της Madeleine Johnson
Πηγή: FT.com
Μπορεί ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι να ήταν ένας από τους αρχιτέκτονες της πόλης, αλλά το Μιλάνο συχνά φαίνεται να έχει περισσότερα κοινά με το Ντιτρόιτ παρά με τη Ρώμη, τη Βενετία ή τη Φλωρεντία.
Έδρα της ιταλικής βιομηχανικής επανάστασης, η επιχειρηματική πρωτεύουσα της Ιταλίας είναι γεμάτη εργοστάσια που κάποτε κατασκεύαζαν αυτοκίνητα (Maserati), λάστιχα και καλώδια (Pirelli), χάλυβα (Falck) και χημικά (Montedison).
Σύντομα, ωστόσο, η ”βιομηχανική αρχαιολογία” που σηματοδοτεί και άλλες πάλαι ποτέ βιομηχανικές πόλεις, θα αποτελέσει παρελθόν για το Μιλάνο.
Με 20 σημαντικά έργα 6 εκατ. τετραγωνικών μέτρων, η πόλη αποτελεί αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο εργοτάξιο της Ευρώπης, υφιστάμενη τη μεγαλύτερη ”μεταμόρφωση” των τελευταίων 500 ετών, από τότε που ο Ντα Βίντσι οργάνωσε την οχύρωσή της. Ένα σύμπλεγμα κτιρίων που δημιουργείται, το Citylife, έκτασης 366.000 τ.μ., είναι μεγαλύτερο από το Canary Wharf του Λονδίνου.
Το Μιλάνο, προορισμός των μεγαλύτερων σχεδιαστών του κόσμου, αναμένεται να αποκτήσει αντίστοιχο σχεδιασμό και στα κτίριά του. Έως το 2015, οι μεγαλύτεροι αρχιτέκτονες της εποχής μας, όπως ο Daniel Liebeskind, ο Norman Foster, ο Zaha Hadid, ο David Chipperfield, ο Kohn Pedersen Fox, ο Pei Cobb Freed & Partners, ο Cesar Pelli και ο Tadao Ando, θα έχουν αφήσει το σημάδι τους.
Πίσω από την εκτίναξη της οικοδομικής δραστηριότητας βρίσκονται πολλοί παράγοντες. Ο θάνατος της βαριάς βιομηχανίας στο Μιλάνο άφησε πίσω του τεράστιες, κεντρικές εκτάσεις ανεκμετάλλευτες. Σε άλλες πόλεις, τέτοιες περιοχές διολισθαίνουν στην παρακμή, αποθαρρύνοντας τις επενδύσεις.
Όμως λόγω της ευρείας βιομηχανικής βάσης του Μιλάνου, οι κρίσεις έπληξαν τους κλάδους κατά κύματα, δίνοντας στις επιχειρήσεις χρόνο να προσαρμοστούν. Οι πρώην βιομηχανικές μονάδες πλέον στεγάζουν στούντιο φωτογραφήσεων και χώρους επιδείξεων μόδας.
Όμως, πώς εξελίχθηκε αυτή η διαδικασία; Τη δεκαετία του ’80, οι περιφερειακές αρχές προχώρησαν σε μεγάλες αγορές ιδιοκτησιών και προσδιόρισαν οικιστικές ζώνες.
Με νόμο του 1999, η περιφέρεια της Λομβαρδίας αντικατέστησε την άκαμπτη νομοθεσία της δεκαετίας του ’50 με νόμους που ενθαρρύνουν τη συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Οι αμοιβαία θετικές συνεργασίες επέβαλαν στους εργολάβους την κάλυψη δημοσίων αναγκών -πάρκα, πολιτιστικά ιδρύματα και υποδομές- με αντάλλαγμα μεγαλύτερη ευελιξία στις θεσμοθετημένες ζώνες.
Η γεωγραφική θέση παραμένει το πιο σημαντικό πλεονέκτημα του Μιλάνου. Τοποθετημένο στο κέντρο των εμπορικών δρομολογίων προς και από τις μεγάλες χώρες της Ευρώπης, η πόλη ήταν το ρωμαϊκό Μεδιολάνο (Mediolanum) ή ”το στρατόπεδο στη μέση”. Είναι το ”κλειδί” για τον πλούσιο ιταλικό βορρά, καθώς συνδέει τη χώρα με ολόκληρη την Ευρώπη.
