Annie Leibovitz: Μια ζωή πίσω από τον φακό

του Γιώργου Κόκουβα

Η δουλειά ενός φωτογράφου είναι να φέρνει στο προσκήνιο αυτό που φωτογραφίζει. Όταν μάλιστα εργάζεται σε περιοδικά όπως το Rolling Stone και το Vanity Fair, και το αντικείμενο της φωτογράφισης είναι οι διασημότεροι celebrities του κόσμου, τότε αναπόφευκτα την παράσταση πρέπει να κλέβουν εκείνοι.

Με την Annie Leibovitz, δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Είναι από εκείνες τις ελάχιστες περιπτώσεις, που ο φωτογράφος, αν δεν κλέβει την παράσταση, τουλάχιστον συγκεντρώνει με την ίδια ένταση τα βλέμματα του ενδιαφέροντος σε σχέση με τα φανταχτερά «μοντέλα» της.

Εκείνη βέβαια δεν τα βλέπει ως τέτοια. Μπορεί μέσα από τον φακό της να είδε όπως κανείς άλλος τον John Lennon και την Βασίλισσα της Αγγλίας, τον Mick Jagger και την Lady Gaga, τους πιο ακριβοπληρωμένους stars του Hollywood και τους πιο ισχυρούς άνδρες του πλανήτη, όμως η Annie Leibovitz δεν τους έβλεπε ως celebrities. «Προτιμώ να εστιάζω σε αυτό που κάνουν οι φωτογραφιζόμενοι και όχι σε αυτό που είναι», έχει δηλώσει, και όντως, κατορθώνει να μας δώσει ουσιαστικά κομμάτια από την προσωπικότητα των μοντέλων της, χωρίς να μένει στο glitter της επιφάνειάς τους.

Η ιστορία ενός φακού

Όλα ξεκίνησαν σε ένα στρατόπεδο στις Φιλιππίνες, όπου η Annie Leibovitz, μετά βίας ενήλικη, κατέφτασε με τον πατέρα της, που ως μέλος της αμερικανικής αεροπορίας συμμετείχε στον πόλεμο του Βιετνάμ. Εκεί η Annie, μην μπορώντας να εξασκήσει το μουσικό και το ζωγραφικό της ταλέντο, με την καλλιέργεια του οποίου είχε καταπιαστεί στις ΗΠΑ, ξεκίνησε να… τραβά φωτογραφίες.

Προφανώς οι λήψεις της δεν έμειναν στην αφάνεια, γιατί όταν γύρισε στις ΗΠΑ το 1970, την περίμενε ζεστή-ζεστή η θέση της φωτογράφου στο νεοσύστατο περιοδικό Rolling Stone. Μέσα σε 3 χρόνια, η Leibovitz ανελίχθηκε με βήμα ταχύ στην θέση της chief photographer του περιοδικού, όπου παρέμεινε για 10 χρόνια – στα οποία μας έδωσε αριστουργηματικά εξώφυλλα και λήψεις, τις χαρακτηριστικότερες εκ των οποίων (όπως αυτές των Rolling Stones ή του Lennon λίγο πριν την δολοφονία του) μπορείτε να δείτε παρακάτω.

Κατά την δεκαετία του ’80, τα ζωηρά χρώματα και οι τολμηρές πόζες που χαρακτήριζαν τις εμπνεύσεις της εκείνη την περίοδο της εξασφάλισαν την θέση της φωτογράφου στο περιοδικό Vanity Fair, για το οποίο έχει φωτογραφίσει μέχρι σήμερα τους σημαντικότερους celebrities του κόσμου.

Στις αρχές των ‘90s, γίνεται η πρώτη γυναίκα, έκθεση της οποίας φιλοξενείται στην National Portrait Gallery του Λονδίνου, ενώ την ίδια περίπου περίοδο λαμβάνει και τιμητικό μετάλλιο από την γαλλική κυβέρνηση για το έργο της.

Το βιβλίο της, «A photographer’s Life, 1990-2005», που συνοδεύεται από μία εκ των μεγαλύτερων αναδρομικών φωτογραφικών εκθέσεων της προηγούμενης δεκαετίας, είναι η αφορμή να προβάλλει κομμάτια από την δική της προσωπικότητα και τη δική της ζωή – μεταξύ των λήψεων, συμπεριλαμβάνονταν πορτρέτα σημαντικών ανθρώπων από την προσωπική της ζωή, όπως του πατέρα της, του αδερφού της, των παιδιών της και της συντρόφου της, Susan Sontag, που έφυγε από τη ζωή το 2004.

