E-Book Readers: Όσα θέλετε να ξέρετε

του Πάρη Καπράλου

Μία από τις πρώτες υποσχέσεις των τεχνολογιών πληροφορικής προς τον κόσμο, από τη δεκαετία του '80 ακόμη, ήταν η κατάργηση του χαρτιού. Αν και υπάρχουν φωνές που αμφισβητούν ότι ο στόχος είναι επιτεύξιμος, φέτος, βρισκόμαστε εγγύτερα από ποτέ στην εκπλήρωση αυτή της υπόσχεσης.

Εμπνευσμένοι από το ανάλογο όραμα των μελλοντολόγων συγγραφέων λογοτεχνίας ή/ και επιστημονικής φαντασίας, οι πρωτεργάτες διάφορων χώρων της τεχνολογίας κατάλαβαν σύντομα ότι μια τέτοια επανάσταση απαιτεί πολύ περισσότερα από την αντικατάσταση του χαρτιού από την οθόνη. Η ευκολία της φορητότητας, το ευανάγνωστο και η τυποποίηση της μορφής του βιβλίου θα έπρεπε να αναπαραχθεί σε σημαντικό βαθμό ώστε το νέο μέσο να τύχει της ολοκληρωτικής αποδοχής του πολιτισμού μας, όπως συνέβη με τις τεχνολογίες που εισήγαγαν ο Γουτεμβέργιος, ο οποίος εφηύρε τη τυπογραφία, και ο Άλδος Μανούτιος, ο οποίος έδωσε στα βιβλία τη σημερινή τους μορφή.

Αν και σχετική έρευνα ξεκίνησε σοβαρά στα μέσα της δεκαετίας του '80, μια σειρά από ιδέες ξεκίνησε να υλοποιείται μόλις στις παραμονές της αλλαγής της χιλιετίας, καθώς το κόστος της σχετικής έρευνας ήταν τεράστιο, δεδομένου ότι περιλάμβανε νέα υλικά, και πολλές τεχνολογικές καινοτομίες, προκειμένου το αποτέλεσμα να είναι ικανοποιητικό. Αν και σε ορισμένα gadgets των πρώτων ετών της χιλιετίας θα βρείτε δυνατότητες ανάλογες με αυτές των σημερινών eboοk readers, τα παραδείγματα είναι ελάχιστα και από λίγο ως καθόλου λειτουργικά.

Εμπορικά μιλώντας, την επανάσταση στον χώρο επέφερε το Kindle του διαδικτυακού βιβλιοπωλείου Amazon το 2007. Έκτοτε, δεκάδες εταιρείες παγκοσμίως έχουν λανσάρει δικές τους συσκευές, ορισμένες με αρκετές διαφοροποιήσεις έναντι άλλων σε καθαρά τεχνολογικό επίπεδο. Καθώς η αγορά αυτή αρχίζει να σταθεροποιείται -είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για ωρίμανση της καθώς δεν έχει πετύχει ακόμη σε παγκόσμιο επίπεδο την ανάλογη διείσδυση που θα επιτρέψει στις εταιρείες να επαναδιαμορφώσουν τις προτάσεις τους με βάση τη ζήτηση για νέες δυνατότητες της μαζικής αγοράς- μπορούμε να πούμε με ασφάλεια πως το 2011 θα είναι το έτος ευρείας διάδοσης του ηλεκτρονικού βιβλίου.

Αντικαταστάτης του βιβλίου;
Μία βασική απορία / αγωνία όσων εξετάζουν το ενδεχόμενο αγοράς ενός eBook Reader -ή στα ελληνικά Αναγνώστη Ηλεκτρονικών/ Ψηφιακών Βιβλίων- όπως πλέον ονομάζεται από τους περισσότερους η φορητή ηλεκτρονική συσκευή που έχει ως κύριο σκοπό λειτουργίας τη μεταφορά και ανάγνωση βιβλίων απο τον χρήστη της, αφορά την αντικατάσταση του παραδοσιακού χάρτινου βιβλίου από το ηλεκτρονικό. Αν και σκοπός του άρθρου μας είναι να ενημερώσουμε τους αναγνώστες του in2life για τις δυνατότητες και τις επιλογές τους στον χώρο του ηλεκτρονικού βιβλίου και όχι να παρέχουμε επιχειρήματα υπέρ ή εναντίον αυτής της άποψης, θεωρώ χρήσιμο να σημειώσω ότι τα πάντα είναι θέμα συνήθειας, αλλά και ορθολογικού κριτηρίου.

Οι συγκεκριμένες συσκευές δεν έρχονται με σκοπό να αντικαταστήσουν το βιβλίο, αλλά αφενός να συμβάλλουν στην ευκολία μεταφοράς εγγράφων και βιβλίων και την εν συνεχεία προβολή τους με τρόπο χρήσιμο και ξεκούραστο στους χρήστες, αφετέρου δε, να ανοίξουν μία νέα αγορά για το ψηφιακό/ ψηφιοποιημένο περιεχόμενο: ένα βιβλίο δεν είναι ούτε οι σελίδες του, ούτε τα γράμματα, τα σύμβολα ή οι εικόνες που βρίσκονται τυπωμένες εκεί. Ένα βιβλίο είναι ένας τρόπος διάδοσης ιδεών και γνώσεων, ένα μέσο επικοινωνίας και μάθησης, ένα εργαλείο μεταφοράς: το αν θα είναι χάρτινο, πλαστικό, ηλεκτρονικό ή άλλο, είναι ένα ζήτημα που άπτεται περισσότερο της συνήθειας και της ευκολίας, παρά κάποιας ιδεολογίας ή αξιακού πλαισίου. Ας κρατήσουμε στο μυαλό μας ότι το “βιβλίο” ουσιαστικά είναι άυλο, και το χαρτί, η μελάνη και τα υπόλοιπα στοιχεία που το υλοποιούν στα μάτια μας είναι απλώς εργαλεία που τα αξιοποιούμε για αυτό το σκοπό.

Γιατί να πάρω έναν ηλεκτρονικό αναγνώστη;
Με δεδομένο ότι η αγορά τώρα αναπτύσσεται, ακούγονται πολλές υπερβολές γύρω από τα “ηλεκτρονικά βιβλία”, δηλαδή τους ηλεκτρονικούς αναγνώστες, όπως για παράδειγμα ότι θα μπορείτε να έχετε όλη τη βιβλιοθήκη σας στο τσεπάκι σας. Η αλήθεια απέχει από λίγο ως περισσότερο από όλα αυτά. Αγοράζοντας έναν ηλεκτρονικό αναγνώστη προμηθεύεστε μία εξαιρετικά απλή στη χρήση, υπερφορητή συσκευή στην οποία μπορείτε να διαβάζετε με άνεση ηλεκτρονικά έγγραφα και βιβλία. Παράλληλα, στα περισσότερα μοντέλα που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στην αγορά, μπορείτε να αναπαράγετε αρχεία μουσικής, ή να απολαύσετε μία σειρά από άλλες λειτουργίες, μεταξύ των οποίων και τη σύνδεση στο διαδίκτυο ή σε ασύρματα δίκτυα. Οι τιμές των συγκεκριμένων συσκευών κινούνται στο φάσμα των 140 - 400 ευρώ.

Ένα άλλο ερώτημα είναι γιατί να αγοράσετε έναν ηλεκτρονικό αναγνώστη, όταν με τα ίδια χρήματα μπορείτε να αγοράσετε ένα φθηνό netbook, ή ένα εξαιρετικό tablet κινητό τηλέφωνο; Η θεμελιώδης διαφορά έγκειται στην οθόνη, η οποία στους ηλεκτρονικούς αναγνώστες έχει τέτοιες ρυθμίσεις και είναι φτιαγμένη από τέτοια υλικά ώστε να μην κουράζει τα μάτια, που την αντιμετωπίζουν σα να ήταν ένα τόσο παθητικό υλικό, όσο το χαρτί.

