Ηρώ Ευλαμπίδου, 37 ετών, εθελόντρια στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα
Η Ηρώ είναι γιατρός, και έχει συμμετάσχει εθελοντικά στις αποστολές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Ζάμπια, τη Μιανμάρ, το Σουδάν και την Κένυα. «Η πρώτη επαφή με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα έγινε όταν ήμουν ακόμη φοιτήτρια Ιατρικής, αφού γνώρισα κάποιους από τους εθελοντές του γραφείου Θεσσαλονίκης. Η σκέψη ωστόσο, να πάω σε ανθρωπιστικές αποστολές μαζί τους είχε έρθει πολύ νωρίτερα, όταν αποφάσιζα την κατεύθυνση που θα ακολουθούσα επαγγελματικά.
«Γενικά η ιδέα του ανθρωπισμού και του εθελοντισμού μέσα από την ανεξάρτητη ιατρική δράση ήταν πολύ κοντά σε εμένα και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ενσαρκώνουν αυτή την ιδέα με ένα τρόπο επαγγελματικό, επιστημονικό και ταυτόχρονα αποτελεσματικό σε συνθήκες που απέχουν πολύ από το εύκολο. Αυτό τουλάχιστον το βίωσα στις αποστολές που έχω συμμετάσχει και για αυτό το λόγο συνεχίζω να δουλεύω μαζί τους.
«Η μέρα σε μια αποστολή ξεκινάει νωρίς με έναν καφέ στο χέρι και τις πρώτες σκέψεις για το πρόγραμμα που έπεται. Μετά συνήθως έρχεται η πρωινή επίσκεψη στο νοσοκομείο, η εξέταση των δύσκολων περιστατικών και ίσως κάποια συνάντηση με τοπικούς και διεθνείς φορείς. Μεσημέρι φαγητό και μετά πίσω ξανά στις δουλειές του προγράμματος: αναφορές, στατιστική ανάλυση των δεδομένων, συνεντεύξεις για προσλήψεις, στρατηγικός σχεδιασμός, εκπαιδευτικά σεμινάρια, παραγγελίες φαρμάκων... Και μεταξύ όλων αυτών, σημαντικό κομμάτι της δουλειάς είναι η επίλυση των καθημερινών προβλημάτων που ανακύπτουν. Θυμάμαι στην τελευταία αποστολή στην Κένυα πως υπήρχαν φορές που το τηλέφωνο δεν σταματούσε να χτυπάει και όλοι είχαν να αναφέρουν θέματα που χρειάζονταν την προσοχή μας: δεν υπήρχαν αρκετά κρεβάτια, κόπηκε το νερό στο συγκεκριμένο θάλαμο, το τάδε παιδί δεν βελτιώνεται και ούτω καθεξής.
«Υπάρχουν πολλές στιγμές στις αποστολές που μπορούν να θεωρηθούν δυνατές, για διάφορους λόγους. Ένας δύσκολος ασθενής που τον παλεύουμε ώρες και τα καταφέρνει ή δεν τα καταφέρνει, άπειρες ώρες εργασίας για την οργάνωση ανθρωπιστικής βοήθειας σε αποκλεισμένα μακρινά χωριά όπου υπάρχει πρόσβαση μόνο με βάρκες, εκκένωση όλων των εθελοντών από την αποστολή για λόγους ασφαλείας...
«Αν πρέπει όμως να ξεχωρίσω μία από όλες αυτές θα μπορούσα να πω για την ιστορία μιας νέας μητέρας στο Νότιο Σουδάν που ήρθε να γεννήσει στο νοσοκομείο μας. Την είχαν ήδη πιάσει οι πόνοι του τοκετού από ώρες αλλά το παιδί δεν κατέβαινε. Η μαία μας ήταν μαζί της σε όλη την προσπάθεια όταν σε κάποια στιγμή με φώναξε για βοήθεια. Τη ρωτάω τη συμβαίνει και μου δείχνει το μωράκι που ήταν έτοιμο να βγει αλλά δεν μπορούσε. Τι να δω κι εγώ! Τα πόδια και τα χέρια του παιδιού ήταν ήδη έξω αλλά το κεφάλι και ο κορμός είχαν κολλήσει...ο μόνος τρόπος για να προχωρήσει ο τοκετός και να σωθούν μητέρα και παιδί ήταν να κάνει επείγουσα καισαρική. Στο περιβάλλον που ήμασταν όμως δεν είχαμε αυτή τη δυνατότητα...έπρεπε να τη μεταφέρουμε στη διπλανή πόλη που είχε χειρουργείο. Μέχρι να κάνω εγώ τις απαραίτητες προετοιμασίες η μαία μας πάλευε με τη μητέρα. Πολύ γρήγορα όμως με ξαναφώναξε για να μου δείξει ένα υγιέστατο μωρό που το κρατούσε η περίχαρη μαμά στην αγκαλιά της! Τα είχαν καταφέρει και όπως καταλαβαίνετε η χαρά μας ήταν πραγματικά απερίγραπτη!
