Γιώργος Ξένος: «Θεωρώ ήττα να μην αγωνίζεσαι»

του Γιάννη Ασδραχά

«Να σπάσεις τον ήχο χίλια κομμάτια/Το φως να το διαιρέσεις στο πάντοτε/Μείζον ζήτημα η ταχύτητα/Μια εικόνα όλος ο πολιτισμός»
                                                                                                                Γιώργος Ξένος 

Σε ένα κτήμα στην Αίγινα με δέντρα φιστικιάς του καρπού που ευλόγησε το χώμα του νησιού, μας περίμενε ο εικαστικός Γιώργος Ξένος για να μας μιλήσει για τη νέα του δουλεία. Σε μία συνομιλία που κάθε της παύση κάλυπταν τα τζιτζίκια που έψαλλαν το τραγούδι των τελευταίων ημερών του καλοκαιριού. Με τον ήλιο στο σημείο που εξαφανίζει τις σκιές, κάθετα στη γη, το χέρι του Γιώργου Ξένου αποκάλυπτε μία προς μία τις σελίδες ενός πάκου με αμέτρητα σχέδια, ενός άδετου τόμου που οι άκρες των σελίδων είχαν χάσει την ομοιομορφία τους. Σε κάθε φύλο είχαν σχηματιστεί μικρές ή μεγάλες καμπύλες από το βάρος του χρώματος που είχε χυθεί στη λευκή επιφάνεια. Αυτή η στρωματογραφία του όγκου των ζωγραφισμένων φύλλων χαρτιού σε κάθε απόπειρα για αόριστη μέτρηση αποκάλυπτε ένα νούμερο, το χίλια. Με την χρήση του αριθμού όμως όχι με την κυριολεκτική έννοια αλλά με αυτήν που προσδίδεται για το πολύ, το αμέτρητο, το υπερβολικό σε κάθε είδους μονάδες που απαρτίζουν ένα σύνολο.

Σε λίγες μέρες (20 Σεπτεμβρίου) αυτά τα σχέδια και άλλα περισσότερα που προέκυψαν θα καλύψουν κάθε σπιθαμή του «Project Room» της προσωρινής στέγης του «Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης» στο «Ωδείο Αθηνών». Τίτλος της έκθεσης «Χίλιες Εικόνες…» με τον αριθμό να αφορά το σχήμα του λόγου, επειδή στην έκθεση τα σχέδια ξεπερνούν στην μέτρηση κατά εκατοντάδες την χιλιάδα. «Θα είναι περισσότερα από 2000 τα σχέδια. Εδώ μπαίνει και η ιστορία του μυστηρίου πόσα είναι» είπε ο εικαστικός για το υλικό που θα βρίσκεται σε συνάρτηση στους χώρους του ΕΜΣΤ με ένα περιβάλλον ήχου και εικόνας. Μία παρουσίαση- αναζήτηση που το απόσταγμα της όπως μας είπε ο Γιώργος Ξένος «αφορά την υπόθεση ανάλυσης της πληροφορίας, όπως την αντιλαμβανόμαστε με διαφορετικούς τρόπους καθημερινά». Την ίδια στιγμή ξεκίνησε να μας παρουσιάζει τα σχέδια μεταφέροντας τα ένα- ένα από την στοίβα σχηματίζοντας δίπλα μία δεύτερη.

Παιδικές αναμνήσεις

Η «εικονογράφηση» ξεκινά από το ταξίδι από το εργαστήριο της Αθήνας στην Αίγινα τον τόπο που ανήκουν οι αναμνήσεις των παιδικών του χρόνων. Αποτυπώνοντας στιγμές- ερεθίσματα αφορμή για αναγωγές σε απρόσιτες περιοχές της νόησης.

Στα έργα του ο μόλος του λιμανιού διαστέλλεται, προεκτείνεται ιδωμένος από πολλές οπτικές γωνίες. Η «κολώνα» ο μοναδικός κίονας που έχει μείνει στη θέση του από στο αρχαίο σημείο αναφοράς της πόλης σκιαγραφείται από τον καλλιτέχνη σε διαφορετικές διαβαθμίσεις αποτύπωσης. Σε κάθε ζωγραφισμένο φύλλο που ακολουθεί εξαφανίζεται το περιβάλλον και εντέλει η κολώνα μόνη μετεωρίζεται. Και αυτή με τη σειρά της χάνεται για να διαμορφωθεί σε κάτι άλλο. Μία αλληλουχία συνεχόμενων μεταμορφώσεων σε σχέδια δωρικά αλλά με ευανάγνωστο νόημα.

