Μύθοι και αλήθειες για τη χορτοφαγία

Την 1η Νοεμβρίου του 1944, ο Άγγλος Ντόναλντ Γουότσον ιδρύει την «Εταιρεία Χορτοφαγίας» με σκοπό να ευαισθητοποιήσει το αγγλικό κοινό σχετικά με τον υγιεινό τρόπο ζωής που επιτυγχάνεται αν σταματήσουμε να συμπεριλαμβάνουμε στην διατροφή μας ζωικά προϊόντα.

Από το 1994 και μετά, η συγκεκριμένη ημερομηνία αποτελεί για τους απανταχού χορτοφάγους μέρα εορτασμού για την φιλοσοφία της χορτοφαγίας και της εταιρίας που την προήγαγε. Οι υπόλοιποι από εμάς, κάθε 1η Νοέμβρη, βρίσκουμε απλά μία καλή αφορμή για να αποφύγουμε το κρέας και να αυταπατηθούμε πως κάναμε μία καλή πράξη για το διαιτολόγιό μας.

Τι ακριβώς, όμως, σημαίνει ο όρος «χορτοφαγική δίαιτα»; Σε ποιους ανταποκρίνεται; Ποια φαγητά περιλαμβάνει; Με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Χορτοφαγίας αναζητήσαμε τις εγκυρότερες απαντήσεις σε αυτές και άλλες ερωτήσεις, με σκοπό να αποφασίσουμε αν θα πρέπει, τελικά, να ακολουθήσουμε το δημοφιλές αυτό πρότυπο διατροφής και τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου.

- Ερώτηση: Τι σημαίνει ο όρος «χορτοφαγική δίαιτα»;

- Απάντηση: Η χορτοφαγική δίαιτα είναι μία μέθοδος διατροφής που βασίζεται στα χορταρικά –όχι στο κρέας, το ψάρι ή τα πουλερικά. Οι δημοφιλέστεροι τύποι χορτοφάγων είναι οι εξής:

* Μερικώς χορτοφάγος: Η διατροφή περιλαμβάνει ψάρι και πουλερικά αλλά όχι κόκκινο κρέας.
* «Πεσκατάριαν» (Pescatarian): Η διατροφή περιλαμβάνει χορταρικά και ψάρια.
* Ημι-χορτοφάγος: Το κρέας περιλαμβάνεται περιστασιακά στη διατροφή. Κάποιοι ημι-χορτοφάγοι ενδέχεται να μην τρώνε κρέας αλλά να τρώνε ψάρι, ίσως και κοτόπουλο.
* Γαλακτο-οω-χορτοφάγοι: Η διατροφή περιλαμβάνει αυγά, γάλα και γαλακτομικά αλλά όχι κρέας ή ψάρι.
* Αυστηρά χορτοφάγοι: Η διατροφή αποκλείει κάθε ψάρι και ζωικό προϊόν, συμπεριλαμβανομένων των αυγών, του γάλακτος και των γαλακτομικών.

- Ερώτηση: Μπορώ να χάσω βάρος με μία χορτοφαγική δίαιτα;

- Απάντηση: Οι χορτοφάγοι ζυγίζουν κατά κανόνα λιγότερο από τους μη χορτοφάγους. Έρευνα έδειξε ότι ενώ το πρόβλημα της παχυσαρκίας διογκώνεται παγκοσμίως, επηρεάζει μόνο το 0-6% των χορτοφάγων. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά-χορτοφάγοι τείνουν να είναι λεπτότερα από τα παιδιά που καταναλώνουν ζωικά προϊόντα.

Το χαμηλό μέσο βάρος σώματος των χορτοφάγων μπορεί να συνδέεται με το γεγονός ότι οι τροφές που καταναλώνουν αυτά τα άτομα είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες και χορταρικά. Οι ίνες των χορταρικών δημιουργούν ένα αίσθημα κορεσμού και αυτό βοηθά στο να αποφεύγονται τα παχυντικά σνακ ανάμεσα στα κύρια γεύματα.