Αν και με αργούς ρυθμούς, η κυβέρνηση της Ιταλίας και οι τοπικοί φορείς προωθούν τη δημιουργία σύγχρονου σιδηροδρομικού δικτύου και βελτιώσεις στους αυτοκινητόδρομους για να διευκολύνουν την κυκλοφορία στα περίχωρα του Μιλάνου.
Η αστική ανάπτυξη είναι στην πρώτη γραμμή του οικοδομικού ”οργασμού” στην πόλη. Οι τοπικές αρχές θέλουν να αναστρέψουν τη σταδιακή απομάκρυνση του πληθυσμού λόγω των ιδιαίτερα υψηλών τιμών στις κεντρικές συνοικίες. Οι αρμόδιοι ευελπιστούν ότι οι συντηρητικοί Ιταλοί θα κατοικήσουν σε περιοχές που δεν ήταν παραδοσιακά αστικές και, συνεργαζόμενοι με ιδιωτικές εταιρίες και εργολάβους, δημιουργούν πολιτιστικά ιδρύματα για να λειτουργήσουν ως ”μαγνήτες”.
Τμήματα των Πανεπιστημίων Statale και Politecnico, ένα νέο θέατρο και ένα εμπορικό κέντρο έχουν μετακινηθεί στις συνοικίες Bovisa και Bicocca, που κάποτε αποτελούσαν έδρα της ιταλικής χημικής βιομηχανίας αλλά και της Pirelli. Όμως αν και απέχουν μόλις μισή ώρα από το κέντρο της πόλης, με τις μισές τιμές σε σχέση με τα κοντινότερα σπίτια, καμία από τις δυο γειτονιές δεν φαίνεται να έχει καταφέρει να πείσει τους μιλανέζους ως ”πραγματικό” μέρος για να ζουν.
Εν τω μεταξύ, λίγο παραπέρα, η μεταμορφωμένη περιοχή Via Sanova είναι περισσότερο ενσωματωμένη στην πόλη. Η ”δημιουργική ανακατάληψη” της γειτονιάς άρχισε το 1983, όταν δυο γνωστοί φωτογράφοι μετέτρεψαν ένα υπόστεγο τρένων στο Superstudio, ένα σύμπλεγμα από στούντιο μόδας και φωτογραφήσεων. Την ιδέα των δυο πρωτοπόρων ακολούθησαν πολλοί, δημιουργώντας μια σειρά επιχειρήσεων αλλά και κατοικιών, με κάποιες μετατροπές στους αμιγώς βιομηχανικούς χώρους.
Χώροι που μέχρι πρότινος καταλαμβάνονταν από τη General Electric, την Schlumberger και τη Nestlé έχουν ανακαινισθεί και πλέον στεγάζουν πρακτορεία μοντέλων, την ακαδημία σχεδίου Domus, ένα ξενοδοχείο, ένα νέο θέατρο, και τους χώρους επιδείξεων του Giorgio Armani.
Σύντομα, το πρώην εργοστάσιο της Οsram θα μετατραπεί σε Resindence San Cristofor, ένα σύμπλεγμα 22.000 τετραγωνικών μέτρων που θα φιλοξενήσει 230 οικογένειες. Ο εργολάβος Alessandro Cajrati Crivelli είναι περήφανος για το πώς έχει εξελιχθεί η περιοχή: ”Οι ανακαινίσεις που έχουμε πραγματοποιήσει έχουν καταστήσει τη Via Sanova μια πραγματική citta della moda” (πόλη της μόδας), σχολιάζει.
Η ”πόλη της μόδας” που οραματίζεται καλύπτει 290.000 τετραγωνικά μέτρα και, όταν ολοκληρωθεί το 2010, θα έχει νέο δημοτικό μέγαρο (σχεδιασμένο από τον Pei Cobb Freed), το τρίτο μεγαλύτερο πάρκο στο Μιλάνο, ένα εμπορικό κέντρο και χώρους για γραφεία και εγκαταστάσεις της βιομηχανίας μόδας.
Πηγή: FT.com
