ποια είναι η θέση των δημοσιογράφων στο βιβλίο των ηρώων της 7ης τέχνης. Ήρωες ή κακοί; Υπέρμαχοι της αλήθειας ή παραχαράκτες της; Πρωταγωνιστές ή κομπάρσοι; Προδότες ή προδομένοι; Θήτες ή θύματα; Προφανώς, λίγο απ' όλα, όπως συμβαίνει με κάθε άλλο επάγγελμα που διαθέτει αυτού του είδους την αμφιλεγόμενη γοητεία κι αποτελεί δυνητικά λίκνο περιπέτειας, ίντριγκας και ηρωισμού. Ούτε ο δημοσιογράφος, όμως, δεν μπορεί να γλιτώσει απ' την κοινοτυπία κι έτσι αυτό που βλέπουμε συνήθως είναι μια προβολή του ιδανικού ή του ακριβώς αντιθέτου του, το ηθικό ενάντια στο ανήθικο, το αποδεκτά παραβατικό ενάντια στο εγωιστικά εγκληματικό. Η γκρίζα ζώνη ανάμεσα σ' όλ' αυτά λειτουργεί και πάλι υπέρ του δημοσιογράφου υπέρ-ήρωα, για να μην ξεχνάμε και τι δουλειά έκανε ο Σούπερμαν...

Τα πράγματα γίνονται συνήθως πιο ενδιαφέροντα όταν τα πρόσωπα είναι υπαρκτά, όπως στο οσκαρικό «Frost/Nixon» του Ρον Χάουαρντ, όπου ο δημοσιογράφος είναι το κεντρικό πρόσωπο κι αποτελεί την επιφάνεια όπου αντανακλώνται και γίνονται ορατές οι αδυναμίες της προσωπικότητας του μεγάλου «αντίπαλού» του, Ρίτσαρντ Νίξον. Παρακολουθούμε την ιστορική συνέντευξη απ' τη σκοπιά του Ντέιβιντ Φροστ, πώς ο ίδιος ξεκίνησε προς μία κερδοσκοπική κατεύθυνση και με οδηγό ένα τεράστιο ρίσκο, από υποψήφιος σάκος του μποξ έγινε ήρωας του δημοσιογραφικού κόσμου. Όπως κι ο χαρακτήρας που υποδύεται απέναντι στον πληθωρικό εξ-πρόεδρο, έτσι κι ο Μάικλ Σιν τα καταφέρνει περίφημα απέναντι στο τέρας υποκριτικής που λέγεται Φρανκ Λανγκέλα, ο οποίος όχι μόνο δε μιμείται απλώς, αλλά επινοεί ξανά τον Νίξον και τον κάνει δικό του. Νικητής είναι τελικά η δημοσιογραφία, έστω και με σπόνσορες ή βιβλία επιταγών.

Το χρονικό της τεράστιας επιτυχίας του Ντέιβιντ Φροστ έρχεται στις οθόνες μας πακέτο με το χρονικό της παταγώδους αποτυχίας ενός συμπατριώτη του. Η κωμωδία «How to Lose Friends and Alienate People» βασίστηκε στο ομώνυμο βιβλίο του βρετανού δημοσιογράφου Τόμπι Γιανγκ γύρω απ' την αποτυχημένη του προσπάθεια να στεριώσει ως συντάκτης του «Vanity Fair» και να μετοικήσει μόνιμα απ' το Λονδίνο στη Νέα Υόρκη. Ο Σάιμον Πεγκ ενσαρκώνει το διάσημο τσογλάνι της βρετανικής λιβελογραφίας, έναν σνομπ με τους σνομπ, τον πολυσπουδαγμένο γραφιά που επέλεξε την οδό της ειρωνείας και της αυτάρεσκης κακοπροαίρετης κριτικής για ν' αντιμετωπίσει τη μπόχα της σοβαροφάνειας και της ειδωλολατρείας που αναδύεται απ' τις πολιτιστικές και κοσμικές στήλες απανταχού. Υπάρχει μια αλήθεια στην καφρίλα που ο άσημος Γιανγκ φέρνει μαζί του στο βαρυσήμαντο περιοδικό, η οποία είναι αναγνωρίσιμη απ' όλους, αλλά μας προδιαθέτει και για τη σίγουρη ήττα της μπροστά στον οδοστρωτήρα που λέγεται καριέρα.

