Ωμοφαγία: Τα οφέλη και οι κίνδυνοι
Τι είναι η ωμοφαγία και ποια τρόφιμα περιλαμβάνει; Ποια τα οφέλη και οι κίνδυνοι της νέας αυτής διατροφικής τάσης; Οι ειδικοί απαντούν.
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Όπως κάθε διατροφική τάση έχει και τα «παρακλάδια» της, έτσι και η χορτοφαγία έχει ορισμένες… hardcore παραλλαγές, η πιο δημοφιλής εκ των οποίων είναι η ωμοφαγία. Αν και σαν διατροφή υπάρχει από το 1897, όταν και «ανακαλύφθηκε» από τον Ελβετό γιατρό Maximilian Bircher-Benne (ο τύπος που έφτιαξε τα πρώτα muesli), παρ’ όλα αυτά τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει φανατικούς οπαδούς, είτε ως διατροφικό πλάνο είτε σαν τρόπος ζωής.
Τι είναι λοιπόν η ωμοφαγία;
«Η ωμοφαγία βασίζεται κυρίως την κατανάλωση ωμών τροφίμων, ενώ ο φούρνος αντικαθίσταται από τον αφυγραντήρα, ένα εργαλείο που αφυδατώνει τις τροφές. Η διαφορά της με την χορτοφαγία έγκειται στο ότι στην δεύτερη περίπτωση, τα τρόφιμα καταναλώνονται μαγειρεμένα», αναφέρει ο κ. Κωσταντίνος Κούτσικας, Διατροφολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Κρέας; Όχι ευχαριστώ! Οδηγός διατροφής για χορτοφάγους».
Το πιάτο του ωμοφάγου, λοιπόν περιλαμβάνει 100% ακατέργαστες τροφές όπως για παράδειγμα φρέσκα και ξηρά φρούτα, λαχανικά εποχής, μπαχαρικά, άψητους ξηρούς καρπούς, όσπρια, σουσάμι, ταχίνι, φύτρες, βότανα και υποκατάστατα ζάχαρης. Από αυτό το πιάτο, αποκλείονται φυσικά τροφές όπως τα γαλακτομικά, το κρέας, τα ψάρια και ο καφές. Υπάρχει φυσικά και μια πιο «ήπια» μορφή της ωμοφαγίας, στην οποία ένα μέρος των τροφίμων καταναλώνονται ωμά και τα άλλα μαγειρεύονται.
«H ωμοφαγία θεωρείται μια διατροφική στάση», προσθέτει ο κ. Κούτσικας, επισημαίνοντας ότι συνήθως οι άνθρωποι που την εφαρμόζουν το κάνουν για λόγους υγείας. Όμως, υπάρχει και μια μερίδα ανθρώπων που την χρησιμοποιούν και για έλεγχο του βάρους αφού τα τρόφιμα που καταναλώνονται είναι χαμηλής ενεργειακής πυκνότητας.
Για ποιον λόγο όμως κάποιος να αποφασίσει πως θέλει να τρώει ωμά τρόφιμα; «Η βασική θεωρία των ωμοφάγων είναι πως επειδή τα τρόφιμα δεν μαγειρεύονται, τα αντίστοιχα ένζυμα των τροφών δεν καταστρέφονται, με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα ευεργετικό αποτέλεσμα για τον οργανισμό», απαντά ο ίδιος και προσθέτει:
«Η θεωρία αυτή έχει τους "αμφισβητίες" της, που υποστηρίζουν ότι τα οξέα του στομάχου καταστρέφουν τα περισσότερα ένζυμα των ωμών τροφών πριν φτάσουν στο λεπτό έντερο όπου γίνεται το 90% της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών. Μάλιστα, κάποια θρεπτικά συστατικά όπως το αντιοξειδωτικό λυκοπένιο (περιέχεται στην ντομάτα) όπως και το β-καροτένιο, απορροφούνται καλύτερα όταν τα τρόφιμα είναι μαγειρεμένα. Πάντως, δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα για να υποστηριχθεί πως μια καθαρά ωμοφαγική διατροφή είναι καλύτερη από μια χορτοφαγική διατροφή με μαγειρεμένα τρόφιμα».
