Πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε ήρθαν στην Ευρώπη οι πρόγονοί μας, σύμφωνα με νέα ευρήματα που ανατρέπουν την ανθρώπινη Ιστορία όπως την ξέραμε.
Όταν οι σύγχρονοι άνθρωποι άρχισαν να εγκαθίστανται στην Ευρώπη, πήγαν κατευθείαν στον ψυχρό βορρά. Μια αναπάντεχη ανασκαφή στη Γερμανία τοποθετεί το είδος μας στην περιοχή τουλάχιστον πριν από 45.000 χρόνια.
«Αυτοί οι τύποι ήρθαν σε ένα τοπίο που ήταν αρκετά εχθρικό», λέει ο Jean-Jacques Hublin από το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Εξελικτική Ανθρωπολογία στη Λειψία της Γερμανίας. «Ήταν κάπως σαν τη [σημερινή] βόρεια Φινλανδία».
Οι σύγχρονοι άνθρωποι (Homo sapiens) είναι οι τελευταίοι που εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Ευρώπη, περίπου 45.000 χρόνια πριν. Προηγουμένως, η ήπειρος κυριαρχούνταν για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια από τους Νεάντερταλ, οι οποίοι εξαφανίστηκαν πριν από περίπου 40.000 χρόνια. Οι σύγχρονοι άνθρωποι και οι Νεάντερταλ είναι πιθανό να συνυπήρξαν στη Γαλλία και την Ισπανία για 1400 έως 2900 χρόνια.
«Η αντικατάσταση όλων των αρχαϊκών ανθρώπων από τον Homo sapiens, κάπου μεταξύ 50.000 και 40.000 χρόνια πριν από εμάς, είναι κάτι που συνέβη σε όλη την Ευρασία», εξηγεί ο Hublin. «Αυτή είναι η αρχή ενός είδους που εισβάλλει σε όλες τις πιθανές κατοικήσιμες γωνιές στη Γη», λέει ο Hublin. «Ξέρουμε ότι συνέβη… αλλά δεν ξέρουμε γιατί και πώς συνέβη».
Η μεταβατική περίοδος είναι μυστήρια. Υπάρχουν διάφοροι τύποι λίθινων εργαλείων της ίδιας περιόδου που θα μπορούσαν να έχουν κατασκευαστεί από Νεάντερταλ ή από Homo Sapiens. Ένα από αυτά, που έχει βρεθεί σε πολλές τοποθεσίες στη βόρεια Ευρώπη, είναι το Lincombian-Ranisian-Jerzmanowician (για συντομία LRJ): μακριά αντικείμενα, σε σχήμα φύλλου, που ίσως τοποθετούνταν πάνω σε δόρατα. Τα LRJ δεν είχαν βρεθεί ποτέ κοντά σε οστά Homo Sapiens. «Δεν είχαμε ιδέα ποιος τα έφτιαξε», λέει ο Hublin.
Για να λύσουν το μυστήριο, ο Hublin και οι συνάδελφοί του επισκέφτηκαν αρκετές τοποθεσίες στις οποίες είχαν βρεθεί LRJ. Δυστυχώς, προηγούμενοι αρχαιολόγοι είχαν καταστρέψει τις τοποθεσίες με πρώιμες ανασκαφικές μεθόδους. Η μόνη εξαίρεση ήταν μια σπηλιά που ονομάζεται Ilsenhöhle κοντά στο Ranis της Γερμανίας. Αυτή κατέρρευσε πριν από χιλιάδες χρόνια, και έτσι οι αρχικές ανασκαφές στη δεκαετία του 1930 ήταν δύσκολες και μέρος του σπηλαίου είχε παραμείνει. Η ομάδα του Hublin το επανέσκαψε, και ανακάλυψε πολλά θραύσματα οστών θαμμένα στα ιζήματα.
Επανεξετάζοντας παρόμοια θραύσματα από προηγούμενες ανασκαφές, και αναλύοντας την πρωτεΐνη κολλαγόνου στα οστά, διαπίστωσαν ότι 13 από αυτά ανήκαν σε Homo Sapiens. Για να τα αναγνωρίσει με μεγαλύτερη ακρίβεια, η ομάδα εξήγαγε μιτοχονδριακό DNA, το οποίο οι άνθρωποι κληρονομούν αποκλειστικά από τις μητέρες τους, από 11 από τα θραύσματα.
Οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν ήταν «κορυφαίες», λέει η Marie Soressi από το Πανεπιστήμιο του Leiden στην Ολλανδία. Η ίδια επισημαίνει ωστόσο πως θα ήθελε να δει και πυρηνικό DNA, για να είναι σίγουρη, καθότι είναι πιθανό τα άτομα να ήταν υβρίδια με πατέρες του Νεάντερταλ –κάτι που το μιτοχονδριακό DNA δεν θα έδειχνε. Ωστόσο, προσθέτει κάτι τέτοιο θα ήταν «εξαιρετικά απίθανο».
Σε μια δεύτερη μελέτη, οι συνάδελφοι του Hublin χρησιμοποίησαν χημικά στοιχεία από διατηρημένα δόντια αλόγου για να δείξουν ότι το κλίμα σε αυτό το τμήμα της Γερμανίας ήταν ψυχρό εκείνη την εποχή, ειδικά μεταξύ 45.000 και 43.000 ετών. Αυτό ταιριάζει με προηγούμενα στοιχεία: το 2014, η ομάδα του Hublin διαπίστωσε ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι ζούσαν στο Willendorf της Αυστρίας, βόρεια των Άλπεων, σε ένα κρύο περιβάλλον που έμοιαζε με στέπα πριν από 43.500 χρόνια.
Μια τρίτη μελέτη εξετάζει τα οστά ζώων από το Ilsenhöhle, αποκαλύπτοντας ότι το σπήλαιο κατοικούνταν κυρίως από αρκούδες σπηλαίων και ύαινες. Το συμπέρασμα είναι ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι ήταν εκεί μόνο κατά διαστήματα. Αυτό δείχνει μια «γρήγορη κατάληψη από μικρές ομάδες ‘πρωτοπόρων’», λέει η Soressi.
Παρόμοιοι ισχυρισμοί έχουν γίνει για το σπήλαιο Grotte Mandrin στη Γαλλία: Υπάρχει πιθανότητα να κατοικήθηκε από σύγχρονους ανθρώπους πριν από 54.000 χρόνια, προτού οι Νεάντερταλ ανακτήσουν την τοποθεσία.
Τώρα που τα εργαλεία LRJ στο Ilsenhöhle έχουν συσχετιστεί με τους σύγχρονους ανθρώπους, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι άλλα τεχνουργήματα LRJ κατασκευάστηκαν επίσης από τον Homo sapiens, λέει ο Hublin.
Πηγή: New Scientist
