Η Παραολυμπιονίκης Αλεξάνδρα Σταματοπούλου μιλά για την καθημερινότητα των ανθρώπων με αναπηρία, σε μια πόλη που θέλει να λέγεται προσβάσιμη.
γράφει:
Παλαιότερο των 360 ημερών
«Σας ενημερώνουμε ότι στον σταθμό Αγία Μαρίνα ο ανελκυστήρας που οδηγεί στο επίπεδο διακίνησης των επιβατών είναι προσωρινά εκτός λειτουργίας». Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιείς καθημερινά το μετρό για να έχεις ακούσει χιλιάδες φορές αυτή την ηχογραφημένη ανακοίνωση. Το όνομα του σταθμού αλλάζει, το μήνυμα επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά. Και αν εσένα δεν σου δυσκολεύει την ήδη δύσκολη καθημερινότητα, για κάποιους ανθρώπους η συγκεκριμένη ανακοίνωση είναι εφιάλτης. Γιατί σημαίνει πως δεν μπορούν να πάνε στον προορισμό τους. Όχι «δεν μπορούν να πάνε με ασφάλεια στον προορισμό τους». Δεν μπορούν να πάνε, τελεία.
Για να το εξηγήσει αυτό όσο πιο απλά και κατανοητά γίνεται, η Παραολυμπιονίκης Αλεξάνδρα Σταματοπούλου, που κέρδισε το χάλκινο μετάλλιο στην κολύμβηση στους Παραολυμπιακούς του Τόκυο, γύρισε αυτό το βίντεο, που συγκέντρωσε εκατομμύρια views σε TikTok και Isntagram.
«Το έναυσμα για το βίντεο ήταν η καθημερινότητά μου στην ουσία» λέει στο in2life η Αλεξάνδρα. «Δεν θα μπορούσα όμως να το τραβήξω μόνη μου, θα ήμουν και επικίνδυνη για τους γύρω μου. Όταν μου έγινε πρόταση για φωτογράφιση από την Κύπρο, που θα παρουσίαζε τα προβλήματα των ΑμεΑ στη χώρα μας, βρέθηκε και η αφορμή. Ήθελα να δείξω την καθημερινότητά μου χωρίς υπερβολή. Χαμογελάω εκείνη την ώρα, γιατί έχω καταφέρει κάτι το οποίο αρχικά φοβόμουν να κάνω. Γέλαγα και με τον εαυτό μου, γιατί ενώ έχω καταφέρει να φέρω μετάλλια, έχω πάρει χάλκινο στην κολύμβηση στους Παραολυμπιακούς, από ένα βίντεο το οποίο είναι η καθημερινότητά μου έγινε όλος αυτός ο ντόρος».
«Δεν το προτείνω, βέβαια» συνεχίζει «δεν παροτρύνω κανέναν να κάνει αυτό που έκανα στο βίντεο. Το έχω κάνει ξεκάθαρο αυτό. Όταν γυρίσαμε το βίντεο, υπήρχαν εκεί υπάλληλοι του μετρό, που μπορεί να μην φαίνονται, ελέγχουν όμως ότι είναι όλα καλά, ότι δεν θα πέσω. Αλλιώς είναι επικίνδυνο».
Ωστόσο, τα ασανσέρ του μετρό χαλάνε πολύ συχνά, και η εναλλακτική για τους χρήστες αμαξιδίου, όπως εξηγεί η Αλεξάνδρα, είναι να κατέβουν σε άλλο σταθμό. «Αυτό όμως δεν είναι πάντα εφικτό. Εγώ δουλεύω κυρίως με το μετρό, γιατί μοιράζω φυλλάδια, και πρέπει να αλλάζω στάσεις, γιατί αλλάζω περιοχές. Αυτή είναι η δουλειά μου. Δεν μπορώ να κατέβω σε έναν άλλο σταθμό, και να ανέβω με το αμαξίδιο όλη την ανηφόρα για να φτάσω στο σημείο που πρέπει».
