Απολαυστικά μυθιστορήματα για να… μάθετε ψυχολογία

Μεγάλες προσδοκίες, του Τσαρλς Ντίκενς
Ο ανικανοποίητος έρωτας, η φιλία, η μοίρα, η εκδίκηση, οι ταξικές συγκρούσεις, η κοινωνική αναρρίχηση, η αρρώστια, ο θάνατος και η λύτρωση αναλύονται εξαιρετικά στη διαδρομή του Πιπ, ενός ήρωα που στην ουσία… αυτο-ψυχαναλύεται μέσα από τις σελίδες που διαβάζουμε.
Η υπόθεση: Οι «Μεγάλες Προσδοκίες» είναι η ιστορία του νεαρού Πιπ που ζει στη φτώχεια του χωριού του, ώσπου οι τρομερές συμπτώσεις τον φέρνουν στο Λονδίνο, στους κύκλους του «καλού κόσμου». Μέσα από τις περιπέτειες του Πιπ, που παρατηρεί τον κόσμο γεμάτος όνειρα κι ερωτηματικά, ο Ντίκενς περιγράφει την Αγγλία μιας σκληρής εποχής όπου όμως τα θαύματα ήταν δυνατά. Με φόντο την ύπαιθρο, που παρακμάζει, και το άστυ, που αναπτύσσεται γοργά, ο Ντίκενς δημιουργεί μια σειρά αξιαγάπητους χαρακτήρες (όπως τον καλοκάγαθο Τζο και την γλυκιά Μπίντυ) που συγκρούονται με τους Κακούς, που κι αυτοί απ' την πλευρά τους έχουν τις δικαιολογίες τους. Η ωραία Εστέλλα είναι δύστροπη και καταστροφική, η μις Χάβισαμ είναι μισότρελη, η αδελφή του Πιπ είναι μια μέγαιρα και ο Μάγκγουιτς, που αποτελεί με τον τρόπο του το κέντρο αυτής της ιστορίας, είναι ένας παράνομος. Όμως πίσω από τα φαινόμενα κρύβονται απρόσμενες αλήθειες και παλιά μυστικά που συνιστούν την ίδια την πλοκή και που κινούν το γαϊτανάκι των ηρώων. 

Η φάρμα των ζώων, του Τζορτζ Όργουελ
Η αλληγορία του Όργουελ είναι μια ευφυής σπουδή πάνω στην ψυχολογία της ηγεσίας και τιης τυραννίας, ακτινογραφώντας τα ολοκληρωτικά καθεστώτα και τον τρόπο που επηρεάζουν την κοινωνία οι δομές της εξουσίας.

Η υπόθεση: Σε ένα αγρόκτημα τα ζώα επαναστατούν και ανατρέπουν την καταπιεστική εξουσία του ανθρώπου. Τη διοίκηση αναλαμβάνουν τα γουρούνια, που φαίνονται ικανότερα από τα άλλα ζώα. Η νέα εξουσία όμως δεν αργεί να αποδειχτεί το ίδιο κακή ή και ακόμα χειρότερη από την προηγούμενη. Κυρίως γιατί εξαφανίζει τις δυνατότητες για αντίδραση...



Ο άρχοντας των μυγών, του Γουίλιαμ Γκόλντινγκ
Με αυτό το μυθιστόρημα του μακρινού 1954, ο Γκόλντινγκ «εξηγεί» τα χαμηλά ένστικτα του ανθρώπου και την τάση του για περιπέτεια, ιδωμένη μέσα από μια υπαρξιακή, πιο βαθιά διάσταση.
Η υπόθεση: Ένα αεροπλάνο πέφτει σε κάποιο απομονωμένο και ακατοίκητο νησί. Οι μόνοι επιζώντες είναι μια παρέα από σχολιαρόπαιδα, που μαζεύονται στην παραλία με την ελπίδα ότι θα έρθει βοήθεια. Αφού εκλέξουν έναν αρχηγό, τον Ραλφ, τα παιδιά θα προσπαθήσουν να οργανώσουν τη ζωή τους ώστε να καταφέρουν να επιβιώσουν. Ωστόσο οι δυσκολίες που βρίσκουν μπροστά τους, αλλά και οι μνήμες από τη ζωή που άφησαν πίσω τους, τα αναγκάζουν στην πορεία να επιστρατεύσουν πρότυπα ίδια με εκείνα των ενηλίκων και της πολιτισμένης κοινωνίας τους. Τα αποτελέσματα θα είναι ολέθρια. Η αθωότητα θα αφανισθεί από την επέλαση μιας αρχέγονης βίας.