«Το πρώτο μου ταξίδι στη Ζάμπια ήταν αυτό που ουσιαστικά μου άνοιξε τα μάτια σε ένα άλλο κόσμο, πολύ διαφορετικό από αυτόν που έχουμε συνηθίσει στην Ευρώπη αλλά ταυτόχρονα και πολύ πραγματικό. Είδα ανθρώπους να αρρωσταίνουν και να πεθαίνουν αλλά είδα και νέες ζωές να γεννιούνται και να μεγαλώνουν. Και είδα εμένα να κάνω κάτι για όλους αυτούς τους ανθρώπους που το είχαν ανάγκη αλλά και να ωριμάζω μέσα από την ίδια την εμπειρία. Αισθάνθηκα πως είμαι χρήσιμη και μπορώ να προσφέρω μέσα στο χαμό. Μετά από αυτό ουσιαστικά ήξερα τι θέλω να κάνω και πού να αφιερώσω την ενέργειά μου.
«Οι άνθρωποι που με ξέρουν λένε πως άλλαξε η ματιά μου και αυτό είναι σημάδι της εσωτερικής αλλαγής και ωρίμανσης που γίνεται σταδιακά, από τη μία αποστολή στην άλλη. Μέσα από τον εθελοντισμό έμαθα να ξεχωρίζω το ουσιώδες από το επουσιώδες, να χαίρομαι με τις μικρές χαρές της ζωής και να κατανοώ και να εκτιμώ τους ανθρώπους για αυτό που είναι και όχι για αυτό που φαίνονται. Το χρώμα, η γλώσσα ή η θρησκεία δεν παίζουν κανένα ρόλο, μόνο η ανθρώπινη φύση μας, που ουσιαστικά είναι ίδια παντού, με τους ίδιους φόβους και αγωνίες αλλά και τις ίδιες χαρές. Πέρα από αυτά, έμαθα για παθήσεις που τις έβλεπα μόνο στα βιβλία, όπως η χολέρα ή η ελονοσία, και μάλιστα οι γνώσεις μου για την τελευταία με βοηθούν και στο πρόγραμμα ελονοσίας που οργανώνουμε τώρα εντός Ελλάδας. Έμαθα επίσης πώς να στήνω προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας, πώς να επιβλέπω την ποιοτική λειτουργία των ιατρικών μας κέντρων και πώς να συνεργάζομαι με ανθρώπους από όλα τα μέρη της γης. Οι αποστολές με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα είναι πραγματικά εμπειρία ζωής.
«Η ζωή, βέβαια, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη και με τις «κακές στιγμές» όπως και με τις καλές. Και στα μέρη που έχουμε τα προγράμματά μας οι δυσκολίες είναι τόσες που σαφώς δεν πετυχαίνουμε να κάνουμε τα πάντα όπως ακριβώς τα έχουμε υπολογίσει. Όταν χρειαζόμαστε επειγόντως φάρμακα που έχουν «κολλήσει», μαζί με το φορτηγό που τα μεταφέρει, μέσα στη λάσπη που φτάνει μέχρι τα γόνατα λόγω των ισχυρών βροχών, η απογοήτευση είναι σίγουρη. Όταν ο ασθενής μας πεθαίνει παρά τις προσπάθειες όλων, όταν καθυστερεί η άφιξη νέου προσωπικού που τόσο χρειαζόμαστε ή όταν οι αρχές δεν μας δίνουν την απαραίτητη πρόσβαση στους πληθυσμούς που έχουν ανάγκη, ε...τότε καταβαλλόμαστε, μας παίρνει από κάτω.
«Η απόφαση κάποιου να συμμετάσχει σε αποστολές με οργανώσεις όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είναι πολύτιμη και σημαντική. Ένα τέτοιο άτομο θα το παρότρυνα να προχωρήσει και να κάνει τουλάχιστον μια αποστολή. Τα οφέλη που έχει να αποκομίσει είναι τόσο μεγάλα που υπερκεράζουν τις όποιους φόβους έχει ή τις δυσκολίες που τυχόν θα συναντήσει. Εξάλλου μέσα από αυτές γινόμαστε πιο δυνατοί. Είναι σημαντικό να επιλέξει μια σοβαρή οργάνωση που θα του παρέχει τα κατάλληλα εργαλεία και θα του εξασφαλίσει μια ασφαλή παραμονή στο πεδίο. Η πρώτη φορά είναι συνήθως η δυσκολότερη γιατί υπάρχει ο φόβος του αγνώστου, αλλά θα του έλεγα να μην μείνει σε αυτό. Να μείνει όμως στις εικόνες που θα δει, στις εμπειρίες που θα βιώσει και στην αίσθηση της ικανοποίησης που θα πάρει όταν δει πως η φωνή του έχει δύναμη, πως μπορεί να αλλάξει, όχι τον κόσμο όλο αλλά, ένα κομμάτι του και να το κάνει λίγο καλύτερο, λίγο πιο υποφερτό».
