Γωνιές της Αθήνας του 1930
Η Μπλε Πολυκατοικία, το Ρεξ, τα Προσφυγικά και άλλα κτίρια του Μεσοπολέμου που απομένουν να διηγούνται ιστορίες από την παλιά Αθήνα.
Τι θα δείχνατε σε κάποιον που θα σας ρωτούσε για την Αθήνα του Μεσοπολέμου; Επιβίωσαν άραγε τη μανία των κατεδαφίσεων κτίρια σχεδιασμένα στις αρχές της δεκαετίας του ‘30; Πριν βιαστείτε να απαντήσετε ότι πιθανότατα η Μπλε Πολυκατοικία των Εξαρχείων είναι ό,τι έχει απομείνει, ρίξτε μια ματιά στη λίστα που ακολουθεί. Και την επόμενη φορά που θα διασχίσετε βιαστικοί την Πανεπιστημίου ή τη Σταδίου, σηκώστε το βλέμμα ψηλά. Κάπου εκεί πάνω κρύβεται η Ιστορία.
Το Κινηματοθέατρο Rex
Το υπέροχο αρ ντεκό Ρεξ της Πανεπιστημίου χτίστηκε τη δεκαετία του 1930 και ήταν, για τους Αθηναίους της εποχής, ο πρώτος τους «ουρανοξύστης»: όχι φυσικά για το ύψος του, αλλά για την πρωτοποριακή για τα δεδομένα της εποχής πρόσοψή του που θύμιζε αυτή των νεοϋορκέζικων μεγαθηρίων. Στον σχεδιασμό του εντάχθηκαν έντονα στοιχεία αρ ντεκό, του ρεύματος που έντυσε διάσημους ουρανοξύστες και επηρεάστηκε από την αιγυπτιακή και αφρικανική τέχνη, την κινέζικη καλλιγραφία, τα ρωσικά εξωτικά στοιχεία και τα κυβιστικά ή φουτουριστικά πρότυπα.
Το πρώτο του όνομα ήταν «Σικιαρίδειο Μέγαρο Θεαμάτων» και περιλάμβανε τον κινηματογράφο «Rex» στο ισόγειο, το μεγαλύτερο αθηναϊκό θέατρο στον πρώτο όροφο (σκηνή «Κοτοπούλη») και μια αίθουσα χορού στο υπόγειο, που τελικά χρησιμοποιήθηκε ως παιδικός κινηματογράφος, το περίφημο «Σινεάκ» που γαλούχησε γενιές και γενιές μικρών Αθηναίων. Το κτίριο υπέστη ζημιές από πυρκαγιά το 1982, και πέντε χρόνια αργότερα ανακηρύχθηκε διατηρητέο.
Τα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας
Οι προσφυγικές κατοικίες της λεωφόρου Αλεξάνδρας, με τις εμφανείς Μπαουχάους επιρροές τους, σχεδιάστηκαν από τους Κίμωνα Λάσκαρι και Δημήτρη Κυριακού και χτίστηκαν το 1933 από το υπουργείο Πρόνοιας. Τα κτίρια ήταν μέρος του σχεδίου στέγασης των μυριάδων μικρασιατών προσφύγων. Και παρ’ ότι δεν προβλέφθηκε κανενός είδους διακοσμητικό στοιχείο, η Ιστορία φρόντισε να αφήσει τα δικά της σημάδια πάνω τους: Στα γερασμένα κτίρια, που σήμερα κατοικούνται από μετανάστες, μπορεί κανείς να δει ακόμα και σήμερα τα ίχνη από τις σφαίρες των Δεκεμβριανών του 1944. Το Δημόσιο φρόντισε να εξαγοράσει τα περισσότερα διαμερίσματα εν όψει… ανάπλασης, αλλά τελικά, λόγω αντιδράσεων, δεν κατάφερε να τα κατεδαφίσει.
Η Τράπεζα της Ελλάδος
Φωτό: Thanasis Germanos/ Panoramio
Το εντυπωσιακό νεοκλασικό στο 21 της οδού Πανεπιστημίου θεμελιώθηκε το 1933, σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Νικόλαου Ζουμπουλίδη και Κωνσταντίνου Παπαδάκη, και εγκαινιάστηκε το 1938. Στον τοίχο της τράπεζας, στη γωνία Πανεπιστημίου και Ομήρου, μια χαραγμένη επιγραφή θυμίζει την τραγική ιστορία της εκτέλεσης τριών Επονιτών από τους Γερμανούς στις 22 Ιουλίου του 1941 στο σημείο αυτό. Αρχιτεκτονικά, αν το παρατηρήσετε προσεκτικά, θα προσέξετε πως το κτίριο έχει αρκετές ομοιότητες με εκείνο της Βουλής.
