Μονογαμία vs. Πολυγαμία: Ουκ εν τω πολλώ το ευ;

Οι σημερινές δυτικές κοινωνίες είναι κατά κύριο λόγο οργανωμένες με βάση μια δυαδική συντροφικότητα των μελών τους. Όμως η έρευνα (και η φύση αν θες) πολλάκις έχει μιλήσει για την έμφυτη πολυγαμικότητα του ανθρώπινου είδους.

Μόλις 3% των θηλαστικών είναι μονογαμικά, ενώ ακόμη και τα ζώα που είναι μονογαμικά δεν είναι… πιστά. Δες για παράδειγμα τους κοντινούς μας συγγενείς, τους χιμπαντζήδες, οι οποίοι συχνά ζευγαρώνουν με πολλά διαφορετικά άτομα της ομάδας τους.

Χιμπαντζήδες δεν είμαστε, αν και τους μοιάζουμε, όμως μήπως εν τέλει η ανθρώπινη φύση υπερτερεί της κοινωνικής νόρμας;

Ρωτήσαμε κόσμο και κοσμάκη να μας πει τη γνώμη του και λάβαμε ενδιαφέρουσες απαντήσεις, σύνθετες μα και απλές, ενδεικτικές της ανθρώπινης αντίληψης απέναντι σε ένα… προαιώνιο ερώτημα.

Μονογαμία ή πολυγαμία ε; Νομίζω πως όπως ισχύει με κάθε είδος σχέσης, it takes two για να απαντήσεις σε αυτό και σίγουρα ρόλο παίζουν πάντα και οι συνθήκες. Είναι όπως όταν με ρωτούν «να κάνω ή να μην κάνω παιδιά;». Δεν τα κάνεις μόνος σου τα παιδιά (ακόμα κι αν η επιστήμη σου δίνει αυτή τη δυνατότητα). Τα παιδιά είναι -θα έπρεπε να είναι- «προϊόν» αγάπης και μέσα στην αγάπη να μεγαλώνουν. Το ίδιο ισχύει και για το ερώτημα αυτό. Μπορεί να είσαι πολυγαμικός γιατί δεν βρήκες ακόμα αυτόν τον έναν (ή τη μία) που σε γεμίζει με κάθε πιθανό τρόπο τόσο, ώστε να μη χωρά κανένας άλλος. Μπορεί να τον βρήκες και έπειτα από χρόνια να απέκτησες νέες ανάγκες που αυτός ο ένας για τον οποίον ορκιζόσουν στη μονογαμία να μη μπορεί να στις καλύψει. Το ότι επιλέγεις τη μονογαμία σήμερα δεν σημαίνει ότι δεν θα την απορρίψεις αύριο. Σημασία έχει η επιλογή αυτή να είναι συνειδητή και να σε κάνει ευτυχισμένο χωρίς να πληγώνει αυτόν (ή αυτούς) που αγαπάς.

Μυρτώ Κ., 40 ετών

Αν σκεφτούμε τον άνθρωπο ως μονογαμικό ον δεν βγάζει και πολύ νόημα, οπότε πιστεύω ότι η μονογαμία είναι μια συνειδητή επιλογή που (με) βολεύει. Προσωπικά, το θεωρώ πιο εύκολο να είσαι με έναν άνθρωπο. Δίνεις κομμάτια του εαυτού σου, χρόνο και ενέργεια χωρίς όμως να ξοδεύεσαι. Η επαφή με περισσότερους είναι εξοντωτική και επιφανειακή.

