Χάος: Ο Γκυ Λιμόν εκθέτει την Ελλάδα του σήμερα

του Γιάννη Ασδραχά

Την πρώτη Νοεμβρίου στα παρισινά σημεία πώλησης του Τύπου η εφημερίδα Liberation απορροφούσε την προσοχή ακόμα κι εκείνων που συνήθως φευγαλέα εντυπώνουν τους τίτλους της πρώτης σελίδας.

Η ελληνική λέξη «ΧΑΟΣ» με πηχυαία γράμματα σε γαλανό υπόβαθρο προσομοίωνε με την ανατριχίλα που ένοιωσαν οι ευρωπαϊκές αγορές εξαιτίας της πρόθεσης του τότε πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου να καλέσει το λαό σε δημοψήφισμα ώστε να επικυρώσει με τη βούλησή του τα μέτρα που εντέλει ήρθαν.

Το εξώφυλλο υπήρξε ένα ξεχωριστό «άγγιγμα» των εικαστικών στην εφαρμοσμένη τέχνη της γραφιστικής, που εντέλει ξεπέρασε την ειδική του αναφορά στην Ελλάδα αγγίζοντας τη διαταραγμένη αύρα της παγκόσμιας οικονομικό-κοινωνικής συγκυρίας. Και μαζί, το εφήμερο της ίδιας της είδησης.

Απόρροια αυτού του πρωτοσέλιδου είναι και τα τέσσερα «κατοικημένα» από ανθρωπάκια γράμματα της ελληνικής λέξης ΧΑΟΣ αλλά και η ίδια η έκθεση του Γάλλου καλλιτέχνη Γκυ Λιμόν που καταλαμβάνει τους χώρους του εκλεκτικιστικού κτηρίου της γκαλερί «Ρεβέκα Καμχή» στο πολύβουο, πολυφυλετικό Μεταξουργείο.

Ο Γκυ Λιμόν δουλεύει τις ανθρώπινες μικρογραφίες σχεδόν για τρείς δεκαετίες στο έργο του. Μετατρέποντας γραφήματα, αριθμούς, γκάλοπ σε βούληση της μάζας.

Οι ακμές των γραμμάτων του ΧΑΟΥΣ στο έργο του Λιμόν δεν είναι ευθυγραμμισμένες σύμφωνα με τους κανόνες της τυποποιημένης γραμματοσειράς. Ευθυγραμμίζονται με την άναρχη γραμματοσειρά των συνθημάτων που «λερώνουν» τις επιφάνειες των κτηρίων. Τα μαύρα γράμματα «ψεκασμένα» με χρωματικό σπρέι έχουν εκατοντάδες κατοίκους. Ανθρώπινες μινιατούρες απειροελάχιστου μεγέθους που φαίνονται εγκλωβισμένες στα όρια αυτής της κατάστασης που ορίζεται εννοιολογικά.

«Χάος, μία λέξη ελληνική που υπάρχει με την ίδια σημασία σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Όπως και η δημοκρατία» μας είπε ο Γάλλος εικαστικός, καθισμένος μπροστά από το εξαιρετικά επίκαιρο έργο του, το «Χάος», τη στιγμή που το φώτιζε ο ήλιος που εισέβαλλε από ένα γενναίο σε μέγεθος παράθυρο της αθηναϊκής γκαλερί. Δεν έχουν περάσει άλλωστε πολλές ημέρες από το κυριολεκτικό χάος που είχε προκληθεί στην πόλη με την πυρπόληση του κέντρου της.

Τα έργα του Λιμόν, που παρουσιάζονται στην Αθήνα, συνδιαλέγονται στο μεγαλύτερο μέρος τους με τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής, έχοντας πρωταγωνιστές, όπως συμβαίνει εκτός καμβά στην πραγματικότητα, το ανώνυμο πλήθος. Τους πολίτες που συγκεντρώνονται σε μία διαμαρτυρία, που παίρνουν μέρος σε επεισόδια με την φωτιά και την καταστροφή να συνιστούν μέρος της θυσίας στον βωμό της αγανάκτησης. Αποτελώντας τα ποσοστιαία νούμερα μίας στατιστικής που σκιαγραφεί τις προθέσεις της κοινή γνώμης.

Στην γκαλερί Καμχή ο Γκυ Λιμόν οπτικοποιεί αυτά τα ερεθίσματα από την ελληνική πραγματικότητα χρησιμοποιώντας την ίδια δίοδο με αυτή των περιηγητών του 18ου αιώνα. Η εικόνα της φλεγόμενης πόλης, οι ακροβασίες της πολιτικής και η δυναμική του λαού αποτυπώθηκαν στις μικροκλίμακες των λιλιπούτειων ανθρώπων του.

«Ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα αυτό το διάστημα, η φωτιά, οι διαδηλώσεις, το χάος, παρουσιάζονται στο εξωτερικό χειρότερα από το πραγματικό τους μέγεθος », παραδέχτηκε ο καλλιτέχνης. Τα γεγονότα στην χώρα μας, τα οποία αγκάλιασε αμήχανα ο τηλεοπτικός χρόνος των διεθνών καναλιών τού θυμίζουν μία άλλη έκρυθμη κατάσταση: Την εξέγερση στα γαλλικά προάστια.

Τότε τα ΜΜΕ περιορίστηκαν στο να παρουσιάσουν την «έκρηξη της βίας και τις καταστροφές». Όμως, όπως πιστεύει ο εικαστικός, αυτή η εικόνα δεν αφορά αποκλειστικά την Ελλάδα ή τη Γαλλία, χώρες που η υπομονή του λαού ξεχειλίζει. «Είναι μία κατάσταση της εποχής που δεν γνωρίζει σύνορα ή λαούς. Έχει σχέση με την οικονομία και την κοινωνία όπως διαμορφώνεται στη σύγχρονη εποχή», διαπιστώνει.

Μόλις 1,75 εκατοστά, όσο είναι η έκταση των ανοιγμένων χεριών του, η αγκαλιά του, έχει διάμετρο ο ουρανί κύκλος που συγκεντρώνει 375 μινιατούρες από ανθρώπους κάθε ηλικίας σε κλίμακα 1/89. Πρόκειται για το έργο με τίτλο «Το 68% των Γάλλων διαφωνούν με τη συνεισφορά των 15 εκατομμυρίων ευρώ από τη Γαλλία για το σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας» (Photo Gallery). Οι μινιατούρες εδώ, όπως και στα περισσότερα έργα του καλλιτέχνη τοποθετούνται με την λογική του πλήθους που βρίσκεται διασκορπισμένο σε μία πλατεία. Οι φιγούρες έχουν λευκό σώμα ενώ το κεφάλι τους είναι κόκκινο. «Μία χρωματική αναγωγή στην γαλλική σημαία που μπορεί να έχει διαφορετικές αναγνώσεις», μας εξηγεί. «Για παράδειγμα το ερυθρό χρώμα μπορεί να συμβολίζει την επανάσταση, το αίμα, τη φωτιά», προσθέτει.

Σε μία παρόμοια σύνθεση, τον υπόλευκο κύκλο, μοιράζονται 350 λιλιπούτειοι άνθρωποι. Ο τίτλος του έργου είναι επίσης σιδηρόδρομος: «Σύμφωνα με τους Ιάπωνες και Αμερικάνους ερευνητές περίπου το 8% του ανθρώπινου γενετικού υλικού προέρχεται από έναν ιό και όχι από προγόνους» (Photo Gallery). Με κυρίαρχο το κίτρινο χρώμα οι διαστάσεις του έργου -1,69 εκατοστά- είναι ο μέσος όρος της ανθρώπινης αγκαλιάς.

Διακόσιες πενήντα ισομεγέθεις ταμπλέτες που κάθε μία περιέχει φωτογραφίες από περιοδικά, συσκευασίες αγαθών, ποστ ιτ με σημειώσεις από όλο τον κόσμο συνθέτουν το έργο του με τίτλο «Συλλογή, Ροζ Μπλε και Άλλο Χρώμα». Δέκα βέργες από αλουμίνιο στηρίζουν 25 εικόνες που είναι στην διάθεση του καθενός να αλλάξει την σειρά σχηματίζοντας ένα ορθογώνιο διαστάσεων 1 επί 2 μέτρα. Στην πρώτη ύλη, είτε είναι φωτογραφία, είτε τυπωμένο χαρτί είτε χειρόγραφο υπερισχύουν τα χρώματα που υποδηλώνει και ο τίτλος, το ροζ και το μπλε. Ανάμεσά τους βρίσκεται και το απόκομμα από το εισιτήριο του καλλιτέχνη στο πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα. Συνυπάρχει, όπως μας είπε, στη σύνθεση που έφερε στην χώρα μας, όχι λόγω της έκθεσής του σε αυτή, αλλά επειδή τα μπλε τυπωμένα χρώματα και η ροζ σφραγίδα του ελέγχου βρίσκονται σε ιδανική σύμπνοια με τη θεματική του έργου.

