Θυρεοειδής αδένας: Οι λειτουργίες και οι παθήσεις του

του Νικόλα Γεωργιακώδη

«Πήρα εύκολα βάρος γιατί έχω πρόβλημα με τον θυρεοειδή», «Είμαι πολύ νευρικός λόγω θυρεοειδή», «Τρώω και δεν παίρνω ούτε κιλό. Φταίει ο θυρεοειδής μου». Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε ακούσει τις παραπάνω φράσεις από φίλους ή γνωστούς. Οι παθήσεις του θυρεοειδή αδένα είναι αρκετά συνηθισμένες τα τελευταία χρόνια και αν και οι πιο πολλοί γνωρίζουμε για τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από τις διαταραχές στην λειτουργία του, πολλές φορές τα συμπτώματα αργούν να γίνουν αντιληπτά.

Ένας αδένας «φρουρός»…

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ποια είναι η λειτουργία του θυρεοειδή αδένα, τι «παράγει» και ποιος ο ρόλος του στον οργανισμό μας;

Ο θυρεοειδής αδένας έχει σχήμα πεταλούδας (θυρεού για την ακρίβεια, γι’ αυτό και ονομάστηκε έτσι τον 17ο αιώνα), βάρος λίγο μεγαλύτερο από ένα βερίκοκο και βρίσκεται στη μέση του λαιμού μας. Παράγει τρεις βασικές και πολύ σπουδαίες για τον οργανισμό ορμόνες: τη θυροξίνη (γνωστή και ως Τ4), την τριιωδοθυρονίνη (γνωστή και ως Τ3) και την καλσιτονίνη. Η καλσιτονίνη κατέχει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού του ασβεστίου στον οργανισμό μας, ενώ οι ορμόνες Τ3 και Τ4 έχουν άμεση επίδραση στη φυσιολογική ανάπτυξη του οργανισμού, στην ωρίμανση του σκελετού, στο βάρος του σώματος, στην έμμηνο ρύση, στη σύλληψη και στη φυσιολογική εξέλιξη της εγκυμοσύνης. Για τη σύνθεση των θυροειδικών ορμονών απαραίτητο στοιχείο είναι το Ιώδιο, η έλλειψη του οποίου οδηγεί μοιραία σε μειωμένη παραγωγή ορμονών.

… και οι παθήσεις του

Οι πιο συχνά εμφανιζόμενες παθήσεις του θυρεοειδούς είναι ο υπερθυρεοειδισμός και ο υποθυρεοειδισμός. Στην πρώτη περίπτωση, ο αδένας υπερλειτουργεί με υπερέκκριση θυρεοειδικών ορμονών και στη δεύτερη υπολειτουργεί με μειωμένη έκκριση ορμονών.

Ο υπερθυρεοειδισμός, όπως αναφέρει ο κ. Αναστάσιος Σπαντιδέας, Παθολόγος εμφανίζεται σε δύο μορφές. Η πρώτη είναι η τοξική διάχυτος βρογχοκήλη ή όπως είναι και πιο ιατρικά γνωστή, νόσος του Graves ή νόσος του Basedow, όπου όλος ο θυρεοειδής αδένας υπερλειτουργεί και η τοξική οζώδης βρογχοκήλη όπου στο θυρεοειδή αναπτύσσεται ένας ή περισσότεροι όζοι που υπερπαράγουν θυρεοειδικές ορμόνες.

«Ο υπερθυρεοειδισμός προσβάλλει συχνότερα γυναίκες και οι κλινικές του εκδηλώσεις ποικίλουν ανάλογα με τη βαρύτητα και τη διάρκεια της νόσου», αναφέρει ο κ. Σπαντιδέας. «Στις πιο σοβαρές μορφές το άτομο παραπονείται για νευρικότητα, ευσυγκινησία, μυϊκή αδυναμία και εύκολη κόπωση, αϋπνίες, ταχυκαρδία και εύκολο λαχάνιασμα ή καρδιακές αρρυθμίες που ο ασθενής τις περιγράφει σαν προκάρδιους κτύπους και σταμάτημα της ανάσας. Παράλληλα, ο ασθενής έχει εξάψεις και δεν ανέχεται τη ζέστη, η όρεξή του είναι αυξημένη και, ενώ τρώει συνήθως πολύ, χάνει βάρος και αδυνατίζει», προσθέτει. Άλλα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού είναι οι πόνοι στα κόκκαλα, το τρέμουλο στα δάχτυλα όταν αυτά είναι τεντωμένα και η προπέτεια των οφθαλμών (τα μάτια «πετάγονται» λίγο προς τα έξω), η οποία παρουσιάζεται πιο συχνά σε νεαρά άτομα.