Κίρα Δ,, 33 ετών

Αντιλαμβάνομαι ότι η μονογαμία είναι μια κοινωνική κατασκευή, ωστόσο συνειδητά επιλέγω να την ακολουθήσω. Θεωρώ πως δεν θα μπορούσα να διαχειριστώ εύκολα με τη/ις σχέσεις μου την πολυγαμία στην καθημερινότητά μου. Βλέπω τα πράγματα λίγο πιο ρομαντικά, αναζητώντας το άλλο μου μισό, ένα ιδανικό ταίρι για να μοιραστούμε όμορφες στιγμές. Οι ερωτικές σχέσεις είναι εξ ορισμού το δυσκολότερο πράγμα του σύμπαντος, επομένως επιλέγω να επενδύσω σε έναν άνθρωπο κι όχι σε περισσότερους, με την ελπίδα να πάνε όλα καλά. Το θέμα της «απιστίας» από την άλλη και της «ζήλειας» που είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα εμφανιστεί σε μια πολυγαμική σχέση δυσχεραίνει κατά πολύ τη συνύπαρξη όλων, δημιουργώντας καταστάσεις που σίγουρα θέλω να αποφύγω.

Στέφανος Σ., 37 ετών

Το ιδανικό είναι βασικά το σενάριο του polyamory που παίζει αρκετά τα τελευταία χρόνια: Παράλληλες σχέσεις, όλες ενήμερες για τις άλλες, και όλοι συμφωνούν σε αυτό. Το πρόβλημα είναι ότι θέλει στομάχι για να το κάνεις, γιατί τη ζήλεια μας την έχουν φυτέψει στο κεφάλι έτσι που μας μεγάλωσαν με το παραμύθι περί ρομαντικότητας της μονογαμίας, και θέλει συνειδητή προσπάθεια, και πολλή δουλειά, για να την αποβάλεις. Όποιος το πετυχαίνει είναι ευτυχισμένος άνθρωπος, γιατί το «μονογαμία ή πολυγαμία» είναι ψευδοδίλημμα: Πολυγαμία εννοούμε βασικά την απιστία, και η μονογαμία είναι κόντρα στην ταλαίπωρη ανθρώπινη φύση.

Ιωάννα Ν., 42 ετών

Τοποθετούμαι κατά της μονογαμίας! Θεωρώ ότι η εναλλαγή συντρόφων (δεδομένου ότι υπάρχει η αμοιβαία επιθυμία για κάτι τέτοιο) οδηγεί σε μακροβιότερες και πιο υγιείς σχέσεις (υπό όρους). Η οιονεί αμφισβήτηση του «σίγουρου» συντρόφου, αναζωογονεί την ανάγκη διεκδίκησης άρα και της ερωτικότητας, μέσα στην σχέση. Επιπλέον ικανοποιεί καταπιεσμένες επιθυμίες, που είναι ενδεχόμενες σε πολυετής σχέσεις, εκτονώνοντας την σεξουαλικότητα, απουσία της οποίας δύναται να οδηγήσει σε λανθάνων θυμό αλλά και ενοχοποίηση του συντρόφου, ώς την αιτία που δημιουργεί μια πιο φτωχή/στερημένη σεξουαλική ζωή.

Παρ’ όλα αυτά, μια τέτοια προσέγγιση, έρχεται σε άμεση ρήξη, με έναν κληροδοτημένο εγωισμό, μια πιο συντηρητική κοινωνική επιταγή εν γένει, που δημιουργεί ρωγμές στην «κτήση» που διεκδικούν οι σύντροφοι. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η πολυγαμία καταντάει απειλητική και δημιουργεί αδιέξοδα και φθορά. Ιδανικά δεν θα έπρεπε να συνδέεται η σεξουαλική μας επάρκεια/αυτοπεποίθηση/αναγνώριση, με την ανάγκη του συντρόφου μας, για εξερεύνηση πολλαπλών συντρόφων. Θεωρώ ότι η μετάβαση σε τέτοιες ερωτικές σχέσεις, είναι ένα σκαλοπάτι εξέλιξης, που η ανθρωπότητα, αντιστέκεται ακόμα να το ανέβει!

