Χάρη Δούκα, τι θα κάνουμε με το gentrification;

Οι τρόποι να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του gentrification, ο δρόμος πως μια πιο πράσινη Αθήνα, η στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών της πόλης που περνά (και) μέσα από τον δήμο. Για αυτά και άλλα πολλά μιλήσαμε με τον υποψήφιο δήμαρχο Αθηναίων, Χάρη Δούκα.

Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο πρόβλημα της Αθήνας σήμερα;
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η πολύ κακή κατάσταση των σχολικών κτιρίων. Όλοι θυμόμαστε ότι πριν από μερικές μέρες, μετά από πτώση δομικών υλικών από την οροφή του 149ου Δημοτικού Σχολείου στα Πετράλωνα, σε ώρα λειτουργίας του σχολείου, τραυματίστηκαν μαθητές.

Είναι ανεπίτρεπτο εν έτει 2023 να κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα μαθητών και εκπαιδευτικών. Αλλά και κατά την επίσκεψή μου στο 19ο Γυμνάσιο Αθηνών, με θλίψη μου διαπίστωσα τις ακατάλληλες εκπαιδευτικές συνθήκες, υπό τις οποίες ξεκίνησε η νέα σχολική χρονιά. Οι μαθητές και οι καθηγητές έχουν αφεθεί στην τύχη τους, σε ένα σχολείο χωρίς παράθυρα, που μοιάζει περισσότερο με φυλακή. Τα παλαιά και υποβαθμισμένα σχολικά συγκροτήματα, τα προβλήματα στην καθαριότητα και την ασφάλεια, όχι μόνο δεν προάγουν την πολύτιμη διαδικασία της μάθησης, αλλά παρεμποδίζουν την αξιέπαινη προσπάθεια που κάνουν μαθητές και εκπαιδευτικοί, υπό αντίξοες συνθήκες.
Βασικός πυλώνας του προγράμματός μας είναι η αναβάθμιση των σχολικών κτιρίων, ώστε κανένα παιδί να μην κάνει ξανά μάθημα σε κοντέινερ, όπως γίνεται με τους 5χρονους μαθητές, του 54ου νηπιαγωγείου στον Βοτανικό.

Πώς μπορεί η πόλη να γίνει φιλικότερη προς το περιβάλλον;
Μια Αθήνα φιλικότερη προς το περιβάλλον δεν είναι για μας μια προεκλογική υπόσχεση. Είναι θέμα επιβίωσης και εφαρμογής άμεσων λύσεων. Γι’ αυτό, σκοπεύουμε να εφαρμόσουμε άμεσο πρόγραμμα φύτευσης 25.000 δέντρων σε βάθος πενταετίας (5.000 δέντρα/ έτος). Να διευρύνουμε στην πράξη τους χώρους πρασίνου και να αναπτύξουμε την περιβαλλοντική συνείδηση.

Θέλουμε να πάψει η Αθήνα να έχει μόνο 11% της έκτασης της καλυμμένο με δέντρα όταν ο μέσος όρος είναι στο 30%. Άλλωστε, για εμάς το πράσινο δεν είναι εργολαβία, είναι ζωή.
Η Αθήνα είναι μια δύσκολη περιβαλλοντικά πόλη. Από τις θερμικές νησίδες που την κάνουν σχεδόν αβίωτη τις μέρες του καύσωνα, μέχρι την κακή ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε και την ηχορύπανση που μας ταλαιπωρεί.

Ο αέρας στην Αθήνα δεν είναι όσο καθαρός θέλουμε. Μόνο 5 από τις 27 πρωτεύουσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται σε χειρότερη θέση από την Αθήνα. Ο πρώτος στόχος μας είναι να μειώσουμε τα μικροσωματίδια κατά 25% και να φθάσουμε το όριο των 10 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο αέρα.