Ως δημοσιογράφος θά 'πρεπε σίγουρα να νιώθω κολακευμένος απ' την απεικόνισή μας στη μεγάλη οθόνη. Ως θεματοφύλακες της αλήθειας και μεσάζοντες ανάμεσα στον απλό άνθρωπο και τα συμβόλαια που κλείνονται για λογαριασμό του, αλλά κι ερήμην του, κάθε μέρα, έχουμε τελέσει το χρέος μας ουκ ολίγες φορές στα σενάρια του Χόλιγουντ. Τα βάλαμε με μεγιστάνες του τύπου, στριφνούς αρχισυντάκτες, διεφθαρμένους πολιτικούς, πανίσχυρες πολυεθνικές, σκοτεινές κυβερνήσεις και βγήκαμε αλώβητοι, σπάνια πλουσιότεροι μα πάντα δικαιωμένοι. Ορίστε λοιπόν ένα γρήγορο φλας-μπακ σε 10 μεγάλες και μικρές στιγμές που έζησε ο Τύπος στην κινηματογραφική του εκδοχή:

Citizen Kane (1941)
Ο μεγιστάνας των μίντια Τσαρλς Φόστερ Κέιν πεθαίνει στην χαοτική έπαυλή του αφήνοντας πίσω του ένα αίνιγμα, καθώς η τελευταία λέξη του είναι... «Rosebud». Ένας δημοσιογράφος αναλαμβάνει, για λογαριασμό του παραγωγού του, να λύσει το μυστήριο αυτής της λέξης και να συμπληρώσει το παζλ της ζωής του σπουδαίου ανδρός.

The Parallax View (1974)
Ο ρεπόρτερ Γουόρεν Μπίτι φτάνει σε απερίγραπτα επίπεδα αυτοθυσίας για ν' αποκαλύψει μια εταιρεία πολιτικών δολοφόνων, ώστε ο θάνατος της συναδέλφου του που είχε ξεκινήσει την επικίνδυνη έρευνα να μην αποβεί μάταιος.

All the President's Men (1976)
Ο Ντάστιν Χόφμαν είναι ο Καρλ Μπερνστάιν κι ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ είν' ο Μπομπ Γούντγουορντ, οι δυο δημοσιογράφοι που αποκάλυψαν το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ σ' αυτή τη μεταφορά, διά χειρός Άλαν Πάκουλα, του ομώνυμου βιβλίου στη μεγάλη οθόνη. Πάει πακέτο με το «Frost/Nixon».

Network (1976)
Η κατάμαυρη σάτιρα του Σίντεϊ Λιούμετ για τον κόσμο της τηλεόρασης. Τραγικά επίκαιρη 33 χρόνια μετά.

The China Syndrome (1979)
Η Τζέιν Φόντα κι ο Μάικλ Ντάγκλας αποκαλύπτουν τα κενά ασφαλείας σε μεγάλο σταθμό πυρηνικής ενέργειας με τη βοήθεια του Τζακ Λέμον που εργάζεται εκεί. Η Τζέιν Φόντα συνέχισε να μιλά δημόσια κατά της πυρηνικής ενέργειας, ενώ ένα μεγάλο ατύχημα που ακολούθησε κατέστησε την ταινία «προφητική».

Absence of Malice (1981)
Ο Πολ Νιούμαν γίνεται πρωτοσέλιδο για έναν φόνο που δεν έχει διαπράξει. Η Σάλλυ Φιλντ είναι η δημοσιογράφος που έβγαλε την είδηση για λογαριασμό ενός εισαγγελέα. Τι σχέση έχει η δικαιοσύνη με όλ' αυτά;

The Paper (1994)
24 ώρες στην φορτισμένη ζωή ενός αρχισυντάκτη, που πρέπει ν' αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα προβλήματα που προκύπτουν σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο. Ο Μάικλ Κίτον διαπρέπει στο ρόλο του τρελού που πρέπει να πάρει την ευθύνη για όλους.

The Insider (1999)
Ο Μάικλ Μαν φέρνει στην οθόνη την υπόθεση Τζέφρι Γουίγκαντ (Ράσελ Κρόου), του στελέχους που αποφάσισε να καταγγείλει όσα συμβαίνουν κάτω απ' το τραπέζι στη βιομηχανία του καπνού. Ο Αλ Πατσίνο υποδύεται τον Λόουελ Μπέργκμαν, τον δημοσιογράφο και παραγωγό της εκπομπής που θά 'δινε βήμα στον Γουίγκαντ πριν οι υπεύθυνοι αποφασίσουν να «στρογγυλέψουν» το θέμα, που βγήκε τελικά απ' τις εφημερίδες.

Shattered Glass (2003)
Το πολύκροτο δημοσιογραφικό σκάνδαλο που ξέσπασε στο «The New Republic» όταν αποκαλύφθηκε ότι ο δημοσιογράφος Στίβεν Γκλας κατασκέυαζε τα εντυπωσιακά του άρθρα εξολοκλήρου απ' το μυαλό του. Θράσος, made in the U.S.A.

Good Night, and Good Luck (2005)
Η αληθινή ιστορία του δημοσιογραφικού ήρωα Έντουαρντ Μόροου (Ντέιβιντ Στράδερν) που κόντραρε τον πανίσχυρο τότε γερουσιαστή Τζόζεφ Μακάρθι σχετικά με αντικομμουνιστικό κυνήγι μαγισσών που είχε εξαπολύσει κατά πάντων. Επίδειξη σκηνοθεσίας απ' τον Τζορτζ Κλούνι και μια ευρηματική εφαρμογή της έννοιας «μουσική επένδυση».