Μ΄ αρέσει ο Καβάφης στα λεωφορεία

Βγήκανε οι άνθρωποι από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και ανακοίνωσαν μια ωραία πρωτοβουλία. Στίχοι του Καβάφη θα «κυκλοφορούν» στην Αθήνα πάνω σε λεωφορεία, ενώ αντίστοιχες αφίσες θα βρίσκονται σε σταθμούς του μετρό. Με τον τρόπο αυτό, δίστιχα από το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή θα περνάνε μπροστά από κόσμο που είτε τα αναγνωρίζει και τα αγαπά, είτε δεν του λένε απολύτως τίποτα.

Μόλις άκουσα την ανακοίνωση της δράσης, δύο πράγματα σκέφτηκα. Πρώτον, το όλο concept θα πάρει πολλά likes στο Facebook. Δεύτερον θα βρεθούν σίγουρα διάφοροι εντεταλμένοι από την κουλτουριά τους που θα διαμαρτυρηθούν για τον τρόπο που προβάλλονται οι στίχοι του μεγάλου μας ποιητή και για το πόσο λάθος είναι να μαθαίνει ο κόσμος αποσπασματικά την ποίηση και μπλα μπλα μπλα.

Πριν από αρκετά χρόνια, όταν το επιεικώς μέτριο βιβλίο του Νταν Μπράουν ‘Κώδικας Ντα Βίντσι’ έκανε θραύση, είχα απορήσει για την επιτυχία του χωρίς να παραλείψω να σαρκάζω όσους το θεώρησαν «καταπληκτικό» και το σύστηναν «με κλειστά μάτια». Μια γνωστή τότε μου είχε κάνει τη σωστή επισήμανση: «Για εμένα», μου είχε πει «είναι το πρώτο βιβλίο που διαβάζω μετά από 10-12 χρόνια. Δεν είμαι εξοικειωμένη με το διάβασμα και μού φάνηκε πολύ ωραίο. Είδα πως είναι να περνά κάποιος ωραία με ένα βιβλίο και τώρα θέλω και άλλο».

Συνειδητοποίησα ότι απλώς την έπεφτα στο βιβλίο για να δείξω ότι τα δικά μου διαβάσματα, και άρα εγώ, είμαστε καλύτεροι από την πλέμπα, και όχι για να οδηγήσω το κοινό στο «φως της υψηλής λογοτεχνίας».

Το να βλέπουν οι Αθηναίοι σκόρπια δίστιχα δεν είναι προφανώς η ενδεδειγμένη και πλήρης διδασκαλία της ποίησης. Όποιος θεωρήσει ότι έχει διαβάσει Καβάφη επειδή πέρασε ένα τρόλεϋ από μπροστά του που κάτι έγραφε, ε, είναι άξιος της μοίρας του και ούτως ή άλλως το πιθανότερο είναι ότι καμιά σοβαρή σχέση δεν θα μπορούσε να έχει με την ποίηση.

Για τους υπόλοιπους, αυτά τα δίστιχα που ακουμπούν την καθημερινότητά τους είναι ο «κώδικας ντα Βίντσι» και για κάποιους λίγους ίσως είναι και ένα τυράκι για να γκουγκλάρουν το «καβάφης ποιήματα» και να ψαχτούν μόνοι τους. Ημιμάθεια; Πιθανότατα.

Η απαξία της ημιμάθειας όμως είναι κατασκευασμένη.

Η ημιμάθεια είναι χειρότερη της αμάθειας μόνο για τους τεχνοκράτες και για όσους θεωρούν ότι η «παραγωγικότητα» και ο «ορθολογισμός» είναι υπέρτατες αξίες. Οι φορείς της λειψής πληροφορίας, που φυσικά δεν θεωρούν εαυτούς «ημιμαθείς», σχηματίζουν για τον εαυτό τους την πεποίθηση της γνώσης. Με αυτήν την πεποίθηση έχουν ανέβει ένα μικρό ή μεγάλο σκαλοπάτι και θα καλοδεχτούν το επόμενο.

Ακόμη και αν αυτοί οι τύποι γίνονται αντιπαθείς λόγω… ξερολίασης, για τον εαυτό τους είναι σε σίγουρα καλύτερη θέση από ό,τι ήταν πριν να έχουν καν ιδέα για το όποιο αντικείμενο.

Οι στίχοι του Καβάφη στους δρόμους είναι ωραίοι. Αν μπορούσαν όσοι τους έβλεπαν να διαβάσουν όλο το ποίημα, θα ήταν ακόμη καλύτεροι. Αν είχε τύχει δε να ξέρουν και κάποια πράγματα για τη ζωή του και την εποχή που έζησε, ακόμη ακόμη καλύτεροι. Αν μάλιστα είχαν υπόψη τους και τη γλωσσολογική εξέλιξη του ύφους της νεοελληνικής ποίησης από το 1880 έως το τέλος του μεσοπολέμου, ακόμη ακόμη ακόμη καλύτεροι.

Εν ολίγοις, αν θέλει κανείς να γκρινιάξει θα τον βρει τον τρόπο. Και αν αυτή η γκρίνια τον κάνει να νιώθει και λίγο σημαντικότερος, θα κοιτάξει να της βάλει και δαντέλα γύρω- γύρω.

Υ.Γ. Φυσικά και δεν αναφέρομαι στις φρέσκιες «τρολιές» των phοtoshopάδων που συμπλήρωσαν με χιούμορ την πρωτοβουλία της Στέγης. Αγαπημένο μου το «Ρίκο Ρίκο Ρίκοκο Ρίκο Ρίκο Κόοοο» με τα credits να αποδίδονται στην Αλίκη Βουγιουκλάκη.