Σε ό,τι αφορά την ηχορύπανση, πάνω από το 60% των Αθηναίων ζουν σε γειτονιές με μη αποδεκτά επίπεδα θορύβου. Η ηχορύπανση έχει μεγάλη επιβάρυνση στην υγεία και ειδικά την ψυχική υγεία των κατοίκων και των εργαζόμενων στην πόλη. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα επικαιροποιήσουμε τους στρατηγικούς χάρτες θορύβου. Με βάση τους νέους χάρτες θα επαναχαράξουμε τις κυκλοφοριακές διαδρομές, και θα προχωρήσουμε στη μετατροπή συγκεκριμένων οδών σε ήπιας κυκλοφορίας, με στόχο τη μείωση των επιπέδων θορύβου σε περιοχές με έντονο πρόβλημα.

Επιπλέον, έχουμε την τεχνογνωσία και το πρόγραμμα για να χρησιμοποιούμε άσφαλτο χαμηλού θορύβου η οποία ταυτόχρονα θα είναι και ψυχρό υλικό για τη μείωση της θερμοκρασίας στην πόλη.

Έχουμε σχεδιάσει με τέτοιο τρόπο τις δράσεις για το περιβάλλον στην πόλη, ώστε η μία να ενισχύει την άλλη. Για εμάς το πράσινο, ο καθαρός αέρας είναι δικαίωμα. Η πολιτική της βιτρίνας και της ζαρντινιέρας είναι πολύ μακριά από αυτά που επιδιώκουμε.

Μπορείτε να αναφέρετε τρεις συγκεκριμένες δράσεις που θα υλοποιήσετε αν εκλεγείτε;
Το πρότυπό μας είναι το μοντέλο της «πόλης των 15 λεπτών», που ήδη εφαρμόζεται με επιτυχημένα αποτελέσματα στο εξωτερικό. Μία πόλη δηλαδή όπου μπορείς σε 15 λεπτά να έχεις πρόσβαση σε βασικά αγαθά, παιδεία, υγεία, ψυχαγωγία, πράσινο, με τα πόδια, το ποδήλατο ή τα ΜΜΜ. Αν δεν εμπλακούν οι γειτονιές στις δράσεις της πόλης, το αποτέλεσμα δεν θα είναι ούτε όμορφο ούτε βιώσιμο.

Δεύτερον, θεωρώ πολύ σημαντικό να θωρακίσουμε την πόλη μας απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα που τείνουν να γίνουν συχνότερα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Δεν πρέπει να ξαναδούμε σκηνές όπου σε κεντρικό δρόμο της Αθήνας, πεζοί προσπαθούν να αγκιστρωθούν από μια κολώνα για να μην παρασυρθούν από τα νερά μιας ολιγόλεπτης βροχής. Σήμερα στην Αθήνα δεν υπάρχει καταγραφή του δικτύου ομβρίων υδάτων και υπάρχουν περιπτώσεις όπου αναμειγνύονται στους ίδιους αγωγούς όμβρια με λύματα!
Γι’ αυτό, στο πρόγραμμά μας έχουμε θέσει ως προτεραιότητα τον καθαρισμό και την καταγραφή του δικτύου ομβρίων, και όπου κριθεί απαραίτητο, την κατασκευή νέων δικτύων που να μπορούν να ανταποκριθούν σε φαινόμενα μεγάλης έντασης λόγω κλιματικής αλλαγής. Επίσης, προγραμματίζουμε την κατασκευή νέων τεχνικών έργων ανάσχεσης των έντονων πλημμυρικών φαινομένων και στα οποία θα χρησιμοποιήσουμε υλικά και τεχνολογίες που μειώνουν την ένταση των πλημμυρών, καθώς και έργα ορεινής υδρονομίας στους λόφους και τα βουνά της Αττικής.