Εν τω μεταξύ, η θλίψη της για τον θάνατο της συντρόφου της –και ένας θεός ξέρει τι άλλο- την οδηγούν σε άστοχες οικονομικές κινήσεις, με αποτέλεσμα την χρεοκοπία της προ τριετίας, παρ' ότι είναι μία εκ των πιο ακριβοπληρωμένων φωτογράφων.

Παρ’ όλα αυτά, η Leibovitz μάζεψε τα κομμάτια της και τα κομμάτια του φιλμ που χάλασε τα τελευταία χρόνια, και έκανε το δυναμικό της comeback. Αυτές τις ημέρες, στο Concord Museum της Μασαχουσέτης εκτίθεται η νέα της δουλειά, με τίτλο «Pilgrimage» και όλα δείχνουν πως, παρά τα προβλήματα, η έμπνευση και το φωτογραφικό ταλέντο είναι τα τελευταία που θα εγκαταλείψουν την 62χρονη Αμερικανίδα. Παρακάτω, παραθέτουμε τις πιο χαρακτηριστικές και πιο «διάσημες» από τις φωτογραφίες της Leibovitz, που συνοψίζουν σχεδόν μισό αιώνα λήψεων.

Η Annie… και οι άλλοι


Από τις πιο αγαπημένες φωτογραφίες της ίδιας της Leibovitz είναι αυτή του Mick Jagger μέσα σε ένα ασανσέρ. Η λήψη πραγματοποιήθηκε μετά από συναυλία των Rolling Stones το 1975, στην οποία το ίδιο το συγκρότημα ζήτησε από τη Leibovitz να γίνει η επίσημη φωτογράφος της περιοδείας τους. Εκείνη δέχτηκε χωρίς δεύτερη σκέψη και έγινε η αόρατη σκιά των Stones – εδώ ο Jagger έχει μόλις φύγει από την σκηνή όπου έχει ρίξει μεγάλη ποσότητα νερού πάνω του και ανεβαίνει προς το δωμάτιό του στο ξενοδοχείο.


Εκ των διασημότερων φωτογραφιών που τράβηξε η Leibovitz, αυτή η λήψη του John Lennon με την Yoko Ono έμελλε να είναι και η τελευταία του Σκαθαριού, αφού μόλις πέντε ώρες μετά την φωτογράφιση, δολοφονήθηκε έξω από το σπίτι του στην Νέα Υόρκη. Όπως δήλωσε αργότερα η Leibovitz, o Lennon είχε επιμείνει τότε να συμπεριληφθεί και η Ono στην φωτογραφία. Ο Lennon γδύθηκε και ξάπλωσε πλάι της σε εμβρυακή στάση και η σύντροφός του άρχισε με τη σειρά της να γδύνεται. Η Leibovitz την σταμάτησε και της ζήτησε να μη βγάλει κανένα από τα ρούχα της. Όταν το ζευγάρι είδε την πρώτη Polaroid εκτύπωση της λήψης, την λάτρεψε, και ο Lennon έβαλε την Leibovitz να του υποσχεθεί πως θα γίνει το επόμενο εξώφυλλο του Rolling Stone. Έτσι κι έγινε…


Βρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του ’90, και η κοινωνία παραμένει ακόμη αρκετά συντηρητική, αν λάβει κανείς υπόψη τις αντιδράσεις που προκάλεσε το εξώφυλλο της Demi Moore για το Vanity Fair. Ήταν η πρώτη φορά που μια έγκυος διασημότητα φωτογραφήθηκε γυμνή, και, παρ' ότι το τεύχος ξεπούλησε μέσα σε λίγες ώρες, μπορούσες να το αγοράσεις μόνο μέσα σε χάρτινη σακούλα σαν να πρόκειται για «τσόντα».




Το 1991, η Leibovitz ακροβατεί πάνω στα αετώματα του περίφημου κτιρίου της Chrysler για να φωτογραφίσει τον χορευτή David Parsons να κάνει τις φιγούρες του στην ίδια οροφή. Την ίδια ώρα, άλλος ένας φακός έχει πάρει φωτιά: Ο John Loengard, στον οποίο ανήκει η φωτογραφία που βλέπετε, έχει σταλεί από τους New York Times για να απαθανατίσει την Leibovitz επί το έργον – η πιο απτή απόδειξη πως ίσως η φωτογράφος είναι εξίσου περιζήτητη με τα μοντέλα της.


