Βρίσε να… ‘γιάνεις!

Υπάρχει μία συγκεκριμένη λέξη που μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθήματα, που προφέρεται από τις γυναίκες την ώρα που γεννάνε, από τους οδηγούς όταν πέφτουν σε κίνηση, που μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε ως ρήμα, ως ουσιαστικό, ως επιθετικό προσδιορισμό και της οποίας η χρήση από τους ανθρώπους θεωρείται εξελικτικά προσαρμόσιμη. Την γνωρίζουμε όλοι. Ξεκινάει από "Γ".

Σύμφωνα με νέα έρευνα Βρετανών επιστημόνων, το να χρησιμοποιεί κανείς την συγκεκριμένη λέξη, ή οποιοδήποτε άλλο συνηθισμένο υβριστικό επιφώνημα, μπορεί να ωφελήσει στην μείωση του σωματικού πόνου –φαίνεται, μάλιστα, ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τις βρισιές ενστικτωδώς. (Θυμηθείτε ποια είναι η πρώτη σας αντίδραση όταν χτυπήσετε στην γωνία ενός τραπεζιού ή αν πατήσετε έναν αχινό στη θάλασσα: να βρίσετε και να σας φύγει έτσι το πρώτο στάδιο της έντασης).

Για να καταλάβουν γιατί συμβαίνει αυτό, ψυχολόγοι του βρετανικού πανεπιστημίου Keele επιστράτευσαν 64 φοιτητές και τους ζήτησαν να βουτήξουν τα χέρια τους σε έναν κουβά με παγωμένο νερό και παγάκια, προσπαθώντας να τα κρατήσουν εκεί για μερικά λεπτά. Σε μία ομάδα φοιτητών επιτράπηκε να επαναλαμβάνει μία βρισιά της επιλογής της συνεχώς όση ώρα είχαν τα χέρια τους στο νερό. Σε μία άλλη ομάδα ζητήθηκε να επαναλαμβάνουν μία λέξη -όχι βρισιά- όπως π.χ. «στρογγυλό». Το αποτέλεσμα ήταν ότι η βρισιά όχι μόνο βοήθησε τους φοιτητές να αντέξουν την ενόχληση περισσότερη ώρα, αλλά μείωσε και την αντίληψή τους για την ένταση του πόνου. Οι βρισιές, κατέληξε η έρευνα, σε βοηθούν να αντέξεις.

Γιατί όμως; Ο ψυχολόγος του πανεπιστημίου Harvard και συγγραφέας του βιβλίου «The Stuff of Thought» -μία εξερεύνηση στην ψυχολογία της γλώσσας-, Steven Pinker, λέει ότι αυτό συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι είμαστε «προγραμματισμένοι» να βρίζουμε ως μέσο κάθαρσης. Ξεχωρίζει, μάλιστα, τις καθαρτικές βρισιές από την χρήση αισχρολογιών ως περιγραφές, ως ιδιωματισμούς, προσβλητικά ή ως μέσο έμφασης, και σημειώνει ότι αντίστοιχες συμπεριφορές συναντάμε και στα ζώα, κάτι που αποδεικνύει τις εξελικτικές ρίζες της θεωρίας. «Αν πατήσεις την ουρά ενός σκύλου ή μιας γάτας, το ζώο θα αντιδράσει με μία έντονη κραυγή ή γαύγισμα», λέει ο Pinker. «Στους ανθρώπους, η φωνητική μας οδός έχει «καταληφθεί» από την γλωσσική μας κατάρτιση.» Έτσι αντί να γαβγίζουμε ή να κραυγάζουμε κάτι ακατανόητο «απλά προφέρουμε την κραυγή μας με μία λέξη που έχει αρνητική χροιά για εμάς».

Σύμφωνα με τον καθηγητή Richard Stephens, που έχει αναλάβει την έρευνα, μπορεί να ισχύει ότι το βρίσιμο λειτουργεί ως καμπανάκι κινδύνου, ενεργοποιώντας την αμυντική αντίδραση ή αυτήν της φυγής. Αυτός και οι συνάδελφοί του, άλλωστε, βρήκαν πως όταν οι συμμετέχοντες στο «πείραμα» χρησιμοποιούσαν βρισιές, οι παλμοί της καρδιάς τους ήταν μονίμως υψηλότεροι από αυτούς των συμμετεχόντων που χρησιμοποιούσαν άλλες, μη υβριστικές, λέξεις –αντίδραση του οργανισμού όμοια με όταν πολεμά ή όταν τρέπεται σε φυγή κανείς. Παρόλο, βέβαια, που ο φόβος είναι το συναίσθημα που κατά κανόνα ενεργοποιεί τέτοιες αντιδράσεις, στην προκειμένη περίπτωση το συναίσθημα είναι ο θυμός, λέει ο Stephens. «Όταν βρίζουν οι άνθρωποι βιώνουν μία συναισθηματική ανταπόκριση και είναι αυτή η ανταπόκριση που στην πραγματικότητα βοηθά την μείωση του πόνου», ξεκαθαρίζει.

Σε κάθε περίπτωση, πριν ξεκινήσετε να «κατεβάζετε καντήλια» όπου σταθείτε και όπου βρεθείτε, σημειώστε και αυτό: Στην έρευνα του Stephens, το βρίσιμο μείωνε την αντίληψη του πόνου περισσότερο στις γυναίκες παρά στους άντρες. Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί στην καθημερινότητά τους «οι άντρες βρίζουν περισσότερο από τις γυναίκες», σύμφωνα τουλάχιστον με τον Pinker. «Στις γυναίκες πιστεύω ότι το βρίσιμο λειτουργεί περισσότερο ως συναισθηματική γροθιά, γιατί δεν έχει παρα-χρησιμοποιηθεί», λέει.

«Και για αυτόν τον λόγο», καταλήγει ο Pinker, «πιστεύω ότι οι άνθρωποι δεν θα πρέπει να κάνουν κατάχρηση του υβριστικού του λεξιλογίου στην καθημερινότητά τους. Δεν θέλω να υποδυθώ τον σεμνότυφο, αλλά να βοηθήσω τους ανθρώπους να καταλάβουν πόσο οι βρισιές μπορούν να τους βοηθήσουν όταν πραγματικά τις έχουν ανάγκη. Ας τις φυλάξουν, λοιπόν, για τις σωστές περιστάσεις».

Ε.Μ.
Πηγή: Time.com