Η διάγνωση του υπερθυρεοειδισμού γίνεται με ειδικές εξετάσεις αίματος όπου προορίζονται οι θυρεοειδικές ορμόνες οι οποίες και μας δίνουν πληροφορίες για τη λειτουργική κατάσταση του θυρεοειδούς αδένα. Η αντιμετώπισή του πάλι, γίνεται είτε με τη χορήγηση ειδικών αντιθυρεοειδικών φαρμάκων είτε με τη χορήγηση ραδιενεργού Ιωδίου που έχει την ικανότητα να καίει τον υπερλειτουργούντα θυρεοειδή. Τέλος, η θεραπευτική αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού γίνεται είτε με τη χορήγηση ειδικών αντιθυρεοειδικών φαρμάκων είτε με τη χορήγηση ραδιενεργού Ιωδίου που έχει την ικανότητα να καίει τον υπερλειτουργούντα θυρεοειδή είτε, τέλος, με χειρουργική αφαίρεση τμήματος ή και ολόκληρου του θυρεοειδούς.

Όσον αφορά τον υποθυρεοειδισμό, αυτός μπορεί να είναι είτε πρωτοπαθής (βλάβη του ίδιου του αδένα) είτε δευτεροπαθής (βλάβη στην υπόφυση η οποία παράγει την TSH, μια ορμόνη η οποία «διεγείρει» τον θυρεοειδή ώστε να παράξει τις ορμόνες του). «Τα συμπτώματα και οι κλινικές εκδηλώσεις του υποθυρεοειδισμού είναι συνάρτηση της βαρύτητας του αλλά και της ηλικίας του ασθενούς», λέει ο κ. Σπαντιδέας. «Έτσι στους ενήλικες η νόσος επικρατεί συνήθως στις γυναίκες και εκδηλώνεται με σωματική και πνευματική νωθρότητα, με μεγάλη ευαισθησία στο κρύο, με δυσκοιλιότητα, με αύξηση του βάρους και με δέρμα ξερό και άγριο», προσθέτει.

«Για τη διάγνωση του υποθυρεοειδισμού, ο προσδιορισμός των θυρεοειδικών ορμονών και της θυρεοτρόπου ορμόνης σε συνδυασμό με το υπερηχογράφημα και το σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς είναι συνήθως αρκετά», αναφέρει σχετικά ο κ. Σπαντιδέας, ενώ όσον αφορά την θεραπεία της πάθησης αυτή συνίσταται στην εφ’ όρου ζωής χορήγηση από το στόμα σε χάπι της ορμόνης που λείπει.

Θυρεοειδής και σωματικό βάρος

Πώς συνδέεται η λειτουργία του θυρεοειδή με την αύξηση ή μείωση του σωματικού μας βάρους; Μήπως εν τέλει είναι μια δικαιολογία για να γλιτώσουμε από της τύψεις των έξτρα κιλών; «Ο θυροειδής είναι ο ρυθμιστής του μεταβολισμού, αλλά και της διάθεσής μας. O υποθυροειδισμός μπορεί να προκαλέσει προσθήκη σωματικού βάρους, και να μειώσει τον μεταβολισμό, αλλά και μέσω της επίδρασής του στην ψυχολογία να κάνει έναν άνθρωπο λιγότερο κινητικό», αναφέρει ο κ. Ανδρέας Ζουρδός, Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος και προσθέτει:

«Ο υποθυροειδισμός όταν είναι αδιάγνωστος, δηλαδή όταν το άτομο δεν λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή ενώ έχει την πάθηση, μπορεί να δυσκολέψει την απώλεια λίπους, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι την καθιστά αδύνατη. Πάντως, η αλήθεια είναι πως ο υποθυροειδισμός είναι σχετικά σπάνια πάθηση, ενώ η μεγάλη πρόσληψη θερμίδων σε συνδυασμό με καθιστική ζωή είναι πολύ πιο συχνή και συνεπώς πιο πιθανή».