Αν χρησιμοποιείτε υπολογιστή, φορητό ή σταθερό, θα έχετε παρατηρήσει ότι αν προσπαθήσετε να διαβάσετε επί πολλή ώρα κείμενα στην οθόνη, τα μάτια σας κουράζονται και αν το παρακάνετε ίσως ζαλιστείτε, ή πάθετε πονοκέφαλο. Οι οθόνες βγάζουν φως και αυτό είναι που κουράζει τα μάτια, διότι ουσιαστικά έχουν συνέχεια για μεγάλο χρονικό διάστημα μπροστά τους μία φωτεινή πηγή. Επίσης, όπως μπορείτε να δείτε κάθε φορά που μία κάμερα τηλεόρασης τραβά πλάνα από μία αίθουσα με υπολογιστές, χωρίς στη συνέχεια να υπάρξει επεξεργασία των πλάνων για να απαλειφθεί η απεικόνιση του φαινομένου, θα διαπιστώσετε ότι οι οθόνες των υπολογιστών μοιάζει να πάλλονται διαρκώς. Όχι, δεν πρόκειται για αλλοίωση, αυτή είναι η πραγματικότητα. Οι οθόνες ανανεώνονται με μεγάλη ταχύτητα, ώστε ο εγκέφαλος μας μπορεί να μην το αντιλαμβάνεται, αλλά το οπτικό νεύρο καθοδηγεί το μάτι να εστιάσει καλύτερα στην οθόνη διαρκώς, με αποτέλεσμα αυτό να κουράζεται πολύ.

Οι ηλεκτρονικοί αναγνώστες έχουν δύο ιδιότητες που συμβάλλουν στη καταπολέμηση της κούρασης του οπτικού νεύρου. Πρώτα και κύρια, αν και φωτίζονται, παράγουν ελάχιστο φως, ενώ το υλικό της οθόνης συνήθως είναι τέτοιο ώστε να είναι κατά το δυνατόν λιγότερο αντανακλαστικό, με αποτέλεσμα αφενός να μη χρειάζεται ισχυρός φωτισμός της οθόνης για να είναι ορατά τα όσα απεικονίζει σε ένα περιβάλλον με αυξημένη φωτεινότητα, αφετέρου ο ρυθμός ανανέωσης της οθόνης είναι πολύ περιορισμένος. Παράλληλα, ιδιαίτερη δουλειά έχει γίνει από τους κατασκευαστές στο θέμα μεγέθυνσης ή σμίκρυνσης των γραμμάτων και άλλων συμβόλων, τα οποία ο χρήστης μπορεί να ρυθμίζει και μόνος του, και, βεβαίως, αναφορικά με την ρύθμιση του contrast (αντίθεση).

Εξοπλισμένα με μια σειρά από νέες δυνατότητες, τα eBook Readers τελευταίας... εσοδείας (αυτά που εμφανίστηκαν από το Φθινόπωρο του 2010 και εξής) μπορούν να υποκαταστήσουν άλλες συσκευές και συνήθως μια συσκευή που αναπαράγει μουσική ή βίντεο, γεγονός που τους προσδίδει και ψυχαγωγικό χαρακτήρα, εκτός από το καθαρά χρηστικό μέρος της αναπαραγωγής και προβολής κειμένων και ηλεκτρονικών βιβλίων. Παράλληλα, η εσωτερική μνήμη αλλά και η επέκταση της, η οποία συνήθως γίνεται με τη χρήση κάποια κάρτας μνήμης και συνήθως μπορεί να φτάσει μέχρι τα 32 GB εγγυώνται τη δυνατότητα σας να μεταφέρεται χιλιάδες έγγραφα ή εκατοντάδες βιβλία μαζί σας, δίνοντας σας πρόσβαση σε πολλές πηγές αναφοράς, ή απλώς διευκολύνοντας σας με τη μεταφορά πολλών διαφορετικών αναγνωσμάτων.

Η αλήθεια είναι ότι μπορείτε να αναλογιστείτε το ενδεχόμενο να αγοράσετε μία άλλη συσκευή με δυνατότητες ebook, δηλαδή με τη δυνατότητα αναπαραγωγής ακόμη και ειδικών μορφών ηλεκτρονικών εγγράφων που χρησιμοποιούνται από τους εκδοτικούς οίκους στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, για να διασφαλίσουν ότι ο χρήστης που θα τα προμηθευτεί θα τα αναπαράγει μονάχα σε ηλεκτρονικό αναγνώστη και δεν θα τα αντιγράψει στον υπολογιστή του, ή δεν θα τα διανείμει δωρεάν στο internet, αλλά στη πραγματικότητα, αν το κάνετε, θα κρατάτε στα χέρια σας ένα κινητό, ένα tablet ή ένα netbook που απλώς θα μπορεί να “διαβάζει” και αυτά τα αρχεία και όχι ένα eBook Reader, με τις ιδιότητες που περιγράψαμε παραπάνω.

