5 άγνωστοι αρχαίοι πολιτισμοί που πρέπει να ξέρετε
Πέντε πολιτισμοί του αρχαίου κόσμου, από τη Μεσόγειο ως τα βάθη της Ασίας και της Αφρικής, που πιθανότατα δεν γνωρίζατε ότι υπήρχαν.
Το βασίλειο του Αξούμ
Γνωστό και ως Αυτοκρατορία της Αξώμης, το βασίλειο Αξούμ δημιουργήθηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ. στην περιοχή της Αβησσυνίας, εκεί όπου σήμερα υπάρχουν τα αφρικανικά κράτη της Αιθιοπίας και της Ερυθραίας. Έγινε σημαντικό εμπορικό έθνος, κόβοντας δικό του νόμισμα και επηρεάζοντας τις πολιτικές εξελίξεις στην Αραβική Χερσόνησο. Ο Πέρσης προφήτης Μάνης θεωρούσε την Αξώμη ως μία από τις τέσσερις μεγάλες δυνάμεις της εποχής, μαζί με την Περσία, τη Ρώμη και την Κίνα, ενώ σύμφωνα με την παράδοση, εκεί τοποθετείται ο υποτιθέμενος τόπος ανάπαυσης της Κιβωτού της Διαθήκης και η κατοικία της μυθικής βασίλισσας του Σαβά. Το Βασίλειο έφτασε στην δύση του τον 10ο αιώνα μ.Χ., μετά από σταδιακή παρακμή του.
Η αυτοκρατορία Σιόνγκ-νου
Μια συνομοσπονδία νομαδικών φυλών, που ίσως συνδέεται με τους Ούνους, εμφανίστηκε στην Κεντρική Ασία και μετεξελίχθηκε σε γιγαντιαία αυτοκρατορία από το 209 π.Χ. ως το 93 μ.Χ. Ελάχιστα είναι γνωστά γι’ αυτούς, αφού ό,τι απέμεινε είναι αναφορές των ηγετών τους σε κινεζικές πηγές. Η θρησκεία τους ήταν ο Τενγκρισμός και η αυτοκρατορία εκτεινόταν στην σημερινή Μογγολία αλλά και πέρα από τα σύνορά της, καταλαμβάνοντας τις στέπες της κεντρικής και ανατολικής Ασίας και τα εδάφη της Νότιας Σιβηρίας, της δυτικής Μαντζουρίας και κάποιες κινεζικές επαρχίες. Φανταστείτε ότι οι επιδρομές τους ήταν τόσο ισχυρές που όταν εισέβαλαν στην Κίνα, ο αυτοκράτορας των Κινέζων διέταξε την κατασκευή οχύρωσης στην περιοχή που σήμερα δεσπόζει το Σινικό Τείχος. Σκεφτείτε δηλαδή… κάτι σαν το στρατό του Τζένγκις Χαν, αλλά μία χιλιετία νωρίτερα.
Το ελληνικό βασίλειο της Βακτριανής
Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι απόγονοί του μοίρασαν τις κατακτήσεις τους. Ο Σέλευκος δεν τα πήγε κι άσχημα, παίρνοντας τα εδάφη από την Μεσόγειο μέχρι το σημερινό Πακιστάν, δημιουργώντας την δυναστεία των Σελευκιδών. Ωστόσο, η περιοχή της Βακτρίας (το σημερινό Αφγανιστάν και Τατζικιστάν) απέκτησε τη δική της δύναμη – τόση που ανεξαρτητοποιήθηκε και με πρώτο ηγέτη τον Διόδοτο ίδρυσε ελληνικό βασίλειο κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. Με Πέρσες, Ινδούς, Σκύθες και νομαδικές φυλές, αλλά και παρόν το ελληνικό στοιχείο, το βασίλειο θεωρείται ως ένα από τα πιο πλούσια της εποχής, η «χώρα των χιλίων πόλεων» με ναούς, κορινθιακούς κίονες, γυμνάσια, θέατρα και μνημεία ελληνικής και ζωροαστρικής προέλευσης. Οι Έλληνες έμειναν εκεί ως τον 2ο αιώνα π.Χ. περίπου, οπότε και νομάδες τους ώθησαν προς την Ινδία. Τον περασμένο αιώνα, άρχισαν να έρχονται στο φως αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην περιοχή, όπως η πόλη Ai Khanoum, που ωστόσο καταστράφηκε κατά τον πόλεμο των Σοβιετικών με τους Αφγανούς.