Ποια τα οφέλη της;
Σύμφωνα με τον κ. Κούτσικα, τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει κάποιος είναι τα ίδια με τα οφέλη της χορτοφαγίας, δηλαδή χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας, υπέρτασης, υπερλιπιδαιμίας, καρδιαγγειακών παθήσεων, σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ και διαφόρων τύπου καρκίνου, όπως του παχέος εντέρου.
Τι θα πρέπει να προσέξετε
Όσον αφορά τους κινδύνους από την υιοθέτηση αυτού του μοντέλου διατροφής, ο κ. Κούτσικας αναφέρει: «Όπως και με την χορτοφαγία, έτσι και στην περίπτωση της ωμοφαγίας, Θα πρέπει να προσεχθούν ιδιαίτερα κάποια διατροφικά στοιχεία όπως η πρωτεΐνη, ο σίδηρος, το ασβέστιο, η βιταμίνη B12, το ιώδιο, τα ω-3 λιπαρά, η βιταμίνη D και ο ψευδάργυρος. Σε κάποιες έρευνες φάνηκαν σε ωμοφάγους υψηλά επίπεδα ομοκυστείνης (που συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά), χαμηλά επίπεδα Β12 και χαμηλές προσλήψεις πρωτεΐνης, ασβεστίου και του αντιοξειδωτικού λυκοπενίου».
Σε γενικές γραμμές, όσο περισσότερες ομάδες τροφίμων αποκλείονται από το διαιτολόγιο και όσο μεγαλύτερο ποσοστό της διατροφής αποτελείται από ωμά τρόφιμα, τόσο μεγαλύτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται για την κάλυψη των παραπάνω διατροφικών στοιχείων. Επίσης, η ωμοφαγία δεν είναι κατάλληλη για παιδιά, ενώ ομάδες όπως οι εγκυμονούσες και οι θηλάζουσες θα πρέπει, σύμφωνα με τον ίδιο, να πάρουν έγκριση από τον εκάστοτε γυναικολόγο πριν εφαρμόσουν τη συγκεκριμένη διατροφή. Και για όσους γυμνάζονται;
«Για άτομα που γυμνάζονται και ακολουθούν μια πλήρη ωμοφαγική διατροφή, χρειάζεται ένας πολύ καλός σχεδιασμός της διατροφής τους. Εκείνο που επιστημονικά δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο, είναι εάν σε με μια καθαρά ωμοφαγική διατροφή μπορεί να καλυφθεί το απαραίτητο αμινοξύ λυσίνη», απαντά σχετικά.
Από την πλευρά του, ο Διατροφολόγος Ανδρέας Ζουρδός επισημαίνει ότι οι κίνδυνοι από μια ωμοφαγική διατροφή είναι ακριβώς οι ίδιοι με μια χορτοφαγική διατροφή. «Μπορεί να είναι από πολύ ακραίοι μέχρι λιγότερο ακραίοι. Μπορεί να υπάρξει απώλεια οστικής πυκνότητας, αδυναμία του ανοσοποιητικού λόγω μειωμένης πρόσληψης πρωτεΐνης και σαρκοπενία. Οι ωμοφάγοι στηρίζονται στο γεγονός ότι οι τροφές χάνουν κάποια θρεπτικά συστατικά όταν τις βράζουμε, όμως ακόμα και αν γίνεται κάτι τέτοιο είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά σε άλλους κινδύνους, όπως η αναιμία λόγω μη κατανάλωσης κρέατος και βιταμίνης Β12», λέει χαρακτηριστικά και προσθέτει:
«Δεν θα συμβούλευα κάποιον να ακολουθήσει μια τέτοια διατροφή. Δεν βρίσκω τον λόγο. Και φυσικά σε καμία περίπτωση αν είναι έγκυος, παιδί ή ηλικιωμένος».
