Τα παραμύθια για το 1821 και η εθνική αξία τους
Τα παραμυθάκια για το 1821 δεν είναι κλείσιμο του ματιού στην εθνική συνείδηση. Είναι ο τρόπος να παράγονται ημιμαθείς.
γράφει:
Παλαιότερο των 360 ημερών
γράφει:
Παλαιότερο των 360 ημερών
Με το πέρασμα του καιρού βλέπω ότι ακόμη και διάφοροι ημιμαθείς αρχίζουν να υποπτεύονται ότι οι «αλήθειες» των σχολικών εγχειριδίων για την ιστορία μας δεν ήταν ακριβώς… αληθινές. Το κρυφό σχολειό, ο χορός του Ζαλόγγου, οι ανυστερόβουλοι εθνικοί μας «ήρωες» γίνονται στη συνείδηση όλο και περισσότερων πιο πραγματικοί.
Δίπλα σε αυτούς υπάρχουν πλέον και άλλοι που υπερασπίζονται την συνειδητή ημιμάθεια την οποία εξασφαλίζουν τα σχολικά εγχειρίδια.
Διάβαζα στο Protagon την σχετική και πολύ ενδιαφέρουσα θέση του Ανδρέα Πετρουλάκη που λίγο-πολύ προβάλει την παιδαγωγική αξία του μη ακριβούς: «στις τρυφερές ηλικίες η Παιδαγωγική δίνει πρωτεύουσα σημασία και σε άλλες αξίες πέραν της ακριβούς εξιστόρησης των γεγονότων. Στα τρυφερά χρόνια τα παιδιά διαπλάθουν συνείδηση συνύπαρξης και ένταξης σε ομάδες. Η ψυχρή τοποθέτηση των ιστορικών γεγονότων στον παγκόσμιο χάρτη και η διδασκαλία της σχετικής ασημαντότητας αυτής της μικρής γωνιάς της γης, περισσότερο τονίζουν το αίσθημα μοναξιάς και μειονεξίας και λιγότερο συμβάλλουν στην οικοδόμηση συλλογικής συνείδησης και συμμετοχής σε μία σπουδαία υπόθεση αιώνων, αυτό που ονομάζουμε εθνική συνείδηση».
Το θέμα είναι ότι δεν έχει δικαίωμα κάποιος, που γνωρίζει την αλήθεια, να λέει ότι δεν έβλαψε κανέναν λίγη παραμύθα. Γιατί δεν έχει το δικαίωμα; Γιατί είναι αφ’ υψηλού θεώρηση και δεν νομίζω ότι ήθελε ο ίδιος να του απευθυνθεί.
Είναι άποψη που ίσως θεωρεί ότι όλοι κάποια στιγμή μαθαίνουν από διαβάσματα που κάνουν εκτός σχολείου την πραγματικότητα και άρα είναι εθνικά χρήσιμο ως παιδιά να έχουν παίξει λίγο με το ελληνικό ιδεώδες κατατάσσοντας τα σχετικά διδάγματα στο χώρο μεταξύ παραμυθιού και ιστορίας.
Η σχολική αγωγή όμως, όταν περάσει το προνηπιακό στάδιο, δεν γίνεται παρά να είναι επιστημονική- να βασίζεται δηλαδή σε ιστορικά δεδομένα και σε επιστημονική έρευνα. Ο λόγος πέρα από ηθικός, είναι και πρακτικός: Οι συντριπτικά περισσότεροι δεν μπαίνουν ποτέ στον κόπο να αμφισβητήσουν την ιστορία που διδάχθηκαν στο σχολείο, ώστε να χαμογελάσουν γλυκά και να πουν με νοσταλγία: «Αx, τα ξένοιαστα χρόνια του σχολείου που νόμιζα πως οι Κλέφτες και οι Αρματωλοί αγαπούσαν την πατρίδα τους… Τώρα βέβαια έμαθα πως ήταν ένα μάτσο τυχοδιώκτες, οι καλύτεροι πολεμιστές από τους οποίους ήταν Αλβανοί, που δεν το είχαν και σε τίποτα να σφάξουν καμιά δεκαριά αν ήταν να κερδίσουν χρυσάφι».
Αν χρειάζεται παιδαγωγικός χειρισμός, αυτός μπορεί να αφορά την αφηγηματική «λείανση» των πραγματικών γεγονότων και όχι την παραποίησή τους ώστε να είναι πιο λεία η διήγηση.
Γιατί όμως αυτά τα παραμυθάκια να μην αφορούν και άλλους τομείς εκπαίδευσης; Γιατί να μην δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να ενταχθούν σε ομάδες επί παραδείγματι στα μαθηματικά; Μια ομάδα που θα μπορούσα να φανταστώ στο πλαίσιο του μαθήματος των μαθηματικών είναι η «Εμείς που δεν καταλαβαίνουμε με τίποτα τη διαίρεση». Τρυφερό, ε;
Ας μην κοροϊδευόμαστε: Ο λόγος που επιλεγόταν και θα επιλέγεται η ιστορία για να γίνονται «αβαρίες» είναι πολιτικός. Με την ιστορία δίνεις βαρύτητα στην εθνική συνείδηση ή μειώνεις τη βαρύτητα αυτή. Ανάλογα με τη… «δεξιότητα» του αποφασίζοντος- αν με εννοείτε.