Θεωρώ, επίσης, σημαντική μια καινοτόμα δράση που έχουμε συμπεριλάβει στο πρόγραμμά μας και αφορά τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων για την στήριξη των πιο ευάλωτων νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο για τις ενεργειακές κοινότητες, τις οποίες σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε με τη συμμετοχή του Δήμου. Σκοπός είναι, όχι μόνο δώσουμε φθηνή ηλεκτρική ενέργεια σε 50 χιλιάδες ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά και να μειώσουμε το κόστος ενέργειας από τις λειτουργικές δαπάνες του Δήμου.

Πώς θα αντιμετωπίσετε το φαινόμενο του gentrification;
Η μετατροπή του κέντρου της πρωτεύουσας σε τουριστικό λούνα παρκ δημιουργεί προβλήματα ανισότητας, έλλειψης στέγης και αφαιρεί από την πόλη την ταυτότητά της, που χαρακτηρίζεται από τις πολλαπλές μικτές χρήσεις. Πρέπει να δούμε πως θα γίνει η Αθήνα μια πόλη φιλόξενη στους επισκέπτες της, χωρίς να διώχνει τους κατοίκους της.
Είναι οι άνθρωποι της Αθήνας που την κάνουν ελκυστική, και όσο δυσκολεύονται οι Αθηναίοι να βρουν οικονομική και ποιοτική στέγη στο κέντρο, πάρκα και χώρους άθλησης, μαγαζιά με είδη καθημερινής ανάγκης κι όχι μόνο καφετέριες κι εστιατόρια, τόσο θα υπονομεύεται εν τέλει και ο τουρισμός, μιας κι ο επισκέπτης λαχταρά να ζήσει την «Αθηναϊκή εμπειρία» κι όχι να νοιώσει παίκτης ενός τουριστικού reality.

Γι’ αυτό έχουμε προτείνει δέσμη μέτρων, ώστε να γεμίσει ξανά το κέντρο με κατοίκους, νέες οικογένειες και ζευγάρια που αποτελούν την ψυχή της πόλης. Προτείνουμε:
• Τη συνεργασία με την πολιτεία, προκειμένου να δοθούν κίνητρα ανακατασκευής παλιών διαμερισμάτων, τα οποία θα διατεθούν ως κοινωνική κατοικία, με χαμηλό ενοίκιο. Εγκαταλελειμμένα δημόσια κτίρια θα αξιοποιηθούν με τον ίδιο τρόπο.
• Έξυπνες πολιτικές διαχείρισης των τουριστικών ροών βραχυχρόνιας μίσθωσης, έτσι ώστε αυτές να κατευθύνονται σε όλη την έκταση του Δήμου και να μην επιβαρύνουν υπέρμετρα συγκεκριμένες γειτονιές. Θα συνεργαστούμε με τις διεθνείς πλατφόρμες για να εφαρμοστούν αυτές οι πολιτικές κατανομής ροών.
• Την εκπόνηση μελέτης προσδιορισμού της φέρουσας τουριστικής ικανότητας κάθε Δημοτικής Κοινότητας και των ορίων τουριστικών καταλυμάτων.

Ποιο είναι το στοιχείο ή τα στοιχεία της προσωπικότητάς σας που θεωρείτε ότι σας καθιστά κατάλληλο για το αξίωμα του Δημάρχου;
Η επιστημονική μου δουλειά ως καθηγητής περιβαλλοντικής και ενεργειακής πολιτικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, αφορά στην εκπόνηση σχεδίων για βιώσιμες πόλεις. Τα μοντέλα που έχουμε αναπτύξει έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Βλέποντας τις άλλες πόλεις να εκμεταλλεύονται τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και την Αθήνα, αντιθέτως, να χάνει το τρένο της προόδου και να βαλτώνει σε αποτυχημένες νοοτροπίες του παρελθόντος, αποφάσισα ότι δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο.

Η Αθήνα πρέπει να αλλάξει τώρα και θεωρώ χρέος μου να κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να κερδίσουμε αυτό το στοίχημα. Έχω την γνώση και ξέρω πως θα βελτιώσω την καθημερινότητα των κατοίκων αυτής της πόλης. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε.