Με διαφορά κουλτούρας: Του κόσμου τα παράξενα
Υπάρχουν χώρες όπου το χαμόγελο αποτελεί προσβολή, και πόλεις όπου το να περπατάς είναι παράξενο. Είμαστε ένας απολαυστικά περίεργος πλανήτης.
της Ηρώς Κουνάδη
Θα ήταν πολύ βαρετός ο πλανήτης μας –και θα είχαμε πολύ λιγότερα θέματα συζήτησης– αν πιστεύαμε όλοι τα ίδια πράγματα και ζούσαμε με τον ίδιο τρόπο. Ξεχάστε, λοιπόν, όλα όσα έχετε ακούσει περί παγκοσμιοποίησης, και ακολουθήστε μας σε μια πολύ παράξενη βόλτα ανά τον πλανήτη.
Στη Ρωσία θεωρείται προσβλητικό να χαμογελάς σε αγνώστους. Στην κατηγορία «άγνωστοι» περιλαμβάνονται και σερβιτόροι, πωλητές, υπάλληλοι γραφείων ή –αντίστοιχα– πελάτες που έχεις να εξυπηρετήσεις. Ο άγραφος κανόνας λέει ότι χαμογελάμε μόνο στους φίλους μας ή όταν βλέπουμε κάτι αστείο. Όπερ μεθερμηνευόμενο, αν χαμογελάσεις σε έναν άγνωστο στο μετρό, εκείνος θα καταλάβει πως βλέπεις κάτι αστείο πάνω του και τον κοροϊδεύεις. Για ό,τι ακολουθήσει, αναλαμβάνεις την ευθύνη.
Στις ΗΠΑ υπάρχει ένας ολόκληρος «κώδικας τιμής» σχετικά με τα πουρμπουάρ για διάφορες υπηρεσίες –με τους σερβιτόρους να διεκδικούν τη μερίδα του λέοντος. Το 10% της αξίας του γεύματός σου, που θεωρείται ο κανόνας στα ακριβά εστιατόρια της Ευρώπης, εκεί είναι το tip που πρέπει να αφήσεις αν δεν έμεινες ευχαριστημένος από το σέρβις. Ανάμεσα στο 10% και στο 20% αφήνεις αν έμεινες ευχαριστημένος, και 20% και άνω αν ήσουν –για κάποιο λόγο– πολύ ευχαριστημένος. Όλο αυτό, τώρα, πρέπει να το ξέρεις ακόμα και αν είσαι τουρίστας, ακόμα και αν ήρθες μόλις στην χώρα –αλλιώς ναι, θα παρεξηγηθούν, και ναι, θα σου το δείξουν πολύ εμφανώς.
Επίσης στις ΗΠΑ, υπάρχουν πόλεις χωρίς καθόλου πεζοδρόμια και χωρίς καθόλου μέσα μαζικής μεταφοράς, γιατί «οι πάντες οδηγούν από τα 16 τους. Και μέχρι τότε οδηγούν οι γονείς σου, οι οποίοι σε πηγαίνουν παντού», όπως το έθεσε μια μόνιμη κάτοικος που ρωτήσαμε εμφανώς προβληματισμένοι.
Οι Γάλλοι έχουν ακόμα κληρονομικούς τίτλους ευγενείας. Όχι τιμητικούς τίτλους, όπως το βρετανικό Sir ή Dame, που σημαίνει πως έχεις κάνει κάτι σπουδαίο στη ζωή σου κι αυτό αναγνωρίστηκε από το βασίλειο (πράγμα που είναι επίσης κάπως περίεργο, τώρα που το σκεφτόμαστε) αλλά τίτλους που κληρονομείς τη στιγμή που γεννιέσαι, χωρίς να κάνεις απολύτως τίποτα και χωρίς να μπορείς να τους κρύψεις. Είναι αυτό το “de” στα γαλλικά επίθετα (Antoine de Saint-Exupery, ας πούμε) το οποίο συνήθως πηγαίνει πακέτο με έναν κανονικότατο πύργο κάπου στην εξοχή, και γονείς να γκρινιάζουν για το ότι κάνεις παρέα με άτομα κατώτερων κοινωνικών τάξεων.
