Από το «Τέλος του τοπίου» στο «Τέρμα της πλάνης», ο Έλληνας ποιητής που εμφανίστηκε στο έμμετρο στερέωμα το 1973 σηματοδοτώντας την περίφημη «γενιά του ‘70», κατέθεσε στις σελίδες του ποιητικές εικόνες της ωμής αστικής πραγματικότητας, του έρωτα και των μεταναστών.
Για την τελευταία του συλλογή, ο Χριστόφορος Λιοντάκης έλαβε το φετινό βραβείο «Διαβάζω» για την ποίηση (εξ ημισείας με τον Κώστα Μαυρουδή), ενώ μεταξύ άλλων έχει βραβευθεί με το Βραβείο Νίκου Καζαντζάκη στην ιδιαίτερη πατρίδα του και έχει τιμηθεί ως «Ιππότης των Τεχνών και των Γραμμάτων» από την γαλλική κυβέρνηση.
Με διαυγή και θετικά φορτισμένο λόγο, ο Χριστόφορος Λιοντάκης μιλά στο in2life για το αισιόδοξο βλέμμα του, που εντοπίζει ιδιαίτερη τρυφερότητα και ποιητικότητα στον λόγο των σημερινών νέων, στο «έργο» ενός χάκερ και στο μέλλον της ελληνικής ποίησης, χάρη στην ευφορία του πολλά υποσχόμενου ποιητικού παρόντος.
*Έχουν αλλάξει οι άξονες και οι πηγές έμπνευσης της ποίησής σας από την αρχή της καριέρας σας ως το 2011;
Πολλά έχουν αλλάξει από τότε. Στην αρχή ήταν ένα αθώο παιχνίδι. Αργότερα εξελίχθηκε σε μια περιπέτεια για μια βαθύτερη αυτογνωσία. Ξεκίνησα με εικόνες που με θάμπωναν, οι οποίες όμως, δεν ήταν εντελώς ξεκάθαρες μέσα μου. Με τον χρόνο κατάλαβα πως το στοίχημα ήταν πολύ δύσκολο και προσπάθησα να επικεντρωθώ σε συγκεκριμένα θέματα.
Η πραγματικότητα ήταν πάντα και εξακολουθεί να είναι πηγή της έμπνευσής μου, όχι όμως για να την επαναλάβω φωτογραφικά αλλά για να την απογειώσω έτσι ώστε ο αναγνώστης, καταργώντας τις συμβάσεις της συνήθειας, να μπορέσει να την δει με διαφορετική ματιά.
*Πώς θα περιγράφατε το «σκηνικό» της ελληνικής ποίησης σήμερα με μια φράση;
Υπάρχει μια ποιητική ευφορία που δημιουργεί πολλές υποσχέσεις.
*Ποια η θέση της ποίησης και του ποιητή στην «ηλεκτρονική» εποχή;
Ξεχωριστή. Δεν νομίζω ότι η μια αντιμάχεται την άλλη. Αντίθετα η ηλεκτρονική τεχνολογία μπορεί να γίνει σήμερα ποιητικό όχημα. Ένας χάκερ είναι ποιητής!
*Πώς έχετε στο μυαλό σας το ελληνικό αναγνωστικό κοινό; Υπάρχει ανταπόκριση στην ποίηση; Και τελικά, ο ποιητής επιζητά την ανταπόκριση ή γράφει «εγωιστικά», πρώτα-πρώτα για τον εαυτό του;
Έτσι κι αλλιώς το ποιητικό κοινό, εδώ και αιώνες, είναι περιορισμένο. Μόνο στους αρχαίους και τους κλασσικούς χρόνους ήταν ενταγμένη στα κοινωνικά δρώμενα. Το περιορισμένο όμως κοινό δεν εμπόδισε κατά καιρούς σπουδαίους ποιητές να πραγματοποιήσουν θαυμαστά ποιητικά αποτελέσματα.
Ανταπόκριση του κοινού υπάρχει, λειτουργεί όμως με ιδιαίτερο τρόπο, υπόγεια, θα έλεγα. Ο ποιητής πάνω από όλα πρέπει να είναι γενναιόδωρος σ' όλες του τις εκδηλώσεις. Χωρίς γενναιοδωρία η ποίηση είναι αδιανόητη.