Η υπερχρήση ως πρόβλημα
Η ίδια θεωρεί ότι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα για τη λειτουργία των ανελκυστήρων του μετρό είναι η κατάχρηση που γίνεται από κόσμο που δεν τους χρειάζεται πραγματικά. «Μηχάνημα είναι όπως και να το κάνουμε, χρειάζεται ανταλλακτικά, χρειάζεται συντήρηση. Μερικές φορές λένε στον κόσμο ‘το έχουμε ψιλοφτιάξει, μην το χρησιμοποιήσετε’, παρόλα αυτά ο κόσμος μπαίνει. Δε φταίει σε αυτό το μηχάνημα, ή οι υπεύθυνοι του μετρό. Φταίει λίγο και η νοοτροπία μας. Το βλέπω κατά κόρον να συμβαίνει αυτό. Βλέπουν να μην το προλαβαίνω και με χαιρετάνε κιόλας, ‘χίλια συγνώμη, τώρα το πήραμε’ ξέρω γω. Ενώ με έχουν δει να τρέχω, να προσπαθώ να το προλάβω. Καταλαβαίνω από μία πλευρά ότι κάποιοι φοβούνται τις ηλεκτρικές σκάλες, αλλά δε νομίζω ότι είναι και το 80-90% του πληθυσμού που δεν μπορεί να τις χρησιμοποιήσει».
Το βίντεο έγινε γρήγορα viral, συγκεντρώνοντας εκατομμύρια views στο TikTok και το Instagram. Παρόλο που τα πρώτα σχόλια ήταν αποκαρδιωτικά, με πολύ κόσμο να πιστεύει ότι η Αλεξάνδρα κάνει παρκούρ μέσα στο μετρό για την προβολή ή για τα likes, όταν άρχισε να απαντά και να εξηγεί γιατί το έκανε, το μήνυμα έγινε ξεκάθαρο. Κάποια ασανσέρ μάλιστα επισκευάστηκαν μετά το βίντεο, όπως αυτά του Αιγάλεω και του Πειραιά, που ήταν χαλασμένο για εβδομάδες. «Το έφτιαχναν και μετά από δύο ώρες πάλι χάλαγε» λέει η Αλεξάνδρα. «Ένας υπάλληλος μου είπε ‘τι να σου πω βρε κοπέλα μου, έχεις δίκιο, μόλις το είχαμε φτιάξει, πάλι χάλασε’. Οπότε δεν μπορείς να αποδώσεις ευθύνες σε κάποιον. Μόνο σε εμάς. Γιατί εμείς οι πολίτες είμαστε το κράτος, εμείς το διαμορφώνουμε. Και αν εμείς δείχναμε σεβασμό για το κράτος που ζούμε, θα μας έδειχνε κι αυτό. Είναι αμφίδρομο».
Η ενημέρωση που θα αλλάξει τον κόσμο
Σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η ευαισθητοποίηση για τα ζητήματα των ανθρώπων με αναπηρία στην Ελλάδα παραμένει χαμηλή. «Ακόμα ζούμε καταστάσεις που όταν βλέπουν αμαξίδιο σε κοιτάνε από πάνω μέχρι κάτω σαν εξωγήινο» λέει η Αλεξάνδρα, και προσθέτει: «Βλέπω ακόμα αντιδράσεις ‘μη ρωτάς’, αν ένα παιδάκι ρωτήσει, ‘δεν σε ενδιαφέρει, μη μιλάς, προχώρα και θα σου πω μετά’. Αυτό που λαμβάνω εγώ σε ένα τέτοιο περιστατικό είναι πρώτον ότι θα σχολιαστώ, και δεύτερον ότι αυτή η μαμά δεν θα το εξηγήσει ή θα ξεχάσει και το παιδάκι θα μείνει με την εντύπωση ότι αυτός ήταν ένας εξωγήινος που προχωρούσε με ρόδες. Εγώ μπαίνω στη διαδικασία να απαντάω στα παιδιά, όχι με ορολογίες και επιστημονικούς όρους, αλλά ας πούμε ‘όπως εσύ έχεις ποδήλατο με ρόδες, εγώ κάθομαι πάνω σε αυτό που έχει επίσης ρόδες, επειδή δεν μπορώ να περπατήσω σωστά’. Υπάρχουν πάρα πολλοί όμορφοι τρόποι να δώσεις σε ένα παιδί το μήνυμα που θέλει να λάβει, γιατί το παιδί είναι αγνό και το ενδιαφέρει, όλα το ενδιαφέρουν».