Πόσες είναι οι ήπειροι; Απαντήσατε με βεβαιότητα «έξι»; Λάθος. Η σωστή απάντηση είναι «εξαρτάται ποιον ρωτάς». Γιατί, ας πούμε, για εμάς τους Ευρωπαίους οι ήπειροι μπορεί να είναι έξι (Ευρώπη, Ασία, Αφρική, Αμερική, Ωκεανία, Ανταρκτική) όμως για τους βορειοαμερικάνους οι ήπειροι είναι εφτά, γιατί η Βόρεια Αμερική είναι άλλη από την Νότια Αμερική. Για τους νοτιοαμερικάνους, πάλι, οι ήπειροι είναι πέντε, γιατί η Αμερική είναι μία, κι άλλη μία είναι η Ευρασία.
Και τι χρονιά έχουμε; 2005, είπατε; Όχι όλοι. Στο Ιράν και το Αφγανιστάν τα ημερολόγια γράφουν 1394. Κι αυτό δεν είναι κάποιο παραδοσιακό ή θρησκευτικό ημερολόγιο, που χρησιμοποιείται μόνο για τις θρησκευτικές γιορτές, αλλά το επίσημο ημερολόγιο του κράτους, το οποίο ξεκινά από τα Μεσάνυχτα που είναι πιο κοντά στην στιγμή της εαρινής ισημερίας, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του Αστεροσκοπείου της Τεχεράνης. Αν, ας πούμε, πηγαίνατε σήμερα στο Ιράν, η βίζα σας θα έγραφε 25/08/1394. Το ταξίδι στον χρόνο συμπεριλαμβάνεται. (Αν αναρωτιέστε, το έτος 1 είναι το 622 μ.Χ., τότε που ο προφήτης Μωάμεθ μετανάστευσε από την Μέκκα στη Μεντίνα. Την ίδια χρονιά ξεκινά και το Ισλαμικό Ημερολόγιο, το οποίο όμως επειδή είναι σεληνιακό και όχι ηλιακό, πηγαίνει μερικά χρόνια μπροστά και γράφει αυτή τη στιγμή 1437. Το ισλαμικό ημερολόγιο, όμως, δεν είναι επίσημο ημερολόγιο κανενός κράτους).
Θα ήταν πολύ βαρετός ο πλανήτης μας –και θα είχαμε πολύ λιγότερα θέματα συζήτησης– αν πιστεύαμε όλοι τα ίδια πράγματα και ζούσαμε με τον ίδιο τρόπο. Ξεχάστε, λοιπόν, όλα όσα έχετε ακούσει περί παγκοσμιοποίησης, και ακολουθήστε μας σε μια πολύ παράξενη βόλτα ανά τον πλανήτη.
Στη Ρωσία θεωρείται προσβλητικό να χαμογελάς σε αγνώστους. Στην κατηγορία «άγνωστοι» περιλαμβάνονται και σερβιτόροι, πωλητές, υπάλληλοι γραφείων ή –αντίστοιχα– πελάτες που έχεις να εξυπηρετήσεις. Ο άγραφος κανόνας λέει ότι χαμογελάμε μόνο στους φίλους μας ή όταν βλέπουμε κάτι αστείο. Όπερ μεθερμηνευόμενο, αν χαμογελάσεις σε έναν άγνωστο στο μετρό, εκείνος θα καταλάβει πως βλέπεις κάτι αστείο πάνω του και τον κοροϊδεύεις. Για ό,τι ακολουθήσει, αναλαμβάνεις την ευθύνη.
Στις ΗΠΑ υπάρχει ένας ολόκληρος «κώδικας τιμής» σχετικά με τα πουρμπουάρ για διάφορες υπηρεσίες –με τους σερβιτόρους να διεκδικούν τη μερίδα του λέοντος. Το 10% της αξίας του γεύματός σου, που θεωρείται ο κανόνας στα ακριβά εστιατόρια της Ευρώπης, εκεί είναι το tip που πρέπει να αφήσεις αν δεν έμεινες ευχαριστημένος από το σέρβις. Ανάμεσα στο 10% και στο 20% αφήνεις αν έμεινες ευχαριστημένος, και 20% και άνω αν ήσουν –για κάποιο λόγο– πολύ ευχαριστημένος. Όλο αυτό, τώρα, πρέπει να το ξέρεις ακόμα και αν είσαι τουρίστας, ακόμα και αν ήρθες μόλις στην χώρα –αλλιώς ναι, θα παρεξηγηθούν, και ναι, θα σου το δείξουν πολύ εμφανώς.