«Ανακαλύπτεις ξανά το περιβάλλον χρησιμοποιώντας τη δική σου οπτική», μας πληροφορεί ο Γιώργος Ξένος εξηγώντας πως η εικόνα που σχηματίζεται στον θεατή προέρχεται από τον μετασχηματισμό την διαδρομή της «μολυβιάς» αλλά και την ταχύτητα της.

Όμως αυτές οι προσλαμβάνουσες είναι ασύμβατες από την αποτύπωση τους στα ψηφιακά πιξελ επειδή διακόπτει στον παρατηρητή την ανάγνωση της ταχύτητας. «Το πίξελ είναι μία εικονική πραγματικότητα που πλέον θεωρούμε ως την πραγματικότητα» καταθέτει ο καλλιτέχνης.

Όσο για το αν τα έργα του ακολουθούν ορισμένες φόρμες που λειτουργούν εξελικτικά απαντά «Το ίχνος που αφήνω λειτουργεί ως ψυχογράφημα. Αυτή η σύμβαση μου δίνει τη δυνατότητα να κατασκευάσω έναν μηχανισμό ο οποίος συγκεντρώνει όλες τις γοητείες και τις διαχέει με φίλτρο τον προσωπικό σου φακό. Που διαφέρει στον καθένα μας επειδή εστιάζει σε άλλη οπτική γωνία». Είναι κάτι που μεταφέρουμε μέσα μας από την ημέρα που γεννιόμαστε θεωρεί ο καλλιτέχνης. Όμως εκείνο που προσθέτει κάθε φορά είναι οι "κυτταρικές πληροφορίες" που ενσωματώνονται. Οπότε τα σχέδια έχουν από το πρώτο μέχρι και το τελευταίο μία συγγένεια εξελικτική. Δεν είναι κανένα ίδιο αλλά τα συνδέει η ομοιομορφία του περάσματος από την μία σκέψη στην άλλη που διαμορφώνεται εικονικά. Πρόκειται για την εικονική πραγματικότητα της σκέψης και τους σώματος που συντελείται όταν η σκέψη φεύγει μακριά σαν την πραγματικότητα».

Οι παραπάνω συλλογισμοί αντικατοπτρίζονται στο σύνολο από τα σχέδια που προβάλουν το υπερβατικό μίας Πύλης ως δίοδο «Η πύλη σου επιβάλει η ίδια η κατασκευή αν μπορείς να περάσεις από κάτω ή περιμετρικά», εξηγεί ο εικαστικός.

Στη ροή των σχεδίων ο ανθρώπινος παράγοντας θα παρεισφρήσει στη θεματική των έργων με σχηματικές φιγούρες που δεξιώνονται. «Πρόκειται για διερχόμενους που συνδιαλέγονται. Στην απόδοση απομόνωσα όλα τα περιγραφικά στοιχεία και κράτησα την οπτικοποιήση του διάλογου», είπε ο καλλιτέχνης για την έννοια των διερχομένων που είναι και η κεντρική έννοια της έκθεσης στο ΕΜΣΤ.

«Οι διερχόμενοι είναι αυτό το πλήθος που συνέρεε από όλα τα σημεία του ορίζοντα σε ορισμένα σημεία, όπως τα ιερατεία. Εκεί κατάθεταν την πληροφορία που έφεραν μαζί τους μετακινούμενοι από το ένα μέρος στο άλλο. Τα ιερατεία διαμόρφωναν αυτή τη πληροφορία λειτουργούσαν ως μία μεγάλη μπάνκα δεδομένων, ένας σκληρός δίσκος που τους κρατούσε ενήμερους στο τι συμβαίνει στις άκρες του κόσμου». Ειδικότερα για την πληροφορία ο Γιώργος Ξένος θεωρεί πως είναι ο ίσκιος της νόησης. «Είμαστε η ενορχήστρωση της πληροφορίας που κουβαλάμε και υποσυνείδητα τη μεταγγίζουμε. Βρίσκεται στην κίνηση μας ακόμα και στο περπάτημα μας που είναι διαφορετικό στον καθένα μας», παραθέτει ο εικαστικός. Όσο για την εποχή μας που η υπερπληροφόρηση μέσω των ηλεκτρονικών μέσων είναι κανόνας πιστεύει ότι διανύουμε μία σημαντική περίοδο του πολιτισμού χαρακτηρίζοντας την ως «μία μετάβαση που διαμορφώνεται ένας νέος ήχος με μεγάλη τραγικότητα».

