Η Ντοκουμέντα και τα ζόμπι
Οι ακτιβιστικές αναφορές των διοργανωτών της διάσημης έκθεσης στην άκρα αριστερά πυροδότησαν αντιδράσεις. Ένθεν και ένθεν.
γράφει:
Παλαιότερο των 360 ημερών
γράφει:
Παλαιότερο των 360 ημερών
Αχός βαρύς ακούγεται εδώ και λίγες ημέρες αναφορικά με την Ντοκουμέντα, την λαμπρή παγκόσμια έκθεση Τέχνης που για πρώτη φορά θα παρουσιαστεί ένα μέρος της και εκτός Γερμανίας, στην Αθήνα.
Πήγαν οι δημοσιογράφοι να ακούσουν τους διοργανωτές, πήγε και ο Δήμαρχος ο κ. Καμίνης και είπε τα συνηθισμένα («πολύ σημαντική η έκθεση- η Αθήνα είναι ξανά στον ευρωπαϊκό πολιτισμικό χάρτη», «σημαντικό για τον τουρισμό» κλπ κλπ). Κατά κοινή παραδοχή όμως αυτοί οι καλλιτεχναρέοι αρχίσαν να λένε διάφορα διανοουμενίστικα για τους σκοπούς της έκθεσης, κάτι για «queer αντιαποικιακές ευρωπαϊκές συμφωνίες», κάτι για Φουκώ και ελευθεριακότητες και μπέρδεψαν το σύμπαν.
Όμως τον θόρυβο προκάλεσαν οι αναφορές των ίδιων των καλλιτεχνών-εκπροσώπων της έκθεσης στο πολιτικό χρώμα που κατά τη γνώμη ορισμένων από αυτούς συνεπάγεται μια έκθεση στην Αθήνα. Οι αναφορές του Ισπανού καλλιτέχνη στην μετάβαση από την Δικτατορία στην Δημοκρατία για Ισπανία, Ελλάδα και Πορτογαλία απηχούσαν απόψεις της άκρας αριστεράς, κάτι που ξεσήκωσε εγχώριες (δεξιόστροφες) αντιδράσεις.
Στην καθημερινή της 7ης Σεπτεμβρίου φιλοξενήθηκε ενυπόγραφο δημοσίευμα για την Ντοκουμέντα το οποίο τιτλοφορούνταν «Τα ζόμπι της αριστεράς στην Ντοκουμέντα» και κατέληγε:
«(…) Μήπως όμως η έκθεση δεν θέλει να διδαχθεί από την Αθήνα, αλλά να επαναφέρει στη ζωή το κακοφορμισμένο σάπιο σκήνωμα της ευρωπαϊκής Αριστεράς άλλων εποχών; Να μιλήσει για τα ιδεώδη της συλλογικής δράσης και της αναστολής της κρατικής βίας σε ένα μέρος όπου αναρχοαυτόνομοι καταλαμβάνουν πανεπιστήμια και ιδιωτικά κτίρια ενώ ξυλοκοπούν τον διευθυντή της Τροχαίας σε δημόσιο χώρο;
Ακόμα και αν οι πρώτες αυτές εκδηλώσεις της Ντοκουμέντα συσπειρώσουν ένα είδος κοινού, σίγουρα δεν νομίζω ότι απευθύνονται σε μια μεγαλύτερη ομάδα Αθηναίων που ζουν στη σκληρή πραγματικότητα της ανεργίας, της ανέχειας, του μετεωρισμού σε ένα αβέβαιο μέλλον. Δεν θα έπρεπε η γνωριμία με μια τόσο σπουδαία διοργάνωση να ξεπερνάει τα κλισέ που έχουν οι κακοτυπωμένες αφίσες στα Εξάρχεια;»
Το παράλογο δεν είναι ότι υπάρχουν πολιτικού τύπου σχόλια σε μια πολιτικού τύπου καλλιτεχνική τοποθέτηση. Το παράλογο είναι οι απόψεις των καλλιτεχνών που εκπροσώπησαν την Ντοκουμέντα στην παρουσίαση να εμφανίζονται σαν να εκπέμπονται από ένα ακαθόριστο «σύστημα» που περιλαμβάνει συριζο-αναρχοαυτονομο-ακροαριστερούς και που σκοπό έχει να μετατρέψει την πόλη σε πεδίο ασυδοσίας και ανομίας. Και πως θα το κάνει αυτό; Με το να φιλοξενεί-προβάλλει διάφορα έργα τέχνης έστω φτιαγμένα με ακτιβιστική πρόθεση. Το λες και τραβηγμένο.
Με αφορμή το δημοσίευμα αυτό, διάφοροι εξ αριστερών διανοούμενοι βλέπουν ως αήθεις τις συντονισμένες προσπάθειες να χτυπηθεί πολιτικά η δική τους ιδεολογική προτίμηση. Αυτή η θέση είναι απηχεί την γνωστή υστερία της αριστεράς («όλοι μας επιτίθενται και θέλουν να μας φιμώνουν») με λάβαρο την οποία σε μεγάλο βαθμό κυριαρχεί στο ελληνικό διανοητικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι από το ’74 και μετά.