Δεν γράφω για να κάνω ψυχοθεραπεία αλλά για να κοινωνήσω ενδεχομένως, με κάποιους άλλους. Νιώθω ποιητικά δικαιωμένος έστω κι αν ένας μόνο αναγνώστης διαβάσει ένα ποίημά μου και συγκινηθεί.
*Η περίοδος που διανύουμε, η «εποχή της κρίσης» έχει αντίκρισμα (δημιουργικό ή μη) στην ποίηση;
Και βέβαια έχει. Σε δύσκολες εποχές έχουν γραφτεί ποιητικά αριστουργήματα. Η εποχή που ζούμε πυροδοτεί πολλά ποιητικά ερεθίσματα, που οι ποιητές σίγουρα θα τα αξιοποιήσουν. Όχι όμως με την απλή καταγραφή των δυσκολιών αλλά κάνοντας υπέρβαση ώστε το ποιητικό αποτέλεσμα ν' αντέξει στο χρόνο.
*Σε μια «κυνική» εποχή, ο ποιητικός λόγος μπορεί να συγκινήσει ως τρόπος έκφρασης;
Δεν θα την έλεγα και τόσο κυνική. Κάτω από την επιφάνεια υπάρχει μια τρυφερότητα, ιδιαίτερα στους νέους. Σήμερα οι νέοι είναι πολύ πιο διαθέσιμοι και λιγότερο συμφεροντολόγοι απ' ό,τι σε παλιότερες γενιές. Η καθημερινή τους γλώσσα είναι ευρηματική και πολλές φορές ποιητική. Πιστεύω λοιπόν ότι μπορεί να συγκινηθούν από την ποίηση αρκεί να είναι ανοιχτοί και χωρίς προκαταλήψεις. Η ποίηση δεν είναι δύσκολη. Αν την ερωτευτείς μπορείς να ταξιδέψεις μαζί της σε χώρους πρωτόγνωρους.
*Τι κάνει ένα ποίημα διαχρονικό;
Το ποίημα είναι διαχρονικό όταν ο ποιητής το έχει γλωσσικά γαλβανίσει ώστε ν' αντέχει στη σκουριά του χρόνου και να μπορεί να συνομιλεί και να συγκινεί τους αναγνώστες.
*Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας έναν στίχο που σημαίνει πολλά γα εσάς;
«Κάποτε είδα, ό,τι ο άνθρωπος φαντάστηκε πως είδε» από το Μεθυσμένο Καράβι του Αρθούρου Ρεμπώ.
Για την τελευταία του συλλογή, ο Χριστόφορος Λιοντάκης έλαβε το φετινό βραβείο «Διαβάζω» για την ποίηση (εξ ημισείας με τον Κώστα Μαυρουδή), ενώ μεταξύ άλλων έχει βραβευθεί με το Βραβείο Νίκου Καζαντζάκη στην ιδιαίτερη πατρίδα του και έχει τιμηθεί ως «Ιππότης των Τεχνών και των Γραμμάτων» από την γαλλική κυβέρνηση.
Με διαυγή και θετικά φορτισμένο λόγο, ο Χριστόφορος Λιοντάκης μιλά στο in2life για το αισιόδοξο βλέμμα του, που εντοπίζει ιδιαίτερη τρυφερότητα και ποιητικότητα στον λόγο των σημερινών νέων, στο «έργο» ενός χάκερ και στο μέλλον της ελληνικής ποίησης, χάρη στην ευφορία του πολλά υποσχόμενου ποιητικού παρόντος.
*Έχουν αλλάξει οι άξονες και οι πηγές έμπνευσης της ποίησής σας από την αρχή της καριέρας σας ως το 2011;
Πολλά έχουν αλλάξει από τότε. Στην αρχή ήταν ένα αθώο παιχνίδι. Αργότερα εξελίχθηκε σε μια περιπέτεια για μια βαθύτερη αυτογνωσία. Ξεκίνησα με εικόνες που με θάμπωναν, οι οποίες όμως, δεν ήταν εντελώς ξεκάθαρες μέσα μου. Με τον χρόνο κατάλαβα πως το στοίχημα ήταν πολύ δύσκολο και προσπάθησα να επικεντρωθώ σε συγκεκριμένα θέματα.
Η πραγματικότητα ήταν πάντα και εξακολουθεί να είναι πηγή της έμπνευσής μου, όχι όμως για να την επαναλάβω φωτογραφικά αλλά για να την απογειώσω έτσι ώστε ο αναγνώστης, καταργώντας τις συμβάσεις της συνήθειας, να μπορέσει να την δει με διαφορετική ματιά.