Αναμνηστικά ζωής από το Μαρόκο, τη χώρα της Βορείου Αφρικής που έχει ζήσει για ένα διόλου ευκαταφρόνητο διάστημα ο καλλιτέχνης, είναι τα δύο έργα «Μικρό Πράσινο πλήθος σε Μαροκινό Πιάτο με μπλε Μοτίβα» (Photo Gallery) και «Μικρό κίτρινο ροζ κόκκινο πορτοκαλί πλήθος σε μπλε πιάτο της Φεζ». Με διάμετρο 25 και 35 εκατοστά αντίστοιχα τα παραδοσιακά σκεύη εφυαλωμένα με αραβουργήματα τα χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης ως βάση, προκειμένου να τα παντρεύει με τα πλήθη του.

Το σημείο επικοινωνίας με τον εικαστικό του λόγο δίνουν, όπως μας υπογράμμισε, τα παραδοσιακά μοτίβα που εναλλάσσονται στις ευφάνταστες δημιουργίες του. Εντυπωσιακό είναι το έργο «Στους χίλιους ανθρώπους που γεννήθηκαν το 1941 σε όλο τον κόσμο περίπου οι 710 έχουν πεθάνει». Βάσει αυτής της στατιστικής, σε μία στενόμακρη βέργα αλουμινίου που σχηματίζει γωνία μοιράζονται 1000 φιγούρες –παιδιά, νέοι, μεσήλικες, γέροι. Ιερείς, καβαλάρηδες, μοτοσικλετιστές αλπινιστές ψαράδες κ.α. Περπατούν, ρεμβάζουν, κάθονται, κοιτούν, χορεύουν. Από το ετερόκλητο σύνολο υπερισχύουν οι λευκές ανθρώπινες μινιατούρες. «Σύμφωνα με τα ποσοστά αυτοί που έφυγαν από την ζωή είναι άχρωμοι σε αντιπαράθεση με όσους ακόμα βρίσκονται εν ζωή που τα χρώματά τους είναι ζωντανά» εξηγεί ο καλλιτέχνης. Στην παρατήρησή μας γιατί οι «ζωντανοί» και οι «νεκροί» συμμετέχουν από κοινού στις ίδιες δραστηριότητες απάντησε «επειδή οι νεκροί είναι σαν υπάρχουν μέσα από τους φίλους και τους συγγενείς τους».

Από την οροφή της γκαλερί δύο πετονιές συγκρατούν η καθεμία από 1000 φιγούρες. Πρόκειται για δύο έργα που φαινομενικά μοιάζουν μεταξύ τους, αλλά το καθένα τους έχει διαφορετικό τίτλο. Το πρώτο είναι «Το 18,8% των Ελλήνων είναι παχύσαρκοι», ενώ το δεύτερο αφορά την σύγχρονη πολιτική επικαιρότητα και τιτλοφορείται «Τον Οκτώβριο του 2011 το 23% των Ελλήνων είχαν θετική γνώμη για τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου». Σε αυτό οι φιγούρες που αντιστοιχούν με τα μειοψηφικά ποσοστά του γκάλοπ έχουν διαφορετικό χρώμα. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα έργα η τοποθέτηση των μορφών είναι πιεσμένη ασφυκτικά η μία πίσω από την άλλη επειδή σύμφωνα με τον καλλιτέχνη σε αυτές τις δύο περιπτώσεις «ο άνθρωπος χάνει την ξεχωριστή του οντότητα και μετατρέπεται σε ένα νούμερο -συμπιεσμένος δεν έχει το παραμικρό περιθώριο για να αντιδράσει».

Όλα τα έργα της έκθεσης είναι δημιουργίες της χρονιάς που διανύουμε και του 2011, εκτός από την «Καθαρίστρια» έργο του 1990, όπου κυριαρχεί μία φιγούρα επικολλημένη σε ράγα αλουμινίου.

O Γκυ Λιμόν γεννήθηκε το 1958 στη Γαλλία. Έχει εκθέσει σε σημαντικές γκαλερί στη Γαλλία, την Eυρώπη, την Aμερική και την Ιαπωνία. Zει και εργάζεται στο Παρίσι.

Πού: Γκαλερί «Ρεβέκκα Καμχή», Λεωνίδου 9, Μεταξουργείο.
Τι: «Χάος» έκθεση με έργα Γκυ Λιμόν
Πότε: Έως τις 28 Απριλίου. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη-Σάββατο, 12:00-18:00.