Το στρίψιμο της βίδας, του Τζέιμς Χένρι
Το φανταστικό εισβάλλει στην πραγματικότητα και η ψευδαίσθηση γίνεται… παθογένεια, σε αυτό το σχεδόν αποπνικτικό μυθιστόρημα για μια γκουβερνάντα, το μυαλό της οποίας παίζει παράξενα παιχνίδια.
Η υπόθεση: Πρόκειται για την ιστορία μιας νεαρής γκουβερνάντας που αναλαμβάνει τη φροντίδα δύο ορφανών, της Φλόρας και του Μάιλς, σ’ ένα επιβλητικό σπίτι στην αγγλική εξοχή. Η προσωπικότητα των παιδιών την σαγηνεύει, ώσπου αντιλαμβάνεται μεταφυσικές παρουσίες που τα παρακολουθούν και τα καλούν κοντά τους. Από αυτό το σημείο, παρακολουθούμε την αγωνιώδη πάλη της να προστατέψει τη Φλόρα και τον Μάιλς από το κακό που τα παραμονεύει και να διαφυλάξει την παιδική τους αθωότητα. Ή μήπως είναι όλα προϊόν της παράνοιάς της;

Το κουρδιστό πορτοκάλι, του Άντονι Μπέρτζες
Το βιβλίο που μετέφερε με εξαιρετικό τρόπο ο Κιούμπρικ στη μεγάλη οθόνη είναι ένα συγκλονιστικό ανάγνωσμα για το πώς μπορεί κανείς να καθοδηγήσει, να αλλάξει, να κάνει πλύση εγκεφάλου σε κάποιον – ή σε μια ολόκληρη κοινωνία, επεμβαίνοντας στη σκέψη του.
Η υπόθεση: Ο νεαρός Άλεξ απολαμβάνει τους βιασμούς, τα ναρκωτικά και την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν. Ως αρχηγός μιας συμμορίας εφήβων, περιπλανιέται στους δρόμους ενός δυστοπικού μέλλοντος αναζητώντας φρικτές συγκινήσεις. Όταν ο Άλεξ συλλαμβάνεται και φυλακίζεται για την αποκλίνουσα συμπεριφορά του, το Κράτος αναλαμβάνει να τον αναμορφώσει... Αλλά με ποιο κόστος;

Όταν έκλαψε ο Νίτσε, του Ίρβιν Γιάλομ
Ο διάσημος ψυχίατρος Ίρβιν Γιάλομ επινοεί τη συνάντηση δύο μεγάλων μορφών της διανόησης και της ψυχολογίας, στη Βιέννη του 19ου αιώνα, εποχή της γέννησης της ψυχοθεραπείας. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, ξετυλίγεται η ψυχοθεραπευτική πεμπτουσία καθώς και η δύναμη των αληθινών διαπροσωπικών σχέσεων.
Η υπόθεση: Μέσα από μια σειρά μυστικές συμφωνίες, ο μεγάλος γερμανός φιλόσοφος Φρήντριχ Νίτσε και ο Αυστριακός γιατρός Γιόζεφ Μπρόιερ, ένας από τους πατέρες της ψυχανάλυσης, συναντιούνται στη Βιέννη του 19ου αιώνα, σε μια εμπνευσμένη διαδικασία διπλής ψυχοθεραπείας. Σ' αυτή την περιπέτεια υπαρξιακής αναζήτησης δύο μοναδικών ανθρώπων εμπλέκονται ένας νεαρός ειδικευόμενος γιατρός ονόματι Ζίγκμουντ Φρόυντ, μια θυελλώδης γυναίκα-ίνδαλμα ποιητών και ψυχιάτρων, η Λου Σαλομέ, και μια σαγηνευτική ασθενής, η Άννα Ο., που στοιχειώνει την ψυχή του γιατρού της.