*Πώς θα περιγράφατε το «σκηνικό» της ελληνικής ποίησης σήμερα με μια φράση;
Υπάρχει μια ποιητική ευφορία που δημιουργεί πολλές υποσχέσεις.
*Ποια η θέση της ποίησης και του ποιητή στην «ηλεκτρονική» εποχή;
Ξεχωριστή. Δεν νομίζω ότι η μια αντιμάχεται την άλλη. Αντίθετα η ηλεκτρονική τεχνολογία μπορεί να γίνει σήμερα ποιητικό όχημα. Ένας χάκερ είναι ποιητής!
*Πώς έχετε στο μυαλό σας το ελληνικό αναγνωστικό κοινό; Υπάρχει ανταπόκριση στην ποίηση; Και τελικά, ο ποιητής επιζητά την ανταπόκριση ή γράφει «εγωιστικά», πρώτα-πρώτα για τον εαυτό του;
Έτσι κι αλλιώς το ποιητικό κοινό, εδώ και αιώνες, είναι περιορισμένο. Μόνο στους αρχαίους και τους κλασσικούς χρόνους ήταν ενταγμένη στα κοινωνικά δρώμενα. Το περιορισμένο όμως κοινό δεν εμπόδισε κατά καιρούς σπουδαίους ποιητές να πραγματοποιήσουν θαυμαστά ποιητικά αποτελέσματα. Ανταπόκριση του κοινού υπάρχει, λειτουργεί όμως με ιδιαίτερο τρόπο, υπόγεια, θα έλεγα. Ο ποιητής πάνω από όλα πρέπει να είναι γενναιόδωρος σ' όλες του τις εκδηλώσεις. Χωρίς γενναιοδωρία η ποίηση είναι αδιανόητη.
Δεν γράφω για να κάνω ψυχοθεραπεία αλλά για να κοινωνήσω ενδεχομένως, με κάποιους άλλους. Νιώθω ποιητικά δικαιωμένος έστω κι αν ένας μόνο αναγνώστης διαβάσει ένα ποίημά μου και συγκινηθεί.
*Η περίοδος που διανύουμε, η «εποχή της κρίσης» έχει αντίκρισμα (δημιουργικό ή μη) στην ποίηση;
Και βέβαια έχει. Σε δύσκολες εποχές έχουν γραφτεί ποιητικά αριστουργήματα. Η εποχή που ζούμε πυροδοτεί πολλά ποιητικά ερεθίσματα, που οι ποιητές σίγουρα θα τα αξιοποιήσουν. Όχι όμως με την απλή καταγραφή των δυσκολιών αλλά κάνοντας υπέρβαση ώστε το ποιητικό αποτέλεσμα ν' αντέξει στο χρόνο.
*Σε μια «κυνική» εποχή, ο ποιητικός λόγος μπορεί να συγκινήσει ως τρόπος έκφρασης;
Δεν θα την έλεγα και τόσο κυνική. Κάτω από την επιφάνεια υπάρχει μια τρυφερότητα, ιδιαίτερα στους νέους. Σήμερα οι νέοι είναι πολύ πιο διαθέσιμοι και λιγότερο συμφεροντολόγοι απ' ό,τι σε παλιότερες γενιές. Η καθημερινή τους γλώσσα είναι ευρηματική και πολλές φορές ποιητική. Πιστεύω λοιπόν ότι μπορεί να συγκινηθούν από την ποίηση αρκεί να είναι ανοιχτοί και χωρίς προκαταλήψεις. Η ποίηση δεν είναι δύσκολη. Αν την ερωτευτείς μπορείς να ταξιδέψεις μαζί της σε χώρους πρωτόγνωρους.
*Τι κάνει ένα ποίημα διαχρονικό;
Το ποίημα είναι διαχρονικό όταν ο ποιητής το έχει γλωσσικά γαλβανίσει ώστε ν' αντέχει στη σκουριά του χρόνου και να μπορεί να συνομιλεί και να συγκινεί τους αναγνώστες.
*Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας έναν στίχο που σημαίνει πολλά γα εσάς;
«Κάποτε είδα, ό,τι ο άνθρωπος φαντάστηκε πως είδε» από το Μεθυσμένο Καράβι του Αρθούρου Ρεμπώ.