«Γενικά η ιδέα του ανθρωπισμού και του εθελοντισμού μέσα από την ανεξάρτητη ιατρική δράση ήταν πολύ κοντά σε εμένα και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ενσαρκώνουν αυτή την ιδέα με ένα τρόπο επαγγελματικό, επιστημονικό και ταυτόχρονα αποτελεσματικό σε συνθήκες που απέχουν πολύ από το εύκολο. Αυτό τουλάχιστον το βίωσα στις αποστολές που έχω συμμετάσχει και για αυτό το λόγο συνεχίζω να δουλεύω μαζί τους.
«Η μέρα σε μια αποστολή ξεκινάει νωρίς με έναν καφέ στο χέρι και τις πρώτες σκέψεις για το πρόγραμμα που έπεται. Μετά συνήθως έρχεται η πρωινή επίσκεψη στο νοσοκομείο, η εξέταση των δύσκολων περιστατικών και ίσως κάποια συνάντηση με τοπικούς και διεθνείς φορείς. Μεσημέρι φαγητό και μετά πίσω ξανά στις δουλειές του προγράμματος: αναφορές, στατιστική ανάλυση των δεδομένων, συνεντεύξεις για προσλήψεις, στρατηγικός σχεδιασμός, εκπαιδευτικά σεμινάρια, παραγγελίες φαρμάκων... Και μεταξύ όλων αυτών, σημαντικό κομμάτι της δουλειάς είναι η επίλυση των καθημερινών προβλημάτων που ανακύπτουν. Θυμάμαι στην τελευταία αποστολή στην Κένυα πως υπήρχαν φορές που το τηλέφωνο δεν σταματούσε να χτυπάει και όλοι είχαν να αναφέρουν θέματα που χρειάζονταν την προσοχή μας: δεν υπήρχαν αρκετά κρεβάτια, κόπηκε το νερό στο συγκεκριμένο θάλαμο, το τάδε παιδί δεν βελτιώνεται και ούτω καθεξής.
«Υπάρχουν πολλές στιγμές στις αποστολές που μπορούν να θεωρηθούν δυνατές, για διάφορους λόγους. Ένας δύσκολος ασθενής που τον παλεύουμε ώρες και τα καταφέρνει ή δεν τα καταφέρνει, άπειρες ώρες εργασίας για την οργάνωση ανθρωπιστικής βοήθειας σε αποκλεισμένα μακρινά χωριά όπου υπάρχει πρόσβαση μόνο με βάρκες, εκκένωση όλων των εθελοντών από την αποστολή για λόγους ασφαλείας...
«Αν πρέπει όμως να ξεχωρίσω μία από όλες αυτές θα μπορούσα να πω για την ιστορία μιας νέας μητέρας στο Νότιο Σουδάν που ήρθε να γεννήσει στο νοσοκομείο μας. Την είχαν ήδη πιάσει οι πόνοι του τοκετού από ώρες αλλά το παιδί δεν κατέβαινε. Η μαία μας ήταν μαζί της σε όλη την προσπάθεια όταν σε κάποια στιγμή με φώναξε για βοήθεια. Τη ρωτάω τη συμβαίνει και μου δείχνει το μωράκι που ήταν έτοιμο να βγει αλλά δεν μπορούσε. Τι να δω κι εγώ! Τα πόδια και τα χέρια του παιδιού ήταν ήδη έξω αλλά το κεφάλι και ο κορμός είχαν κολλήσει...ο μόνος τρόπος για να προχωρήσει ο τοκετός και να σωθούν μητέρα και παιδί ήταν να κάνει επείγουσα καισαρική. Στο περιβάλλον που ήμασταν όμως δεν είχαμε αυτή τη δυνατότητα...έπρεπε να τη μεταφέρουμε στη διπλανή πόλη που είχε χειρουργείο. Μέχρι να κάνω εγώ τις απαραίτητες προετοιμασίες η μαία μας πάλευε με τη μητέρα. Πολύ γρήγορα όμως με ξαναφώναξε για να μου δείξει ένα υγιέστατο μωρό που το κρατούσε η περίχαρη μαμά στην αγκαλιά της! Τα είχαν καταφέρει και όπως καταλαβαίνετε η χαρά μας ήταν πραγματικά απερίγραπτη! «Το πρώτο μου ταξίδι στη Ζάμπια ήταν αυτό που ουσιαστικά μου άνοιξε τα μάτια σε ένα άλλο κόσμο, πολύ διαφορετικό από αυτόν που έχουμε συνηθίσει στην Ευρώπη αλλά ταυτόχρονα και πολύ πραγματικό. Είδα ανθρώπους να αρρωσταίνουν και να πεθαίνουν αλλά είδα και νέες ζωές να γεννιούνται και να μεγαλώνουν. Και είδα εμένα να κάνω κάτι για όλους αυτούς τους ανθρώπους που το είχαν ανάγκη αλλά και να ωριμάζω μέσα από την ίδια την εμπειρία. Αισθάνθηκα πως είμαι χρήσιμη και μπορώ να προσφέρω μέσα στο χαμό. Μετά από αυτό ουσιαστικά ήξερα τι θέλω να κάνω και πού να αφιερώσω την ενέργειά μου.