Η ίδια πιστεύει ότι, με την ευαισθητοποίηση και την σωστή ενημέρωση, η καθημερινότητα μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο. «Σε ένα βαθμό, έχω συμφιλιωθεί με τα δεδομένα της Ελλάδας. Όμως για μένα και για τους γύρω μου, δεν θα ήθελα να εφησυχάσω και να πω ‘τι να κάνουμε; έτσι είναι η ζωή μου, έτσι είναι οι Έλληνες’. Ακούω συνέχεια ‘αυτή είναι η Ελλάδα’. Αλήθεια τώρα; Μία ατάκα σαν κι αυτή σε αδικεί ως νοήμονα άνθρωπο. Έτσι είναι η χώρα, ή έτσι είναι οι πολίτες της;
»Εγώ αυτό θέλω να αλλάξω, και όχι τόσο για μας, γιατί όσο μεγαλώνουμε πλέον τα μυαλά έχουν παρωπίδες. Προχωράμε με παρωπίδες γιατί έχουμε και πολλά στο κεφάλι μας, το κατανοώ. Δεν αποσκοπεί μόνο σε ενήλικες αυτό που κάνω. Απευθύνεται και σε νέα παιδιά, που έχουν καλύτερη ανταπόκριση –όταν καταλάβουν όμως».
Η απάντηση της ΣΤΑ.ΣΥ.
«Στο δίκτυο του μετρό (Γραμμές 1, 2 και 3) λειτουργούν 210 ανελκυστήρες. Οι 4-5 τεχνικές βλάβες, που κατά μέσο όρο σημειώνονται καθημερινά στους ανελκυστήρες του δικτύου του Μετρό, στο πλαίσιο της αδιάλειπτης 20ωρης λειτουργίας του, αποκαθίστανται στην πλειοψηφία τους άμεσα, εντός λίγων ωρών από την καταγραφή τους» λέει στο in2life εκπρόσωπος της ΣΤΑ.ΣΥ. ΑΕ, της δημόσιας εταιρείας που διαχειρίζεται τη λειτουργία του μετρό και όλων των μέσων σταθερής τροχιάς της Αθήνας.
«Περισσότερος χρόνος απαιτείται μόνο σε περιπτώσεις εκτεταμένων βλαβών, αλλά και σε περιπτώσεις (κυρίως στην παλαιότερη Γραμμή 1 του Μετρό Πειραιάς -Κηφισιά) με δυσκολία στην εξεύρεση ανταλλακτικών, που συχνά είναι ακόμη και εκτός παραγωγικής διαδικασίας από τον κατασκευαστή. Για το λόγο αυτό, έχει ξεκινήσει η τμηματική ανακατασκευή των ανελκυστήρων της Γραμμής 1, με τελικό στόχο την καθολική ανακατασκευή τους σε όλο το δίκτυο της Γραμμής.