Δίπλα σε αυτούς υπάρχουν πλέον και άλλοι που υπερασπίζονται την συνειδητή ημιμάθεια την οποία εξασφαλίζουν τα σχολικά εγχειρίδια.
Διάβαζα στο Protagon την σχετική και πολύ ενδιαφέρουσα θέση του Ανδρέα Πετρουλάκη που λίγο-πολύ προβάλει την παιδαγωγική αξία του μη ακριβούς: «στις τρυφερές ηλικίες η Παιδαγωγική δίνει πρωτεύουσα σημασία και σε άλλες αξίες πέραν της ακριβούς εξιστόρησης των γεγονότων. Στα τρυφερά χρόνια τα παιδιά διαπλάθουν συνείδηση συνύπαρξης και ένταξης σε ομάδες. Η ψυχρή τοποθέτηση των ιστορικών γεγονότων στον παγκόσμιο χάρτη και η διδασκαλία της σχετικής ασημαντότητας αυτής της μικρής γωνιάς της γης, περισσότερο τονίζουν το αίσθημα μοναξιάς και μειονεξίας και λιγότερο συμβάλλουν στην οικοδόμηση συλλογικής συνείδησης και συμμετοχής σε μία σπουδαία υπόθεση αιώνων, αυτό που ονομάζουμε εθνική συνείδηση».
Το θέμα είναι ότι δεν έχει δικαίωμα κάποιος, που γνωρίζει την αλήθεια, να λέει ότι δεν έβλαψε κανέναν λίγη παραμύθα. Γιατί δεν έχει το δικαίωμα; Γιατί είναι αφ’ υψηλού θεώρηση και δεν νομίζω ότι ήθελε ο ίδιος να του απευθυνθεί.
Είναι άποψη που ίσως θεωρεί ότι όλοι κάποια στιγμή μαθαίνουν από διαβάσματα που κάνουν εκτός σχολείου την πραγματικότητα και άρα είναι εθνικά χρήσιμο ως παιδιά να έχουν παίξει λίγο με το ελληνικό ιδεώδες κατατάσσοντας τα σχετικά διδάγματα στο χώρο μεταξύ παραμυθιού και ιστορίας.
Η σχολική αγωγή όμως, όταν περάσει το προνηπιακό στάδιο, δεν γίνεται παρά να είναι επιστημονική- να βασίζεται δηλαδή σε ιστορικά δεδομένα και σε επιστημονική έρευνα. Ο λόγος πέρα από ηθικός, είναι και πρακτικός: Οι συντριπτικά περισσότεροι δεν μπαίνουν ποτέ στον κόπο να αμφισβητήσουν την ιστορία που διδάχθηκαν στο σχολείο, ώστε να χαμογελάσουν γλυκά και να πουν με νοσταλγία: «Αx, τα ξένοιαστα χρόνια του σχολείου που νόμιζα πως οι Κλέφτες και οι Αρματωλοί αγαπούσαν την πατρίδα τους… Τώρα βέβαια έμαθα πως ήταν ένα μάτσο τυχοδιώκτες, οι καλύτεροι πολεμιστές από τους οποίους ήταν Αλβανοί, που δεν το είχαν και σε τίποτα να σφάξουν καμιά δεκαριά αν ήταν να κερδίσουν χρυσάφι».
Αν χρειάζεται παιδαγωγικός χειρισμός, αυτός μπορεί να αφορά την αφηγηματική «λείανση» των πραγματικών γεγονότων και όχι την παραποίησή τους ώστε να είναι πιο λεία η διήγηση.
Γιατί όμως αυτά τα παραμυθάκια να μην αφορούν και άλλους τομείς εκπαίδευσης; Γιατί να μην δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να ενταχθούν σε ομάδες επί παραδείγματι στα μαθηματικά; Μια ομάδα που θα μπορούσα να φανταστώ στο πλαίσιο του μαθήματος των μαθηματικών είναι η «Εμείς που δεν καταλαβαίνουμε με τίποτα τη διαίρεση». Τρυφερό, ε;
Ας μην κοροϊδευόμαστε: Ο λόγος που επιλεγόταν και θα επιλέγεται η ιστορία για να γίνονται «αβαρίες» είναι πολιτικός. Με την ιστορία δίνεις βαρύτητα στην εθνική συνείδηση ή μειώνεις τη βαρύτητα αυτή. Ανάλογα με τη… «δεξιότητα» του αποφασίζοντος- αν με εννοείτε.