Η ελληνική αγορά
Στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν περίπου 40 διαφορετικά μοντέλα περισσότερων των 12 κατασκευαστών. Με δεδομένο ότι η συγκεκριμένη κατηγορία συσκευών είναι εξαιρετικά νέα, πολλά καταστήματα φέρνουν μία ή δύο μάρκες μόνο, αλλά διαθέτουν παρωχημένα μοντέλα μέχρις εξαντλήσεως των αποθεμάτων ενώ κάποια τρίτα θα σας κατευθύνουν σε άλλες επιλογές συσκευών, ακόμη κι αν διαθέτουν ηλεκτρονικούς αναγνώστες.

Συνεπώς, αν βρείτε στο internet κάποιο μοντέλο που θεωρείτε ότι σας ταιριάζει περισσότερο από αυτό που σας προτείνει το κατάστημα της γειτονιάς σας, σας ενθαρρύνω να προτιμήσετε μία online αγορά για τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντος. Παρ' όλα αυτά, θεωρώ καλή ιδέα να κάνετε μία βόλτα σε μεγάλα καταστήματα πώλησης ηλεκτρονικών ειδών, ώστε να διαμορφώσετε άποψη για το βολικό του σχήματος, του σχεδίου ή και του βάρους των συγκεκριμένων συσκευών.

Γνωριμία με τον... δράκο
Οι διαστάσεις των ηλεκτρονικών αναγνωστών ποικίλουν, ωστόσο οι περισσότεροι κινούνται στην περιοχή των 20x13 εκατοστών και έχουν βάρος 250 γραμμάρια κατά μέσο όρο. Προβάλλουν μία σελίδα, εικόνες και φωτογραφίες και έχουν έγχρωμες οθόνες. Η συνήθης εγγύηση του κατασκευαστή φτάνει τα 2 με 3 χρόνια και προβλέπει την αντικατάσταση της συσκευής με καινούργια σε περίπτωση βλάβης της με υπαιτιότητα του υλικού. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν ο αναγνώστης σας βραχεί, ή ενώ ήταν “ένα κομμάτι” όταν τον αγοράσατε φτάσει στο service σε περισσότερα μετά από πτώση, θα σας πουν ότι δεν ισχύει η εγγύηση.

Σε όλα τα μοντέλα που κυκλοφόρησαν τον τελευταίο χρόνο η οθόνη είναι αφής, δηλαδή δίνει τη δυνατότητα του χειρισμού της χωρίς άλλα πλήκτρα, ή με ελάχιστη βοήθεια για κάποιες λειτουργίες της από άλλα βοηθητικά πλήκτρα. Κάποιες από τις συσκευές έχουν τη δυνατότητα να κρατήσετε σημειώσεις σε αυτές, με τη χρήση εικονικού πληκτρολογίου και εδικής εφαρμογής ενώ στη συνέχεια αυτά τα αρχεία μπορείτε να τα εξάγετε ως αρχεία κειμένου σε άλλες συσκευές, ενώ άλλες χρησιμοποιούν γραφίδα, και δεν μπορείτε να γράψετε με άνεση στο εικονικό πληκτρολόγιο που εμφανίζεται αν δεν τη χρησιμοποιήσετε.

Όλες οι συσκευές προσφέρουν τη δυνατότητα σύνδεσης σε υπολογιστή, ενώ οι περισσότερες δεν χρειάζονται την εγκατάσταση κάποιου λογισμικού στον υπολογιστή για να επιτρέψουν την απλή σύνδεση για τη μεταφορά αρχείων. Οι περισσότεροι αναγνώστες συνδέονται ενσύρματα με τον υπολογιστή με τη χρήση καλωδίου για θύρα USB, αν και ορισμένοι συνδέονται και ασύρματα μέσω Bluetooth ή/και WiFi. Οσοι ηλεκτρονικοί αναγνώστες έχουν την δυνατότητα να συνδέονται σε ασύρματα δίκτυα WiFi μπορούν να συνδέονται είτε με συγκεκριμένα sites κατασκευαστών και τρίτων εταιρειών που διαθέτουν ηλεκτρονικά βιβλία προς μεταφόρτωση (download) και μόνον με αυτά, είτε προσφέρουν ένα βασικό λογισμικό για ανάγνωση σελίδων στο internet και τη δυνατότητα μεταφόρτωσης εγγράφων από οποιαδήποτε δυνητικά σελίδα. Μικρές συμβατότητες παρουσιάζουν ορισμένοι αναγνώστες με τους Apple Macintosh υπολογιστές.