Η Οικία Ελευθερίου Βενιζέλου
Το υπέροχο νεοκλασικό μέγαρο που αποτελεί σήμερα την κατοικία του Βρετανού πρέσβη, στο 2 της οδού Λουκιανού, κτίστηκε το 1932, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μεταξά, για να γίνει το σπίτι του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος δεν είχε μέχρι τότε ιδιόκτητο σπίτι στην Αθήνα (κατά καιρούς είχε μείνει σε ξενοδοχεία και σε διάφορα κτίρια, μεταξύ των οποίων στην κατεδαφισμένη σήμερα οικία Ζωγράφου, επί της οδού Πανεπιστημίου). Χρησιμοποιήθηκε μόνο για δύο χρόνια, και συνδέθηκε με αρνητικά γεγονότα για τους κατοίκους του (απώλεια εκλογών 1932, απόπειρα δολοφονίας 1933, αποτυχημένο κίνημα 1935), με αποκορύφωμα την αυτοεξορία του Βενιζέλου στη Γαλλία, όπου και απεβίωσε στις 18 Μαρτίου 1936. Περισσότερα για το κτίριο έχει το Αρχείο Νεότερων Μνημείων, εδώ.
Η Μπλε Πολυκατοικία
Η πιο γνωστή πολυκατοικία της Αθήνας (που δεν είναι όμως η πρώτη, παρά τον ευρύτατα διαδεδομένο μύθο), εκείνη για την οποία ο ίδιος ο Le Corbusier είχε αναφωνήσει το περίφημο "c' est tres beau" ("είναι πολύ όμορφη") κτίστηκε το 1933, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κυριάκου Παναγιωτάκου.
Θεωρείται σταθμός στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής, καθώς πρόκειται για ένα συγκρότημα δύο χωριστών πολυκατοικιών με ανεξάρτητες εισόδους, που επικοινωνούν μόνο στο υπόγειο και το δώμα. Όπως διαβάζουμε στο Αρχείο Νεότερων Μνημείων «στις προσόψεις υπήρξε προσπάθεια να σπάσει η μονοτονία του ρασιοναλισμού, χάρις στις εναλλαγές εσοχών και εξοχών, στον σχεδιασμό και τη λειτουργία των ανοιγμάτων, στις πτυχώσεις του τελευταίου ορόφου, κ.τ.λ., στοιχεία που αναδείχθηκαν περαιτέρω από τους τολμηρούς χρωματισμούς που επιμελήθηκε ο ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς (τερακότα στη βάση και τα εσωτερικά των στηθαίων, μπλε στους κύριους όγκους, λευκό στα κουφώματα). Ιδιαίτερη μέριμνα είχε δοθεί επίσης στη μορφή και την ποιότητα κατασκευής των κοινόχρηστων χώρων (είσοδοι, θυρωρεία, διάδρομοι, κλιμακοστάσια, πλυντήρια κ.τ.λ.), με αποκορύφωμα το μεγάλο κοινό εντευκτήριο στο δώμα, με καταπληκτική θέα, ένα μοναδικό, πράγματι, εύρημα στο πλαίσιο ενός οράματος κοινωνικής επαφής και συνεύρεσης των ενοίκων, "μιάς γειτονιάς καθ' ύψος", όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη».
Το Μέγαρο του ΟΤΕ
Το εντυπωσιακό κτίριο στο χρώμα της άμμου που συναντάμε στο 15 της οδού Σταδίου χτίστηκε το 1931, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μεταξά, και θεωρείται ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα του αθηναϊκού μοντερνισμού. Τα μοντέρνα του στοιχεία συνδυάζονται με εμφανείς επιρροές του νεοκλασικισμού, ενώ η κατακόρυφη όψη με τις παραστάδες συνυπάρχει με κάποια διακοσμητικά στοιχεία αρ ντεκό.
Επιμέλεια: Ηρώ Κουνάδη
Με πληροφορίες από το Αρχείο Νεότερων Μνημείων και το βιβλίο των Θανάση Γιοχάλα και Τόνιας Καφετζάκη Αθήνα: Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία
Το Κινηματοθέατρο Rex
Το υπέροχο αρ ντεκό Ρεξ της Πανεπιστημίου χτίστηκε τη δεκαετία του 1930 και ήταν, για τους Αθηναίους της εποχής, ο πρώτος τους «ουρανοξύστης»: όχι φυσικά για το ύψος του, αλλά για την πρωτοποριακή για τα δεδομένα της εποχής πρόσοψή του που θύμιζε αυτή των νεοϋορκέζικων μεγαθηρίων. Στον σχεδιασμό του εντάχθηκαν έντονα στοιχεία αρ ντεκό, του ρεύματος που έντυσε διάσημους ουρανοξύστες και επηρεάστηκε από την αιγυπτιακή και αφρικανική τέχνη, την κινέζικη καλλιγραφία, τα ρωσικά εξωτικά στοιχεία και τα κυβιστικά ή φουτουριστικά πρότυπα.