Ο πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού
Στα εδάφη του σημερινού Πακιστάν βρέθηκε ένα από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά «θαύματα» του αρχαίου κόσμου, αυτό της πολιτείας Mohenjo-Daro με σπίτια που στέγαζαν 35.000 ανθρώπους, συστήματα αποχέτευσης και υδροδότησης και τουαλέτες πιο προηγμένες από οποιεσδήποτε είχε δει ο δυτικός κόσμος μέχρι τον 20ο αιώνα. Ο πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού άκμασε πριν 4500 χρόνια, μέχρι την εισβολή ινδοευρωπαϊκών φυλών τον 15ο αιώνα π.Χ. Σύμφωνα με ευρήματα, οι άνθρωποι αυτού του πολιτισμού είχαν καταφέρει να σημειώσουν σημαντική πρόοδο στις επιστήμες των μαθηματικών, της μηχανικής, ακόμα και της (πρώιμης) οδοντιατρικής.
Τσαταλχογιούκ
H UNESCO έχει συμπεριλάβει τα ευρήματα του Τσαταλχογιούκ στη σημερινή Τουρκία ως ένα από τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Πρόκειται για σημαντικό νεολιθικό οικισμό στη Μικρά Ασία, κοντά στην πόλη του Ικονίου, με πολιτισμό που αναπτύχθηκε πριν από επτά με εννιά χιλιάδες χρόνια. Χτισμένη σε ύψωμα πάνω από την πεδιάδα του Ικονίου, η πολιτεία του Τσαταλχογιούκ ήταν αυτή που έκανε τη μετάβαση από το κυνήγι στην καλλιέργεια της γης και μάλιστα ήταν διαμορφωμένη σαν κυψέλη. Αυτό σημαίνει ότι δεν είχε δρόμους και ξεχωριστά κτίρια, αλλά μόνο ένα δαιδαλώδες αρχιτεκτόνημα, με ενώσεις στους τοίχους και ανοίγματα στην οροφή, για να κυκλοφορούν οι κάτοικοι. Εδώ βρέθηκαν εντυπωσιακά τείχη, ένα ιερό αλλά και τμήματα τοιχογραφιών που μαρτυρούν τη σημασία αυτού του πολιτισμού για την εποχή του.
Γνωστό και ως Αυτοκρατορία της Αξώμης, το βασίλειο Αξούμ δημιουργήθηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ. στην περιοχή της Αβησσυνίας, εκεί όπου σήμερα υπάρχουν τα αφρικανικά κράτη της Αιθιοπίας και της Ερυθραίας. Έγινε σημαντικό εμπορικό έθνος, κόβοντας δικό του νόμισμα και επηρεάζοντας τις πολιτικές εξελίξεις στην Αραβική Χερσόνησο. Ο Πέρσης προφήτης Μάνης θεωρούσε την Αξώμη ως μία από τις τέσσερις μεγάλες δυνάμεις της εποχής, μαζί με την Περσία, τη Ρώμη και την Κίνα, ενώ σύμφωνα με την παράδοση, εκεί τοποθετείται ο υποτιθέμενος τόπος ανάπαυσης της Κιβωτού της Διαθήκης και η κατοικία της μυθικής βασίλισσας του Σαβά. Το Βασίλειο έφτασε στην δύση του τον 10ο αιώνα μ.Χ., μετά από σταδιακή παρακμή του.
Η αυτοκρατορία Σιόνγκ-νου
Μια συνομοσπονδία νομαδικών φυλών, που ίσως συνδέεται με τους Ούνους, εμφανίστηκε στην Κεντρική Ασία και μετεξελίχθηκε σε γιγαντιαία αυτοκρατορία από το 209 π.Χ. ως το 93 μ.Χ. Ελάχιστα είναι γνωστά γι’ αυτούς, αφού ό,τι απέμεινε είναι αναφορές των ηγετών τους σε κινεζικές πηγές. Η θρησκεία τους ήταν ο Τενγκρισμός και η αυτοκρατορία εκτεινόταν στην σημερινή Μογγολία αλλά και πέρα από τα σύνορά της, καταλαμβάνοντας τις στέπες της κεντρικής και ανατολικής Ασίας και τα εδάφη της Νότιας Σιβηρίας, της δυτικής Μαντζουρίας και κάποιες κινεζικές επαρχίες. Φανταστείτε ότι οι επιδρομές τους ήταν τόσο ισχυρές που όταν εισέβαλαν στην Κίνα, ο αυτοκράτορας των Κινέζων διέταξε την κατασκευή οχύρωσης στην περιοχή που σήμερα δεσπόζει το Σινικό Τείχος. Σκεφτείτε δηλαδή… κάτι σαν το στρατό του Τζένγκις Χαν, αλλά μία χιλιετία νωρίτερα.