»Αναφορικά με τον εξωτερικό ανελκυστήρα στον σταθμό του Μετρό «Αιγάλεω», στον οποίο σημειώθηκε τεχνική βλάβη στις 5 Οκτωβρίου, τα τεχνικά συνεργεία επιχείρησαν άμεσα να αποκαταστήσουν την βλάβη. Ωστόσο, η επιδιόρθωση δεν ήταν εφικτή, λόγω μη συμβατότητας του εφεδρικού εξαρτήματος, καθώς ο συγκεκριμένος ανελκυστήρας είναι διαφορετικού τύπου από κατασκευής του (υδραυλικός) σε σύγκριση με τους υπόλοιπους (μηχανικούς) του δικτύου του Μετρό. Για το λόγο αυτό, προχώρησαν στην παραγγελία του απαραίτητου εξαρτήματος, που κατασκευάστηκε σε εργοστάσιο στην περιοχή του Κιλκίς, με εκτιμώμενο χρόνο παράδοσης τις 2 εβδομάδες, οπότε και τελικά παρελήφθη από τη ΣΤΑ.ΣΥ και αποκαταστάθηκε η βλάβη.
»Η ενημέρωση του επιβατικού κοινού για βλάβες που ανακύπτουν στους ανελκυστήρες γίνεται σε πραγματικό χρόνο με ηχητικά μηνύματα σε όλο το δίκτυο. Ταυτόχρονα, ενημερώνεται, τόσο το Τμήμα Εξυπηρέτησης Επιβατών της ΣΤΑ.ΣΥ, όσο και το τηλεφωνικό κέντρο 11185 του ΟΑΣΑ. Παράλληλα, στις αρχές του 2024 αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία ένα Micro App στο site της stasy.gr, όπου οι χρήστες θα ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο για τη λειτουργικότητα των ανελκυστήρων. Μέχρι τη λειτουργία της εφαρμογής, η ενημέρωση γίνεται μέσω των έκτακτων ανακοινώσεων, που αναρτώνται στην ιστοσελίδα. Μέσα στο 2024 αναμένεται επίσης να λειτουργήσει σε συνεργασία με τον ΟΑΣΑ εφαρμογή, μέσω της οποίας ο μετακινούμενος επιβάτης και τα Άτομα με Αναπηρία θα μπορούν να λαμβάνουν όλη τη χρηστική πληροφορία για την μετακίνησή τους.
»Η προσβασιμότητα είναι μια πτυχή της λειτουργίας των δικτύων του Μετρό και Τραμ, που αυτήν την περίοδο επανεξετάζεται, σε συνεργασία με τους κατά τόπους Δήμους και την Περιφέρεια. Δεν αρκεί η διασφάλιση της μετακίνησης των ΑμεΑ εντός των δικτύων Μετρό και Τραμ, είναι αναγκαία και η δημιουργία των υποδομών εκείνων που θα τους επιτρέπουν να προσεγγίσουν τα μέσα.
»Μπορεί τα μέσα σταθερής τροχιάς να είναι φιλικά προς τα Άτομα με Αναπηρία σε ένα γενικότερα δύσκολο γι’ αυτά περιβάλλον, αναγνωρίζουμε όμως την ανάγκη αναβάθμισης των υποδομών μας. Για το λόγο αυτό, αναλάβαμε δράσεις για τη βελτίωση της επιβατικής εμπειρίας των Ατόμων με Αναπηρία. Σε συνεργασία μαζί τους παρεμβαίνουμε εκεί όπου εντοπίζονται κενά. Το προσωπικό επανεκπαιδεύεται μέσω συνεργειών με οργανισμούς και φορείς σε θέματα εξυπηρέτησης των ΑμεΑ, ειδική σήμανση και έργα βελτίωσης προσβασιμότητας ολοκληρώθηκαν στο σταθμό Μοναστηράκι, είναι σε εξέλιξη μελέτες για βελτιωτικές παρεμβάσεις στους σταθμούς της γραμμής.
»Τέλος, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε, πως η χρήση των ανελκυστήρων προορίζεται για άτομα με δυσκολία στη μετακίνηση (ΑμεΑ, ηλικιωμένους, γονείς με καρότσια και μικρά παιδιά κ.α.). Η χρήση τους κι από άλλους επιβάτες, τα επιβαρύνει με περισσότερες φθορές και τα στερεί από εκείνους που τα έχουν πραγματική ανάγκη».