Επίσης στις ΗΠΑ, υπάρχουν πόλεις χωρίς καθόλου πεζοδρόμια και χωρίς καθόλου μέσα μαζικής μεταφοράς, γιατί «οι πάντες οδηγούν από τα 16 τους. Και μέχρι τότε οδηγούν οι γονείς σου, οι οποίοι σε πηγαίνουν παντού», όπως το έθεσε μια μόνιμη κάτοικος που ρωτήσαμε εμφανώς προβληματισμένοι.
Οι Γάλλοι έχουν ακόμα κληρονομικούς τίτλους ευγενείας. Όχι τιμητικούς τίτλους, όπως το βρετανικό Sir ή Dame, που σημαίνει πως έχεις κάνει κάτι σπουδαίο στη ζωή σου κι αυτό αναγνωρίστηκε από το βασίλειο (πράγμα που είναι επίσης κάπως περίεργο, τώρα που το σκεφτόμαστε) αλλά τίτλους που κληρονομείς τη στιγμή που γεννιέσαι, χωρίς να κάνεις απολύτως τίποτα και χωρίς να μπορείς να τους κρύψεις. Είναι αυτό το “de” στα γαλλικά επίθετα (Antoine de Saint-Exupery, ας πούμε) το οποίο συνήθως πηγαίνει πακέτο με έναν κανονικότατο πύργο κάπου στην εξοχή, και γονείς να γκρινιάζουν για το ότι κάνεις παρέα με άτομα κατώτερων κοινωνικών τάξεων.
Πόσες είναι οι ήπειροι; Απαντήσατε με βεβαιότητα «έξι»; Λάθος. Η σωστή απάντηση είναι «εξαρτάται ποιον ρωτάς». Γιατί, ας πούμε, για εμάς τους Ευρωπαίους οι ήπειροι μπορεί να είναι έξι (Ευρώπη, Ασία, Αφρική, Αμερική, Ωκεανία, Ανταρκτική) όμως για τους βορειοαμερικάνους οι ήπειροι είναι εφτά, γιατί η Βόρεια Αμερική είναι άλλη από την Νότια Αμερική. Για τους νοτιοαμερικάνους, πάλι, οι ήπειροι είναι πέντε, γιατί η Αμερική είναι μία, κι άλλη μία είναι η Ευρασία.
Και τι χρονιά έχουμε; 2005, είπατε; Όχι όλοι. Στο Ιράν και το Αφγανιστάν τα ημερολόγια γράφουν 1394. Κι αυτό δεν είναι κάποιο παραδοσιακό ή θρησκευτικό ημερολόγιο, που χρησιμοποιείται μόνο για τις θρησκευτικές γιορτές, αλλά το επίσημο ημερολόγιο του κράτους, το οποίο ξεκινά από τα Μεσάνυχτα που είναι πιο κοντά στην στιγμή της εαρινής ισημερίας, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του Αστεροσκοπείου της Τεχεράνης. Αν, ας πούμε, πηγαίνατε σήμερα στο Ιράν, η βίζα σας θα έγραφε 25/08/1394. Το ταξίδι στον χρόνο συμπεριλαμβάνεται. (Αν αναρωτιέστε, το έτος 1 είναι το 622 μ.Χ., τότε που ο προφήτης Μωάμεθ μετανάστευσε από την Μέκκα στη Μεντίνα. Την ίδια χρονιά ξεκινά και το Ισλαμικό Ημερολόγιο, το οποίο όμως επειδή είναι σεληνιακό και όχι ηλιακό, πηγαίνει μερικά χρόνια μπροστά και γράφει αυτή τη στιγμή 1437. Το ισλαμικό ημερολόγιο, όμως, δεν είναι επίσημο ημερολόγιο κανενός κράτους).