Το δωμάτιο, της Έμα Ντόναχιου
Μια γυναίκα γεννά το παιδί της και μένει μαζί του φυλακισμένη για χρόνια. Κι αυτό είναι αφορμή να δούμε όλα τα ψυχολογικά τραύματα του εγκλεισμού καθώς δημιουργούνται, αλλά και αργότερα, καθώς επουλώνονται, στην προσπάθεια επανένταξης της γυναίκας και του παιδιού της στον «κανονικό» κόσμο.
Η υπόθεση: Για τον πεντάχρονο Τζακ, το Δωμάτιο είναι ο κόσμος. Εκεί γεννήθηκε, εκεί τρώει, εκεί κοιμάται, εκεί παίζει και μαθαίνει μαζί με τη Μαμά του. Γι' αυτόν, το Δωμάτιο κρύβει αμέτρητα θαύματα, πλούσια και ανεξάντλητη τροφή για τη φαντασία του: το φίδι κάτω από το Κρεβάτι, φτιαγμένο από τσόφλια αυγών, ο φανταστικός κόσμος της Τηλεόρασης, η παρηγορητική ζεστασιά της Ντουλάπας, κάτω από τα κρεμασμένα ρούχα, εκεί όπου η Μαμά τον ασφαλίζει τα βράδια, για την περίπτωση που ο ΣαταΝίκ τους επισκεφθεί. Το Δωμάτιο είναι σπίτι για τον Τζακ, για τη Μαμά όμως δεν είναι παρά η φυλακή όπου κρατείται από τα δεκαεννιά της -εφτά χρόνια τώρα. Με οδηγό την αδιαπραγμάτευτη αγάπη της για το γιο της, η Μαμά έχει δημιουργήσει για χάρη του μία ολόκληρη ζωή σ' ένα χώρο δώδεκα μόλις τετραγωνικών. Η περιέργεια τού Τζακ όμως αυξάνεται και το σχέδιο προς την ελευθερία πρέπει να στηθεί. Ακόμα πιο δύσκολο είναι όμως το να την διαχειριστούν, αφού την κατακτήσουν.

Ο φύλακας στη σίκαλη, του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ
Η ιστορία της ζωής του Χόλντεν είναι μια διαδρομή στην ψυχολογία της εφηβείας, ένα ανάγνωσμα που έχει επηρεάσει πολλές γενιές εφήβων, αλλά μπορεί να «μαρτυρήσει» και πολλά ψυχολογικά μυστικά αυτής της ηλικίας σε γονείς.
Η υπόθεση: Το βιβλίο ασχολείται με έναν έφηβο, που λέει την ιστορία του: "... Αν θέλετε λοιπόν στ' αλήθεια να τ' ακούσετε, τότε πρώτο και κύριο μπορεί να περιμένετε πως θα σας πω πού γεννήθηκα, και τι φρίκη που ήτανε τα παιδικά μου χρόνια, και τι φτιάχνανε οι δικοί μου και τα ρέστα πριν με κάνουνε, κι ένα σωρό αηδίες και ξεράσματα καταπώς στο Δαβίδ Κόπερφηλντ, όμως δεν έχω όρεξη να πιάνω τέτοιες ιστορίες. Πριν απ' όλα, αυτά τα πράματα τα βαριέμαι όσο δεν παίρνει, κι έπειτα είναι κι οι γονιοί μου, που θα κατεβάζανε από δύο αιμορραγίες ο καθένας αν έλεγα τίποτα πολύ προσωπικό για λόγου τους. Τσαντίζονται πολύ με κάτι τέτοια, ιδίως ο πατέρας μου. Δε λέω, είναι εντάξει να πούμε, αλλά μυγιάγγιχτοι του κερατά. Κι έπειτα, διάολε, δεν είπαμε να σας αραδιάσω ολόκληρη αυτοβιογραφία ή ξέρω γώ τι..."

Το νησί των καταραμένων, του Ντένις Λεχέιν
Σε ένα αποκλεισμένο νησί γεμάτο παρανοϊκούς εγκληματίες που νοσηλεύονται και με επιστήμονες που χρησιμοποιούν παράξενες τακτικές θεραπείας, ο κόσμος της ψυχασθένειας μοιάζει με λαβύρινθο – τον οποίο αποτύπωσε εξαιρετικά και ο Μάρτιν Σκορσέζε, που μετέφερε το βιβλίο στον κινηματογράφο.
Η υπόθεση: Καλοκαίρι 1954. Ο μάρσαλ Τέντι Ντάνιελς έχει έρθει στο Σάτερ, ένα νησάκι στα ανοιχτά της Βοστόνης, όπου βρίσκεται το ψυχιατρικό νοσοκομείο Άσκλιφ για παρανοϊκούς εγκληματίες. Μαζί με το συνεργάτη του, Τσακ Άλι, αναζητούν μια ασθενή που δραπέτευσε με μυστηριώδη τρόπο, όταν ξαφνικά ξεσπάει μια καταιγίδα που τους αποκλείει εκεί. Όμως στο νοσοκομείο Άσκλιφ τίποτα δεν είναι ό,τι φαίνεται. Ούτε καν ο ίδιος ο Τέντι Ντάνιελς. Θεραπείες που ίσως περιλαμβάνουν πειράματα με φάρμακα, βάρβαρες χειρουργικές επεμβάσεις, μεθόδους πλύσης εγκεφάλου και ψυχροπολεμικά μυστικά μεθόδων πλύσης εγκεφάλου είναι τα ευρήματα της έρευνας. Όμως, όσο η έρευνα προχωρά, τα ερωτήματα πληθαίνουν...