Οι αυτόχειρες

Μια σειρά σχεδίων είναι αφιερωμένη στους αυτόχειρες. «Η Αυτοχειρία αφήνει ίσκιο» λέει ο Γιώργος Ξένος και εξηγεί «είναι μία ιδιωτική κατάσταση που λες έως εδώ, δεν αντέχω, το επόμενο δευτερόλεπτο δεν θέλω να υπάρχω. Αυτή η απόφαση μού είναι σεβαστή παρά το ότι θεωρώ ήττα να μην αγωνίζεσαι». Επειδή «το να υπάρχεις είναι μεγάλη πολυτέλεια μέσα σε αυτά τα απέραντα σύμπαντα. Πρέπει να σέβεσαι ότι μπορείς και σκέφτεσαι, κάνεις πανουργίες, αφήνεις ίχνος που θεωρώ ένα από τα πιο σημαντικότερα πράγματα».

Σε ένα τρίπτυχο εικονίζονται παράθυρα σιδερόφρακτα με απρόσωπες φιγούρες που παρατηρούν τον θεατή, όμως στο έργο υπάρχει μία ειδοποιός διαφορά πίσω από το προφανές «δεν είναι σίγουρο αν ο παρατηρητής του έργου είναι αυτός που βρίσκεται πίσω από τα σίδερα ή από έξω» εξηγεί ο Γιώργος Ξένος. Όμως, όπως προσθέτει, το να μπορείς να βρίσκεσαι πίσω από τα κάγκελα προϋποθέτει ότι εντός σου κυλάει η ελευθερία της σκέψης. «Οι ξεχωριστοί μονάζουν στα κελιά των φυλακών», προσθέτει ο Γιώργος Ξένος.

Όσο για το τι αντανακλά η δουλειά του αποκαλύπτει «ό,τι έχω καταθέτω τίποτα παραπάνω. Αυτό που αντιλαμβάνεται ο θεατής. Προσπαθώ να είμαι στην άκρη. Όσο έχω τα κότσια. Να είμαι έτοιμος νοητικά σε μία υψηλή τελειότητα που να εμπεριέχει και το λάθος».

*Η εγκατάσταση του Γιώργου Ξένου με πραγματοποιείται στο πλαίσιο της σειράς ΕΜΣΤ Νέες Παραγωγές 2012 στην Αίθουσα Νέων Έργων σε επιμέλεια Σταμάτη Σχιζάκη. Τα σχέδια προβάλλονται επίσης ψηφιοποιημένα με τη μορφή slide show. Η έκθεση συμπληρώνεται από το έργο Χωρίς τίτλο, 2009, τρεις συγκλίνουσες γραμμές που με λιτό τρόπο απεικονίζουν ζωγραφικά τη γωνία ενός κενού χώρου: την ιδανική θέση περισυλλογής και ενατένισης του έργου.

Στον χώρο της εγκατάστασης ακούγεται ο «Θρήνος 211» μια σύνθεση δέκα λεπτών του Γιώργου Ξένου με κλαρίνο, βιολί, φωνή, κρουστά και loop sampler.

Info
ΤΙ: Έκθεση του Γιώργου Ξένου με τίτλο «Χίλιες Εικόνες»
ΠΟΥ Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Κτίριο Ωδείου Αθηνών ( Βασ. Γεωργίου Β’ 17 -19 και Ρηγίλλης), Αθήνα
ΠΟΤΕ: Εγκαίνια 20 Σεπτεμβρίου. Διάρκεια έως τις 4 Νοεμβρίου.

Ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Κυριακή: 11.00 π.μ. – 7.00 μ.μ.
Πέμπτη: 11.00 π.μ. – 10.00 μ..μ
Δευτέρα: κλειστά