Όπως κάθε διατροφική τάση έχει και τα «παρακλάδια» της, έτσι και η χορτοφαγία έχει ορισμένες… hardcore παραλλαγές, η πιο δημοφιλής εκ των οποίων είναι η ωμοφαγία. Αν και σαν διατροφή υπάρχει από το 1897, όταν και «ανακαλύφθηκε» από τον Ελβετό γιατρό Maximilian Bircher-Benne (ο τύπος που έφτιαξε τα πρώτα muesli), παρ’ όλα αυτά τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει φανατικούς οπαδούς, είτε ως διατροφικό πλάνο είτε σαν τρόπος ζωής.
Τι είναι λοιπόν η ωμοφαγία;
«Η ωμοφαγία βασίζεται κυρίως την κατανάλωση ωμών τροφίμων, ενώ ο φούρνος αντικαθίσταται από τον αφυγραντήρα, ένα εργαλείο που αφυδατώνει τις τροφές. Η διαφορά της με την χορτοφαγία έγκειται στο ότι στην δεύτερη περίπτωση, τα τρόφιμα καταναλώνονται μαγειρεμένα», αναφέρει ο κ. Κωσταντίνος Κούτσικας, Διατροφολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Κρέας; Όχι ευχαριστώ! Οδηγός διατροφής για χορτοφάγους».
Το πιάτο του ωμοφάγου, λοιπόν περιλαμβάνει 100% ακατέργαστες τροφές όπως για παράδειγμα φρέσκα και ξηρά φρούτα, λαχανικά εποχής, μπαχαρικά, άψητους ξηρούς καρπούς, όσπρια, σουσάμι, ταχίνι, φύτρες, βότανα και υποκατάστατα ζάχαρης. Από αυτό το πιάτο, αποκλείονται φυσικά τροφές όπως τα γαλακτομικά, το κρέας, τα ψάρια και ο καφές. Υπάρχει φυσικά και μια πιο «ήπια» μορφή της ωμοφαγίας, στην οποία ένα μέρος των τροφίμων καταναλώνονται ωμά και τα άλλα μαγειρεύονται.
«H ωμοφαγία θεωρείται μια διατροφική στάση», προσθέτει ο κ. Κούτσικας, επισημαίνοντας ότι συνήθως οι άνθρωποι που την εφαρμόζουν το κάνουν για λόγους υγείας. Όμως, υπάρχει και μια μερίδα ανθρώπων που την χρησιμοποιούν και για έλεγχο του βάρους αφού τα τρόφιμα που καταναλώνονται είναι χαμηλής ενεργειακής πυκνότητας.
Για ποιον λόγο όμως κάποιος να αποφασίσει πως θέλει να τρώει ωμά τρόφιμα; «Η βασική θεωρία των ωμοφάγων είναι πως επειδή τα τρόφιμα δεν μαγειρεύονται, τα αντίστοιχα ένζυμα των τροφών δεν καταστρέφονται, με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα ευεργετικό αποτέλεσμα για τον οργανισμό», απαντά ο ίδιος και προσθέτει:
«Η θεωρία αυτή έχει τους "αμφισβητίες" της, που υποστηρίζουν ότι τα οξέα του στομάχου καταστρέφουν τα περισσότερα ένζυμα των ωμών τροφών πριν φτάσουν στο λεπτό έντερο όπου γίνεται το 90% της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών. Μάλιστα, κάποια θρεπτικά συστατικά όπως το αντιοξειδωτικό λυκοπένιο (περιέχεται στην ντομάτα) όπως και το β-καροτένιο, απορροφούνται καλύτερα όταν τα τρόφιμα είναι μαγειρεμένα. Πάντως, δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα για να υποστηριχθεί πως μια καθαρά ωμοφαγική διατροφή είναι καλύτερη από μια χορτοφαγική διατροφή με μαγειρεμένα τρόφιμα».
Ποια τα οφέλη της;
Σύμφωνα με τον κ. Κούτσικα, τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει κάποιος είναι τα ίδια με τα οφέλη της χορτοφαγίας, δηλαδή χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας, υπέρτασης, υπερλιπιδαιμίας, καρδιαγγειακών παθήσεων, σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ και διαφόρων τύπου καρκίνου, όπως του παχέος εντέρου.
Τι θα πρέπει να προσέξετε
Όσον αφορά τους κινδύνους από την υιοθέτηση αυτού του μοντέλου διατροφής, ο κ. Κούτσικας αναφέρει: «Όπως και με την χορτοφαγία, έτσι και στην περίπτωση της ωμοφαγίας, Θα πρέπει να προσεχθούν ιδιαίτερα κάποια διατροφικά στοιχεία όπως η πρωτεΐνη, ο σίδηρος, το ασβέστιο, η βιταμίνη B12, το ιώδιο, τα ω-3 λιπαρά, η βιταμίνη D και ο ψευδάργυρος. Σε κάποιες έρευνες φάνηκαν σε ωμοφάγους υψηλά επίπεδα ομοκυστείνης (που συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά), χαμηλά επίπεδα Β12 και χαμηλές προσλήψεις πρωτεΐνης, ασβεστίου και του αντιοξειδωτικού λυκοπενίου».
Σε γενικές γραμμές, όσο περισσότερες ομάδες τροφίμων αποκλείονται από το διαιτολόγιο και όσο μεγαλύτερο ποσοστό της διατροφής αποτελείται από ωμά τρόφιμα, τόσο μεγαλύτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται για την κάλυψη των παραπάνω διατροφικών στοιχείων. Επίσης, η ωμοφαγία δεν είναι κατάλληλη για παιδιά, ενώ ομάδες όπως οι εγκυμονούσες και οι θηλάζουσες θα πρέπει, σύμφωνα με τον ίδιο, να πάρουν έγκριση από τον εκάστοτε γυναικολόγο πριν εφαρμόσουν τη συγκεκριμένη διατροφή. Και για όσους γυμνάζονται;
«Για άτομα που γυμνάζονται και ακολουθούν μια πλήρη ωμοφαγική διατροφή, χρειάζεται ένας πολύ καλός σχεδιασμός της διατροφής τους. Εκείνο που επιστημονικά δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο, είναι εάν σε με μια καθαρά ωμοφαγική διατροφή μπορεί να καλυφθεί το απαραίτητο αμινοξύ λυσίνη», απαντά σχετικά.
Από την πλευρά του, ο Διατροφολόγος Ανδρέας Ζουρδός επισημαίνει ότι οι κίνδυνοι από μια ωμοφαγική διατροφή είναι ακριβώς οι ίδιοι με μια χορτοφαγική διατροφή. «Μπορεί να είναι από πολύ ακραίοι μέχρι λιγότερο ακραίοι. Μπορεί να υπάρξει απώλεια οστικής πυκνότητας, αδυναμία του ανοσοποιητικού λόγω μειωμένης πρόσληψης πρωτεΐνης και σαρκοπενία. Οι ωμοφάγοι στηρίζονται στο γεγονός ότι οι τροφές χάνουν κάποια θρεπτικά συστατικά όταν τις βράζουμε, όμως ακόμα και αν γίνεται κάτι τέτοιο είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά σε άλλους κινδύνους, όπως η αναιμία λόγω μη κατανάλωσης κρέατος και βιταμίνης Β12», λέει χαρακτηριστικά και προσθέτει:
«Δεν θα συμβούλευα κάποιον να ακολουθήσει μια τέτοια διατροφή. Δεν βρίσκω τον λόγο. Και φυσικά σε καμία περίπτωση αν είναι έγκυος, παιδί ή ηλικιωμένος».