- Ερώτηση: Τι μπορώ να τρώω όταν ακολουθώ μία χορτοφαγική δίαιτα;

- Απάντηση: Οι χορτοφάγοι (όχι, όμως, οι αυστηρά χορτοφάγοι) απολαμβάνουν μία ποικιλία γευστικών τροφίμων –αλλά όχι κρέας. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν: Αρτοποιήματα ολικής άλεσης, πλούσια δημητριακά, ξηροί καρποί, φυστικοβούτυρο, αυγά, όσπρια και παράγωγα σόγιας, τόφου, λαχανικά και φρούτα, ζυμαρικά και ρύζι, καθώς και γαλακτομικά με χαμηλά λιπαρά.

- Ερώτηση: Μπορώ να τρώω όσο θέλω σε μια χορτοφαγική δίαιτα;

- Απάντηση: Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν κάποιοι, οι θερμίδες μετράνε. Δεν γίνεται να τρώτε απεριόριστα ζυμαρικά με τυρί, ή παγωτό, ή πουρέ πατάτας (όλα τους χορτοφαγικά πιάτα) και να μην παίρνετε βάρος.

Μπορείτε να καταναλώνετε μεγαλύτερες μερίδες χορτοφαγικών τροφίμων, αφού τα περισσότερα από αυτά έχουν λιγότερες θερμίδες από τα ζωικά προϊόντα (τα χάμπουργκερ, το ζαμπόν, το χοιρινό). Πρέπει, όμως, να προσέχετε ώστε οι θερμίδες που υπάρχουν σε αυτά να είναι λιγότερες από αυτές που «καίτε» καθημερινά αν θέλετε να χάσετε βάρος.

- Ερώτηση: Είναι η χορτοφαγική δίαιτα ισορροπημένη;

- Απάντηση: Μία καλά προγραμματισμένη χορτοφαγική δίαιτα -όπως άλλωστε κάθε δίαιτα- μπορεί κάλλιστα να διέπεται από θρεπτική ισορροπία. Πρέπει όμως να οργανώσετε τη διατροφή σας έτσι, ώστε να ανταποκρίνεται στις θρεπτικές ανάγκες του οργανισμού σας για να διατηρηθεί υγιής και γερός.

Τα θρεπτικά στοιχεία είναι ουσιαστικά ενώσεις που υπάρχουν στα τρόφιμα και υποστηρίζουν την καλή λειτουργία του οργανισμού, την ανάπτυξη και την υγεία του. Περιλαμβάνουν βιταμίνες, μεταλλικά, αμινοξέα, απαραίτητα λιπαρά οξέα, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη.

Η ανεπαρκής κατανάλωση θρεπτικών ουσιών μπορεί να οδηγήσει σε ασθένεια. Οι χορτοφάγοι χρησιμοποιούν συχνά ενισχυμένα τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής (ιδιαίτερα ασβέστιο, βιταμίνη Β-12, σίδηρο και φολικές ουσίες) για να είναι σίγουροι ότι τρέφονται σωστά και ότι «παίρνουν» τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες, σαν να έτρωγαν ζωικά προϊόντα.

- Ερώτηση: Τι να προσέξω αν αποφασίσω να γίνω χορτοφάγος;

- Απάντηση: Αποκαλούμε συχνά τον εαυτό μας «χορτοφάγο» χωρίς όμως να γνωρίζουμε αν η διατροφή που ακολουθούμε είναι ισορροπημένη. Οι τηγανητές πατάτες, για παράδειγμα, και τα ζαχαρωτά δεν θεωρούνται δείγματα ισορροπημένης χορτοφαγικής διατροφής. Καλό είναι, λοιπόν, πριν ξεκινήσουμε μία τέτοια δίαιτα, να μιλήσουμε πρώτα με κάποιον ειδικό διαιτολόγο-διατροφολόγο που θα μας συμβουλεύσει ως προς το διατροφικό πρόγραμμα που θα πρέπει να ακολουθήσουμε. Σημαντικό είναι, άλλωστε, να μην ξεκινά κανείς μία τέτοιου είδους δίαιτα αν δεν έχει ενηλικιωθεί, αφού μέχρι τα 19 χρόνια ο οργανισμός μας χρειάζεται όλες τις πρωτεΐνες για να αναπτυχθεί σωστά.

E. M.