«Οι άνθρωποι που με ξέρουν λένε πως άλλαξε η ματιά μου και αυτό είναι σημάδι της εσωτερικής αλλαγής και ωρίμανσης που γίνεται σταδιακά, από τη μία αποστολή στην άλλη. Μέσα από τον εθελοντισμό έμαθα να ξεχωρίζω το ουσιώδες από το επουσιώδες, να χαίρομαι με τις μικρές χαρές της ζωής και να κατανοώ και να εκτιμώ τους ανθρώπους για αυτό που είναι και όχι για αυτό που φαίνονται. Το χρώμα, η γλώσσα ή η θρησκεία δεν παίζουν κανένα ρόλο, μόνο η ανθρώπινη φύση μας, που ουσιαστικά είναι ίδια παντού, με τους ίδιους φόβους και αγωνίες αλλά και τις ίδιες χαρές. Πέρα από αυτά, έμαθα για παθήσεις που τις έβλεπα μόνο στα βιβλία, όπως η χολέρα ή η ελονοσία, και μάλιστα οι γνώσεις μου για την τελευταία με βοηθούν και στο πρόγραμμα ελονοσίας που οργανώνουμε τώρα εντός Ελλάδας. Έμαθα επίσης πώς να στήνω προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας, πώς να επιβλέπω την ποιοτική λειτουργία των ιατρικών μας κέντρων και πώς να συνεργάζομαι με ανθρώπους από όλα τα μέρη της γης. Οι αποστολές με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα είναι πραγματικά εμπειρία ζωής.
«Η ζωή, βέβαια, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη και με τις «κακές στιγμές» όπως και με τις καλές. Και στα μέρη που έχουμε τα προγράμματά μας οι δυσκολίες είναι τόσες που σαφώς δεν πετυχαίνουμε να κάνουμε τα πάντα όπως ακριβώς τα έχουμε υπολογίσει. Όταν χρειαζόμαστε επειγόντως φάρμακα που έχουν «κολλήσει», μαζί με το φορτηγό που τα μεταφέρει, μέσα στη λάσπη που φτάνει μέχρι τα γόνατα λόγω των ισχυρών βροχών, η απογοήτευση είναι σίγουρη. Όταν ο ασθενής μας πεθαίνει παρά τις προσπάθειες όλων, όταν καθυστερεί η άφιξη νέου προσωπικού που τόσο χρειαζόμαστε ή όταν οι αρχές δεν μας δίνουν την απαραίτητη πρόσβαση στους πληθυσμούς που έχουν ανάγκη, ε...τότε καταβαλλόμαστε, μας παίρνει από κάτω.
«Η απόφαση κάποιου να συμμετάσχει σε αποστολές με οργανώσεις όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είναι πολύτιμη και σημαντική. Ένα τέτοιο άτομο θα το παρότρυνα να προχωρήσει και να κάνει τουλάχιστον μια αποστολή. Τα οφέλη που έχει να αποκομίσει είναι τόσο μεγάλα που υπερκεράζουν τις όποιους φόβους έχει ή τις δυσκολίες που τυχόν θα συναντήσει. Εξάλλου μέσα από αυτές γινόμαστε πιο δυνατοί. Είναι σημαντικό να επιλέξει μια σοβαρή οργάνωση που θα του παρέχει τα κατάλληλα εργαλεία και θα του εξασφαλίσει μια ασφαλή παραμονή στο πεδίο. Η πρώτη φορά είναι συνήθως η δυσκολότερη γιατί υπάρχει ο φόβος του αγνώστου, αλλά θα του έλεγα να μην μείνει σε αυτό. Να μείνει όμως στις εικόνες που θα δει, στις εμπειρίες που θα βιώσει και στην αίσθηση της ικανοποίησης που θα πάρει όταν δει πως η φωνή του έχει δύναμη, πως μπορεί να αλλάξει, όχι τον κόσμο όλο αλλά, ένα κομμάτι του και να το κάνει λίγο καλύτερο, λίγο πιο υποφερτό».
