Δεν είμαι ήρωας. Οι ήρωες πεθαίνουν νέοι
«Πρέπει με τα μάτια να δεις ό,τι υπάρχει, με το στόμα σου να φας ό,τι υπάρχει, με τα χέρια να ψάξεις ό,τι υπάρχει». Ο Μίκης Θεοδωράκης έφυγε έναν Σεπτέμβρη σαν κι αυτόν.
«Πρέπει με τα μάτια να δεις ό,τι υπάρχει, με το στόμα σου να φας ό,τι υπάρχει, με τα χέρια να ψάξεις ό,τι υπάρχει». Ο Μίκης Θεοδωράκης έφυγε έναν Σεπτέμβρη σαν κι αυτόν.
Αρκετά κοιμηθήκαμε έως τώρα. Καιρός να ξυπνήσουμε, να εγερθούμε, να εξεγερθούμε και ενωμένοι να αντιμετωπίσουμε, όπως αρμόζει, τους μεγάλους κινδύνους που απειλούν την ιστορία, τον πολιτισμό, το ήθος, τις παραδόσεις και τελικά την ακεραιότητά μας.
Και σας ρωτάω: πώς πρέπει να ζήσουμε τα μετρημένα χρόνια μας; Πρέπει να τα γευτείς, να τα εξαντλήσεις. Πρέπει με τα μάτια να δεις ό,τι υπάρχει, με το στόμα σου να φας ό,τι υπάρχει, με τα χέρια να ψάξεις ό,τι υπάρχει. Αυτό είναι παγανισμός: η λατρεία του υπαρκτού και των αισθήσεων.
Κοιτάξτε, μπορεί να αντέξει κανείς σε μια επιστράτευση ενός-δύο χρόνων, αλλά το να είναι στην πρώτη γραμμή του αγώνα δεν είναι εύκολο. Μπαίνει η οικογένεια στη μέση, η κούραση... Μην ξεχνάς ότι οι περισσότεροι από εμάς έχουν κάτσει κατά μέσο όρο 15 χρόνια φυλακή. Έπειτα η ζωή προχωράει, έχει κι αυτή τα δικαιώματά της. Το επίπεδο της ζωής στην Ελλάδα έχει ουσιωδώς αλλάξει για όλους ‒ κι αυτό, ξέρετε, για μερικούς είναι αρκετό. Είναι θέμα σκέψης να σου φτάνουν ή όχι αυτές οι κατακτήσεις, να αντιλαμβάνεσαι ότι εσύ ο ίδιος δαπανιέσαι για να έχεις ένα αυτοκίνητο και μια εξοχική κατοικία, χωρίς να οικοδομείσαι καθόλου ψυχικά. Είναι και θέμα παρατηρητικότητας να βλέπεις ότι τα παιδιά για τα οποία αγωνίστηκες μεγαλώνουν μέσα σε μια απόρριψη δίχως όρια και σε μια απέραντη μελαγχολία.
Ο ιμπεριαλισμός και η τρομοκρατία είναι δύο δεινόσαυροι που στο άμεσο μέλλον θα αναμετρηθούν, με τραγικές συνέπειες για την ανθρωπότητα.
Το πολιτικό όραμα και το μουσικό σύμπαν […] είχαν κοινή ρίζα την ανάγκη της έκφρασης μιας κοσμοθεωρίας και μιας στάσης ζωής που έβγαιναν μέσα από τα έγκατα της ανθρωποκεντρικής και ελληνικής μου συνείδησης
Η ελληνικότητα ως κώδικας ζωής και μορφή και εργαλείο δημιουργικότητας είναι η μοναδική μας ελπίδα για να απαλλαγούμε από την εθνική ασθένεια που μας κατατρέχει, μας υποδουλώνει και μας καταδικάζει σε μαρασμό και στασιμότητα.
Ειδικά η Τέχνη είναι διάλογος. Γι’ αυτό ο συνομιλητής του καλλιτέχνη θα πρέπει να διαθέτει υψηλό βαθμό ανθρωπομονάδων, που εξασφαλίζουν η μόρφωση και ο πλούσιος ελεύθερος χρόνος. Άλλοτε το προνόμιο αυτό το είχαν οι πρίγκιπες του αίματος, της θρησκείας και του χρήματος. Από όλους τους λαούς σε όλες τις εποχές, εξαίρεση αποτελεί ο λαός της αρχαίας Αθήνας, που είχε υψωθεί στο επίπεδο ενός Φειδία ή ενός Σοφοκλή, γιατί διέθετε πλούσιες ανθρωπομονάδες λόγω του ελεύθερου χρόνου που του εξασφάλιζε η έξοδός του από τον κύκλο παραγωγής. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία πνευματικών έργων των οποίων η αξία τα κατατάσσει στην κορυφή σε παγκόσμια κλίμακα.
Αν δεν είχα βιώσει αυτά που βίωσα, δεν θα είχα γράψει αυτήν την μουσική. Η μουσική για εμένα ποτέ δεν υπήρξε αυτοσκοπός, είναι κάτι το βιωματικό.
Η μητέρα της μητέρας μου, δηλαδή η γιαγιά μου είχε μεταβάλει ένα δωμάτιο του σπιτιού μας σε εκκλησία. Εκεί είτε μόνη είτε με τις αδελφές της και τις κόρες της έψελνε εκκλησιαστικούς ύμνους που τους άκουγα από νήπιο μέχρι και έφηβος έως τον θάνατό της. Πιστεύω ότι η μουσική αυτή με διαπότισε. Το Requiem απηχεί κάπως αυτή την «μητρική» μουσική παιδεία.
Γι’ αυτό θέλω όταν βρεθώ ακριβώς εκεί που θρήνησα τον πατέρα μου να «ακούσω» τον ύμνο του Δαμασκηνού στην κλασσική του μορφή, τη βυζαντινή.
Βέβαια εκτός της βυζαντινής μουσικής με επηρέασαν και με διαμόρφωσαν σαν τραγουδοποιό και συνθέτη η Ελλάδα, η Κρήτη και η Ευρώπη.
Το πρώτο μου τραγούδι δεν είναι γνωστό. Το συνέθεσα στην Πάτρα ευθύς μόλις απόκτησα ένα βιολί και πήγα στο Ωδείο αφού έμαθα τις πρώτες νότες. Ήμουν δώδεκα χρονών. Και από τότε… απογειώθηκα. Η ζωή μου χώρισε σε δύο μέρη: Τη Μουσική, που ήταν η πραγματική μου ζωή. Και την κοινωνική, που ήταν η αναγκαστική. Η σύνθεση μουσικής σε απογειώνει. Δεν υπήρξε ούτε μια στιγμή της ζωής μου χωρίς μουσική.
Ο καλλιτέχνης είναι εγωκεντρικός όσο είναι μια χελώνα που κάνει ένα χελωνάκι. Την ώρα που γεννάει η γάτα τα γατάκια της δεν μπορεί παρά να είναι εγωκεντρική. Ο καλλιτέχνης πιστεύει ότι φτιάχνει κάτι μοναδικό. Αλλά δεν μπορεί το εγώ να είναι πάνω από το λαϊκό συλλογικό συναίσθημα που το αισθάνεσαι όταν συμμετέχεις στην κοινωνία.