Το ελληνικό βασίλειο της Βακτριανής
Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι απόγονοί του μοίρασαν τις κατακτήσεις τους. Ο Σέλευκος δεν τα πήγε κι άσχημα, παίρνοντας τα εδάφη από την Μεσόγειο μέχρι το σημερινό Πακιστάν, δημιουργώντας την δυναστεία των Σελευκιδών. Ωστόσο, η περιοχή της Βακτρίας (το σημερινό Αφγανιστάν και Τατζικιστάν) απέκτησε τη δική της δύναμη – τόση που ανεξαρτητοποιήθηκε και με πρώτο ηγέτη τον Διόδοτο ίδρυσε ελληνικό βασίλειο κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. Με Πέρσες, Ινδούς, Σκύθες και νομαδικές φυλές, αλλά και παρόν το ελληνικό στοιχείο, το βασίλειο θεωρείται ως ένα από τα πιο πλούσια της εποχής, η «χώρα των χιλίων πόλεων» με ναούς, κορινθιακούς κίονες, γυμνάσια, θέατρα και μνημεία ελληνικής και ζωροαστρικής προέλευσης. Οι Έλληνες έμειναν εκεί ως τον 2ο αιώνα π.Χ. περίπου, οπότε και νομάδες τους ώθησαν προς την Ινδία. Τον περασμένο αιώνα, άρχισαν να έρχονται στο φως αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην περιοχή, όπως η πόλη Ai Khanoum, που ωστόσο καταστράφηκε κατά τον πόλεμο των Σοβιετικών με τους Αφγανούς.
Ο πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού
Στα εδάφη του σημερινού Πακιστάν βρέθηκε ένα από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά «θαύματα» του αρχαίου κόσμου, αυτό της πολιτείας Mohenjo-Daro με σπίτια που στέγαζαν 35.000 ανθρώπους, συστήματα αποχέτευσης και υδροδότησης και τουαλέτες πιο προηγμένες από οποιεσδήποτε είχε δει ο δυτικός κόσμος μέχρι τον 20ο αιώνα. Ο πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού άκμασε πριν 4500 χρόνια, μέχρι την εισβολή ινδοευρωπαϊκών φυλών τον 15ο αιώνα π.Χ. Σύμφωνα με ευρήματα, οι άνθρωποι αυτού του πολιτισμού είχαν καταφέρει να σημειώσουν σημαντική πρόοδο στις επιστήμες των μαθηματικών, της μηχανικής, ακόμα και της (πρώιμης) οδοντιατρικής.
Τσαταλχογιούκ
H UNESCO έχει συμπεριλάβει τα ευρήματα του Τσαταλχογιούκ στη σημερινή Τουρκία ως ένα από τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Πρόκειται για σημαντικό νεολιθικό οικισμό στη Μικρά Ασία, κοντά στην πόλη του Ικονίου, με πολιτισμό που αναπτύχθηκε πριν από επτά με εννιά χιλιάδες χρόνια. Χτισμένη σε ύψωμα πάνω από την πεδιάδα του Ικονίου, η πολιτεία του Τσαταλχογιούκ ήταν αυτή που έκανε τη μετάβαση από το κυνήγι στην καλλιέργεια της γης και μάλιστα ήταν διαμορφωμένη σαν κυψέλη. Αυτό σημαίνει ότι δεν είχε δρόμους και ξεχωριστά κτίρια, αλλά μόνο ένα δαιδαλώδες αρχιτεκτόνημα, με ενώσεις στους τοίχους και ανοίγματα στην οροφή, για να κυκλοφορούν οι κάτοικοι. Εδώ βρέθηκαν εντυπωσιακά τείχη, ένα ιερό αλλά και τμήματα τοιχογραφιών που μαρτυρούν τη σημασία αυτού του πολιτισμού για την εποχή του.