Θεωρώ ότι τα λεγόμενα στο δημοσίευμα δεν είναι σε καμιά περίπτωση εκτός ορίων κοσμιότητας και εκφράζουν μια άποψη. Απλώς η άποψη φαίνεται φοβική και η πολιτική κριτική μοιάζει να μην βγαίνει αβίαστα. Αποδίδω τη στάση της εφημερίδας στην πολιτική πόλωση, από την οποία ο εν Ελλάδι τύπος ποτέ δεν κατάφερε να αποστασιοποιηθεί και να ανεξαρτητοποιηθεί. Για αυτό και δεν είναι θελκτικός στο κοινό και πεθαίνει.
Πήγαν οι δημοσιογράφοι να ακούσουν τους διοργανωτές, πήγε και ο Δήμαρχος ο κ. Καμίνης και είπε τα συνηθισμένα («πολύ σημαντική η έκθεση- η Αθήνα είναι ξανά στον ευρωπαϊκό πολιτισμικό χάρτη», «σημαντικό για τον τουρισμό» κλπ κλπ). Κατά κοινή παραδοχή όμως αυτοί οι καλλιτεχναρέοι αρχίσαν να λένε διάφορα διανοουμενίστικα για τους σκοπούς της έκθεσης, κάτι για «queer αντιαποικιακές ευρωπαϊκές συμφωνίες», κάτι για Φουκώ και ελευθεριακότητες και μπέρδεψαν το σύμπαν.
Όμως τον θόρυβο προκάλεσαν οι αναφορές των ίδιων των καλλιτεχνών-εκπροσώπων της έκθεσης στο πολιτικό χρώμα που κατά τη γνώμη ορισμένων από αυτούς συνεπάγεται μια έκθεση στην Αθήνα. Οι αναφορές του Ισπανού καλλιτέχνη στην μετάβαση από την Δικτατορία στην Δημοκρατία για Ισπανία, Ελλάδα και Πορτογαλία απηχούσαν απόψεις της άκρας αριστεράς, κάτι που ξεσήκωσε εγχώριες (δεξιόστροφες) αντιδράσεις.
Στην καθημερινή της 7ης Σεπτεμβρίου φιλοξενήθηκε ενυπόγραφο δημοσίευμα για την Ντοκουμέντα το οποίο τιτλοφορούνταν «Τα ζόμπι της αριστεράς στην Ντοκουμέντα» και κατέληγε:
«(…) Μήπως όμως η έκθεση δεν θέλει να διδαχθεί από την Αθήνα, αλλά να επαναφέρει στη ζωή το κακοφορμισμένο σάπιο σκήνωμα της ευρωπαϊκής Αριστεράς άλλων εποχών; Να μιλήσει για τα ιδεώδη της συλλογικής δράσης και της αναστολής της κρατικής βίας σε ένα μέρος όπου αναρχοαυτόνομοι καταλαμβάνουν πανεπιστήμια και ιδιωτικά κτίρια ενώ ξυλοκοπούν τον διευθυντή της Τροχαίας σε δημόσιο χώρο;
Ακόμα και αν οι πρώτες αυτές εκδηλώσεις της Ντοκουμέντα συσπειρώσουν ένα είδος κοινού, σίγουρα δεν νομίζω ότι απευθύνονται σε μια μεγαλύτερη ομάδα Αθηναίων που ζουν στη σκληρή πραγματικότητα της ανεργίας, της ανέχειας, του μετεωρισμού σε ένα αβέβαιο μέλλον. Δεν θα έπρεπε η γνωριμία με μια τόσο σπουδαία διοργάνωση να ξεπερνάει τα κλισέ που έχουν οι κακοτυπωμένες αφίσες στα Εξάρχεια;»
Το παράλογο δεν είναι ότι υπάρχουν πολιτικού τύπου σχόλια σε μια πολιτικού τύπου καλλιτεχνική τοποθέτηση. Το παράλογο είναι οι απόψεις των καλλιτεχνών που εκπροσώπησαν την Ντοκουμέντα στην παρουσίαση να εμφανίζονται σαν να εκπέμπονται από ένα ακαθόριστο «σύστημα» που περιλαμβάνει συριζο-αναρχοαυτονομο-ακροαριστερούς και που σκοπό έχει να μετατρέψει την πόλη σε πεδίο ασυδοσίας και ανομίας. Και πως θα το κάνει αυτό; Με το να φιλοξενεί-προβάλλει διάφορα έργα τέχνης έστω φτιαγμένα με ακτιβιστική πρόθεση. Το λες και τραβηγμένο.
Με αφορμή το δημοσίευμα αυτό, διάφοροι εξ αριστερών διανοούμενοι βλέπουν ως αήθεις τις συντονισμένες προσπάθειες να χτυπηθεί πολιτικά η δική τους ιδεολογική προτίμηση. Αυτή η θέση είναι απηχεί την γνωστή υστερία της αριστεράς («όλοι μας επιτίθενται και θέλουν να μας φιμώνουν») με λάβαρο την οποία σε μεγάλο βαθμό κυριαρχεί στο ελληνικό διανοητικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι από το ’74 και μετά.
Θεωρώ ότι τα λεγόμενα στο δημοσίευμα δεν είναι σε καμιά περίπτωση εκτός ορίων κοσμιότητας και εκφράζουν μια άποψη. Απλώς η άποψη φαίνεται φοβική και η πολιτική κριτική μοιάζει να μην βγαίνει αβίαστα. Αποδίδω τη στάση της εφημερίδας στην πολιτική πόλωση, από την οποία ο εν Ελλάδι τύπος ποτέ δεν κατάφερε να αποστασιοποιηθεί και να ανεξαρτητοποιηθεί. Για αυτό και δεν είναι θελκτικός στο κοινό και πεθαίνει.