Επιπρόσθετα, ορισμένες από τις εν λόγω συσκευές έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στη μία ή στην άλλη κατηγορία σελίδων μέσω δικτύου κινητής τηλεφωνίας, εφόσον βεβαίως έχετε ενεργοποιήσει την ανάλογη δυνατότητα στη SIM κάρτα (τη σύνδεση σας δηλαδή), είτε με την εισαγωγή της κάρτας σε ειδική θέση στη συσκευή, είτε σε σύνδεση μέσω Bluetooth δικτύου με το κινητό σας.

Tips & Tricks
Σημαντικό στοιχείο είναι η διάρκεια αυτονομίας της μπαταρίας. Στην εν λόγω κατηγορία συσκευών οι μπαταρίες έχουν διάρκεια ζωής που ποικίλει από 7-8 ώρες (ιδίως αν ο χρήστης παράλληλα με την ανάγνωση τις χρησιμοποιεί για την αναπαραγωγή αρχείων ήχου) μέχρι πολλές μέρες. Σε κάθε περίπτωση η αντοχή της μπαταρίας μετράται συνήθως σε... σελίδες, και ένας καλός μέσος όρος είναι οι 5000. Αυτό συμβαίνει διότι στις εν λόγω συσκευές η προβολή μιας σελίδας, αν η συσκευή δεν κάνει κάτι άλλο παράλληλα, είναι αμελητέα σε όρους κατανάλωσης ενέργειας. Η συσκευή αντίθετα καταναλώνει ενέργεια όταν για πρώτη φορά φορτώνει τη σελίδα. Χωρίς αυτό να αποτελεί καίριο κριτήριο επιλογής -εκτός αν έχετε κάποιο προσωπικό λόγο να αντιτείνετε- έχετε υπόψη σας ότι η επαναφόρτιση ενός ηλεκτρονικού αναγνώστη μπορεί να διαρκέσει αρκετές ώρες.

Οι διαστάσεις των συγκεκριμένων συσκευών κινούνται από τις 4 μέχρι τις 7 και κάτι ίντσες. Προσοχή, στη συγκεκριμένη κατηγορία συσκευών το μέγεθος “μετράει”. Οσο μεγαλύτερο τόσο το καλύτερο.

Προσοχή στην εσωτερική μνήμη: αν σας φαίνεται λίγη για να καλύψει τις ανάγκες σας φροντίσετε τουλάχιστον η συσκευή που θα αγοράσετε να δέχεται επέκταση με κάρτες. Ρωτήστε μέχρι τι μέγεθος μνήμης μπορεί να “πιάσει”.

Προτιμήστε συσκευές με αποσπώμενη εσωτερική μπαταρία και όχι με ενσωματωμένη: σε κάποιες από τις συσκευές που έχουν ενσωματωμένη μπαταρία θα πρέπει να αντικαταστήσετε τη συσκευή αν η μπαταρία χαλάσει μετά τη λήξη της εγγύησης.

Το γεγονός ότι ορισμένοι ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι διαθέτουν σε όσους χρήστες το επιθυμούν συγκεκριμένα μοντέλα ηλεκτρονικών αναγνωστών μαζί με “δώρο” κάποια βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή είναι μία ακόμα προσφορά που αξίζει να δείτε, αλλά και πάλι ισχύουν τα κριτήρια ποιότητας που αναφέρουμε. Επίσης, στη περίπτωση που προκρίνετε μια τέτοια αγορά, ρωτήστε τον εκδοτικό οίκο από τον οποίο θα αγοράσετε τη συσκευή αν αυτή μπορεί να διαβάζει και αρχεία από άλλους ελληνικούς εκδοτικούς οίκους.

Εφόσον προτιμήσετε να αγοράσετε από κατάστημα, παίξτε τη συσκευή στα χέρια σας και προτιμήστε συσκευές των οποίων το υλικό της οθόνης αντανακλά λιγότερο, ακόμη κι αν για μερικά λεπτά αναρωτιόνται όλοι όσοι βρίσκονται στο κατάστημα τι ακριβώς κάνετε. Όσο λιγότερο αντανακλαστική είναι η οθόνη, τόσο από καλύτερο υλικό είναι.