Το φιλμ είναι μια μορφή αφαίρεσης

Στο «Μπλε Βελούδο» σκέφτηκα κατ’ αρχάς ένα ζευγάρι κόκκινα χείλη. Μετά μια έκταση από πράσινο γρασίδι. Και μετά το πανέμορφο τραγούδι του Μπόμπι Βίντον. Αυτό ήταν το ξεκίνημα. Θέλετε να σας πω η ιδέα για το «INLAND EMPIRE» πώς γεννήθηκε; Μια μέρα είδα να περπατά μπροστά από το σπίτι μου η Λόρα Ντερν και να με πλησιάζει χαμογελαστή. Είχα πολύ καιρό να την δω και μου ανακοίνωσε πως επρόκειτο να γειτονέψουμε, προτείνοντάς μου ταυτόχρονα να συνεργαστούμε και πάλι με κάποια ευκαιρία. Η συνάντηση αυτή γέννησε μέσα μου την επιθυμία να γράψω κάτι. Και η επιθυμία δημιούργησε ευθύς μια σειρά ιδέες, τις οποίες δουλέψαμε σε γυρίσματα που κάναμε οι δυο μας, παρέα με μια ψηφιακή κάμερα.

Πάντα λέω ότι οι ιδέες οδηγούν το καράβι. Οι ιδέες είναι μια τεράστια, τεράστια ευλογία. Αυτό είναι το πράγμα που προσπαθείς να πιάσεις – μια ιδέα που θα ερωτευτείς. Κάθε φορά που έχω φτιάξει μια ταινία που δεν βασίζεται σε βιβλίο ή σε σενάριο κάποιου άλλου, συμβαίνει πάντα με τον ίδιο τρόπο. Το όλο πράγμα δεν έρχεται μονομιάς, αλλά έρχονται αποσπάσματα πραγμάτων, και αυτά τα αποσπάσματα σχηματίζουν ένα σενάριο. Γράφεις την ιδέα και την κρατάς μέχρι να έρθει η επόμενη ιδέα, και σιγά-σιγά, η πλειοψηφία των ιδεών βρίσκουν τη θέση τους σε ένα σενάριο – που είναι οργανωμένες ιδέες. Μετά πηγαίνεις και γυρίζεις αυτό το σενάριο, το μοντάρεις, και προσθέτεις ήχους και μουσική. Είναι μια διαδικασία. Μια ιδέα μπορεί να σου δώσει μια ιστορία που είναι πιο αφηρημένη και όχι τόσο ευθεία, και κάποιες φορές σου δίνει μια ιστορία που είναι πιο ευθεία.

Το φιλμ είναι μια μορφή αφαίρεσης. Θα ήταν παράλογο να πιστεύει κανείς ότι έχει μια και μοναδική ερμηνεία. Συγκρίνετε την εμπειρία του να βλέπετε μια ταινία με αυτή του να διαβάζετε ένα βιβλίο. Τελειώνετε την ανάγνωση γεμάτος ερωτήματα, συγγραφέας δεν υπάρχει όμως για να παράσχει τις οποιεσδήποτε απαντήσεις. Ο συγγραφέας έχει πεθάνει. Το μόνο χειροπιαστό πράγμα που έχετε από αυτόν είναι η δουλειά του. Οποιοδήποτε συμπέρασμα επιθυμείτε, θα πρέπει να το αντλήσετε μόνος σας από αυτήν. Έτσι συμβαίνει και με τις ταινίες.

Εκτιμώ αφάνταστα το γεγονός ότι άνθρωποι μπαίνουν στον κόπο να σκεφτούν μια ταινία μου και πως καθένας θεατής καταλήγει σε μια δική του ερμηνεία. Μερικοί ενδέχεται να έρθουν πλησιέστερα στην δική μου ερμηνεία, μερικοί όχι. Αλλά δεν έχει σημασία αυτό. Σημασία έχει να εμπιστευτούν για λίγο την διαίσθησή τους. Αυτή την ενδότερη λογική που δεν μπορείς να χωρέσεις σε λόγια. Μπορείς μόνο να την αισθανθείς. Είναι σαν να προσπαθείς να διηγηθείς σε έναν φίλο σου ένα όνειρο που είδες. Είναι αδύνατο να συμμεριστεί την εμπειρία σου, αν δεν την έχει βιώσει κι ο ίδιος. Υπάρχουν, πιστεύω, περιπτώσεις στην ζωή μας όπου τα λόγια αποδεικνύονται ανεπαρκή. Μια από αυτές τις περιπτώσεις είναι και το σινεμά. Επιφυλάσσει αφηρημένα πράγματα αυτή την τέχνη που είναι αδύνατο να χωρέσεις σε προτάσεις.