Ο αδελφός της Annie Leibovitz ποζάρει μαζί με τον πατέρα της, και η φωτογραφία περιλαμβάνεται στο μεγάλο λεύκωμα της φωτογράφου «Annie Leibovitz: A Photographer’s Life, 1990-2005».


Ο ολόγυμνος Sting ποζάρει στην έρημο για την Leibovitz και έχει πασαλειφτεί με λάσπη, ώστε να γίνει ένα με το περιβάλλον – έτσι το θέλησε η έμπνευση της καλλιτέχνιδος, και δεν έπεσε έξω.


Η Βασίλισσα Ελισάβετ ΙΙ ποζάρει μέσα στο παλάτι του Μπάκινγχαμ, στην πρώτη φωτογράφιση που επετράπη να γίνει από Αμερικανό πολίτη. Η συνάντηση της φωτογράφου με την Βασίλισσα διήρκεσε 25 λεπτά, και η Leibovitz δήλωσε στην συνέχεια εντυπωσιασμένη από την προσωπικότητα της Ελισάβετ, παρότι της έκανε… γυμνάσια – εμφανίστηκε με την τιάρα της, ενώ είχε συμφωνηθεί να είναι απλά ντυμένη, και δεν θέλησε να φωτογραφηθεί στον κήπο, όπως ήθελε η φωτογράφος, γι’ αυτό και ο κήπος στην κάτω φωτογραφία προστέθηκε ψηφιακά.


Εν τω μεταξύ, στο Λονδίνο ξέσπασε μέγα σκάνδαλο εξαιτίας της φωτογράφισης, καθώς το BBC που βρισκόταν μέσα στο παλάτι εκείνη την ημέρα για τις ανάγκες γυρισμάτων, μετέδωσε λανθασμένα πως η Βασίλισσα έφυγε θυμωμένη στα μισά της φωτογράφισης, σχολιάζοντας πως δεν άντεχε άλλο ντυμένη έτσι. Όπως αποκάλυψε η Leibovitz, το σχόλιο της Βασίλισσας έγινε με χιουμοριστικό τρόπο πριν την φωτογράφιση, και όχι μετά από αυτή. Το BBC ζήτησε δημόσια συγγνώμη για την παρεξήγηση, αλλά η βασιλική τρίχα είχε γίνει ήδη τριχιά, και το θέμα εξελίχθηκε στο σκάνδαλο με τον όνομα «Queengate» ή «Tiaragate», αναγκάζοντας την «κεφαλή» του BBC One να παραιτηθεί.


Ο Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ ποζάρει πάνω σε λευκό άλογο στην αρχή της καριέρας του, ενώ στην διπλανή φωτογραφία ποζάρουν μόνο τα… μούσκουλά του, που φαίνονται πίσω από το σώμα της Ντόλι Πάρτον.


Η οικογένεια Ομπάμα δεν γλίτωσε από τον φακό της Leibovitz, που, κακά τα ψέματα, κατάφερε να κάνει πάλι το θαύμα της, δίνοντας τις καλύτερες ίσως φωτογραφίες προεδρικής οικογένειας στην ιστορία της Ουάσιγκτον.


Ο Woody Allen ποζάρει με την Πενέλοπε Κρουζ μπροστά στον φακό της Leibovitz.


H Leibovitz προσλαμβάνεται από την Disney για μια διαφημιστική καμπάνια, κατά την οποία οι διασημότεροι σταρ του Hollywood μεταμορφώνονται σε ήρωες της Disney. Εδώ βλέπετε μία από τις ωραιότερες εικόνες της καμπάνιας – την πανέμορφη Rachel Weisz ως Χιονάτη μέσα στο δάσος.


Η φωτογράφος έχει να το λέει πως μπροστά από τον φακό της έχουν περάσει γενιές και γενιές celebrities. Εξαίρεση δεν αποτελεί ούτε η νέα φουρνιά από σταρ, όπως η Lady Gaga που ποζάρει σε ένα «θαλασσινό» σκηνικό.


Μία από τις τελευταίες φωτογραφίες της Leibovitz, που περιλαμβάνεται στην έκθεση της «Pilgrimage» που άνοιξε τις πόρτες της για το κοινό προ ολίγων ημερών.