Στέλιος Ζ., 38 ετών

Θεωρώ ότι είμαστε πολυγαμικά όντα όταν η συμπεριφορά μας απλά αφήνεται στις ορέξεις μας. Προφανώς δεν είμαστε σαν τους πιγκουίνους να επιλέγουμε ένα ταίρι μέχρι το τέλος της ζωής μας. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να υπάρχουμε σε μια ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη μονογαμική σχέση. Θεωρώ ότι προϋπόθεση για να είναι ευτυχισμένος ο άνθρωπος είναι να είναι μέρος μιας μικρό-ομάδας· μιας οικογένειας που να του δίνει το δικό του συγκεκριμένο ρόλο, όποιος και αν είναι αυτός. Ο ρόλος αυτός δεν μπορεί να προσδιοριστεί ολοκληρωμένα όταν οι σεξουαλικοί ρόλοι βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση και αμφισβήτηση. Αναζητάμε την έννοια του "ανήκειν".

Ράνια Ψ., 35 ετών

Ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος για τη μονογαμία- και απόδειξη είναι οι παρορμήσεις που όλοι έχουμε ασχέτως του αν είμαστε σε σχέση ή όχι. Ωστόσο για πολλά πράγματα δεν είναι φτιαγμένος ο άνθρωπος τα οποία τον βοηθούν να λειτουργεί σε καλύτερη αρμονία με τους γύρω του και με τις πολιτισμικές παραμέτρους που τον περιβάλουν. Το δυτικό ιδανικό της μονογαμίας- αρχικό προϊόν πιθανότατα μιας χριστιανικής ηθικής- σίγουρα εξυπηρέτησε και εξυπηρετεί τις επιταγές μιας  προτεσταντικής ηθικής που θέλει τα πράγματα «τακτοποιημένα» σε όλα τα επίπεδα (γραφειοκρατικό, εργασιακής απόδοσης, νομικές εμπλοκές κλπ κλπ). Από την άποψη αυτή η πολυγαμία θα μπορούσε να θεωρηθεί έως και μια πράξη «αντίστασης» στην οικονομία των αγορών, στη γραναζοποίηση που μας επιβάλει το σύστημα και στον εξανδραποδισμό του ανθρώπου και διάφορα τέτοια.

Ωστόσο, οι πολιτισμικοί κώδικες στους οποίους ζούμε (και δεν προλαβαίνουμε στη διάρκεια μιας ζωής να αλλάξουμε) σημαίνουν ότι η ζωή ενός ανθρώπου του δυτικού κόσμου, ο οποίος ακολουθεί, σε γενικές έστω γραμμές, την μονογαμική επιλογή  είναι πιο «στρωτή» και πιο εύκολη. Εν ολίγοις, θέλει αρετή και τόλμη η πολυγαμία, αλλά θέλει και να δαπανάς ενέργεια για να συγκρούεσαι με τον περίγυρο. Όταν είσαι πιτσιρικάς και έχεις τέτοια μυαλά θεωρείς ότι αυτή η δαπάνη αξίζει τον κόπο. Όσο μεγαλώνεις μαθαίνεις να είσαι ευτυχής στις αιχμαλωσίες που επιλέγεις…

Μήτσος Γ., 48

Δηλώνω υπέρ της πολυγαμίας. Αυτό βέβαια εφόσον η σχέση είναι ανοικτή προς κάτι τέτοιο. Αν όντως είναι, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για πιο απελευθερωμένη σεξουαλικότητα και από τις δύο πλευρές της σχέσης, να δοκιμάζονται δηλαδή πράγματα που μπορεί να μην ήταν εφικτά (πχ bdsm) ή ακόμα και να συνδυάζεται η πολυσεξουαλικοτητα μέσα στην σχέση με τρίο ή και με παραπάνω άτομα. Όλα αυτά προϋποθέτουν όμως μια ασφαλή σχέση με δυνατές βάσεις και εμπιστοσύνη αλλά και όρια και από τις δύο πλευρές, αλλιώς μιλάμε για ναυάγιο. Επίσης, άμα μια σχέση σε γεμίζει απόλυτα μπορεί να μην χρειάζεται η πολυγαμία και να ικανοποιήσαι απόλυτα από αυτήν. Αν όχι, τότε μάλλον χρειάζεσαι άλλον παρτενέρ…

Αντώνης Κ., 36