Ο Μπέργκμαν, ο Φελίνι, ο Χίτσκοκ, ο Κιούμπρικ, ο Μπίλι Γουάιλντερ, κατά έναν περίεργο τρόπο ο Ζακ Τατί. Αυτοί με κάνουν να ονειρεύομαι. Δημιουργούν κόσμους τους οποίους θέλω να επισκέπτομαι ξανά και ξανά.

Ένα μεγάλο και σημαντικό κομμάτι της ζωής μου ήταν το κάπνισμα. Ήταν μέρος του να είμαι ζωγράφος και σκηνοθέτης για μένα.

Πρέπει να πω ότι απολάμβανα πολύ το κάπνισμα και αγαπώ τον καπνό – τη μυρωδιά του, το άναμμα των τσιγάρων, το κάπνισμα – αλλά υπάρχει ένα τίμημα για αυτή την απόλαυση, και το τίμημα για μένα είναι το εμφύσημα

Πρέπει να ομολογήσετε ότι ζούμε σε έναν παράλογο κόσμο. Αυτός ο τρελός κόσμος είναι γεμάτος από ιστορίες, καθεμιά από τις οποίες εσωκλείει τις πιο αλληλοκρουόμενες έννοιες. Τη χαρά και τη λύπη. Την ζωή και τον θάνατο. Σε μια προσπάθεια να έρθουμε πλησιέστερα στις πιο άγνωστες σε εμάς έννοιες, κάνουμε σινεμά. Αυτό είναι και το νόημα του να διηγείσαι μια ιστορία. Για να γνωρίσεις πτυχές του κόσμου που δεν σου είναι οικείες.

Τα πράγματα έχουν τις δικές τους αρμονίες, και αν είσαι όσο πιο πιστός μπορείς σε μια ιδέα, τότε οι αρμονίες θα υπάρχουν και θα είναι αληθινές, ακόμα κι αν είναι αφηρημένες. Μπορεί να επιστρέψει κανείς μετά από δέκα χρόνια σε κάτι και να το δει με εντελώς διαφορετικό τρόπο, μπορεί μάλιστα να δει περισσότερα πράγματα – αν πιστεύει στην αλήθεια της αρχικής ιδέας. Αυτό είναι ένα από τα όμορφα πράγματα που μπορεί να κάνει ο κινηματογράφος: Μπορείς να επιστρέψεις στον ίδιο κόσμο αργότερα και να αποκομίσεις περισσότερα, αν ήσουν πιστός στις βασικές του νότες.

Μπορεί να νιώσεις ένα κύμα κατάθλιψης ή μίσους. Και όλα είναι σχετικά. Ο βαθμός του γίνεται όλο και μικρότερος. Έτσι, η οδύνη αρχίζει να εξαφανίζεται. Ο άνθρωπος δεν δημιουργήθηκε για να υποφέρει. Η ευδαιμονία είναι η φύση μας. Είμαστε προορισμένοι να είμαστε ευτυχισμένοι. Είναι απόλυτα εφικτό να είσαι γεμάτος με ευτυχία. Αληθινή, βαθιά ευδαιμονία, πλήρως ξύπνιος, χαρούμενος καθώς κάνεις πράγματα. Και είναι η ενασχόληση με τα πράγματα, η απόλαυση της ζωής, που γίνεται τόσο πιο έντονη όταν αυτή η ευδαιμονία μεγαλώνει μέσα σου.

Αποσπάσματα από συνεντεύξεις του στο Περιοδικό Σινεμά, στη σελίδα The Talks, και από το βιβλίο Χώρος Ονείρων (Εκδόσεις Ροπή).

Όλες οι Ταινίες