Το πρώτο του όνομα ήταν «Σικιαρίδειο Μέγαρο Θεαμάτων» και περιλάμβανε τον κινηματογράφο «Rex» στο ισόγειο, το μεγαλύτερο αθηναϊκό θέατρο στον πρώτο όροφο (σκηνή «Κοτοπούλη») και μια αίθουσα χορού στο υπόγειο, που τελικά χρησιμοποιήθηκε ως παιδικός κινηματογράφος, το περίφημο «Σινεάκ» που γαλούχησε γενιές και γενιές μικρών Αθηναίων. Το κτίριο υπέστη ζημιές από πυρκαγιά το 1982, και πέντε χρόνια αργότερα ανακηρύχθηκε διατηρητέο.
Τα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας
Οι προσφυγικές κατοικίες της λεωφόρου Αλεξάνδρας, με τις εμφανείς Μπαουχάους επιρροές τους, σχεδιάστηκαν από τους Κίμωνα Λάσκαρι και Δημήτρη Κυριακού και χτίστηκαν το 1933 από το υπουργείο Πρόνοιας. Τα κτίρια ήταν μέρος του σχεδίου στέγασης των μυριάδων μικρασιατών προσφύγων. Και παρ’ ότι δεν προβλέφθηκε κανενός είδους διακοσμητικό στοιχείο, η Ιστορία φρόντισε να αφήσει τα δικά της σημάδια πάνω τους: Στα γερασμένα κτίρια, που σήμερα κατοικούνται από μετανάστες, μπορεί κανείς να δει ακόμα και σήμερα τα ίχνη από τις σφαίρες των Δεκεμβριανών του 1944. Το Δημόσιο φρόντισε να εξαγοράσει τα περισσότερα διαμερίσματα εν όψει… ανάπλασης, αλλά τελικά, λόγω αντιδράσεων, δεν κατάφερε να τα κατεδαφίσει.
Η Τράπεζα της Ελλάδος
Φωτό: Thanasis Germanos/ Panoramio
Το εντυπωσιακό νεοκλασικό στο 21 της οδού Πανεπιστημίου θεμελιώθηκε το 1933, σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Νικόλαου Ζουμπουλίδη και Κωνσταντίνου Παπαδάκη, και εγκαινιάστηκε το 1938. Στον τοίχο της τράπεζας, στη γωνία Πανεπιστημίου και Ομήρου, μια χαραγμένη επιγραφή θυμίζει την τραγική ιστορία της εκτέλεσης τριών Επονιτών από τους Γερμανούς στις 22 Ιουλίου του 1941 στο σημείο αυτό. Αρχιτεκτονικά, αν το παρατηρήσετε προσεκτικά, θα προσέξετε πως το κτίριο έχει αρκετές ομοιότητες με εκείνο της Βουλής.
Η Οικία Ελευθερίου Βενιζέλου
Αθήνα ίσως 1935 (και όχι 1925.)Οικία Έλενας Σκυλίτση και Ελευθέριου Βενιζέλου.Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας & Λουκιανού...
Posted by Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ on Tuesday, 10 August 2010
Το υπέροχο νεοκλασικό μέγαρο που αποτελεί σήμερα την κατοικία του Βρετανού πρέσβη, στο 2 της οδού Λουκιανού, κτίστηκε το 1932, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μεταξά, για να γίνει το σπίτι του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος δεν είχε μέχρι τότε ιδιόκτητο σπίτι στην Αθήνα (κατά καιρούς είχε μείνει σε ξενοδοχεία και σε διάφορα κτίρια, μεταξύ των οποίων στην κατεδαφισμένη σήμερα οικία Ζωγράφου, επί της οδού Πανεπιστημίου). Χρησιμοποιήθηκε μόνο για δύο χρόνια, και συνδέθηκε με αρνητικά γεγονότα για τους κατοίκους του (απώλεια εκλογών 1932, απόπειρα δολοφονίας 1933, αποτυχημένο κίνημα 1935), με αποκορύφωμα την αυτοεξορία του Βενιζέλου στη Γαλλία, όπου και απεβίωσε στις 18 Μαρτίου 1936. Περισσότερα για το κτίριο έχει το Αρχείο Νεότερων Μνημείων, εδώ.
Η Μπλε Πολυκατοικία
Η ΜΠΛΕ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑΘεμιστοκλέους & Αραχώβης. Έτος κατασκευής: 1932-33Αρχιτέκτων: Κυριάκος Παναγιωτάκος [1902-1982]Πλ...
Posted by Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ on Tuesday, 17 May 2011
Η πιο γνωστή πολυκατοικία της Αθήνας (που δεν είναι όμως η πρώτη, παρά τον ευρύτατα διαδεδομένο μύθο), εκείνη για την οποία ο ίδιος ο Le Corbusier είχε αναφωνήσει το περίφημο "c' est tres beau" ("είναι πολύ όμορφη") κτίστηκε το 1933, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κυριάκου Παναγιωτάκου.
Θεωρείται σταθμός στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής, καθώς πρόκειται για ένα συγκρότημα δύο χωριστών πολυκατοικιών με ανεξάρτητες εισόδους, που επικοινωνούν μόνο στο υπόγειο και το δώμα. Όπως διαβάζουμε στο Αρχείο Νεότερων Μνημείων «στις προσόψεις υπήρξε προσπάθεια να σπάσει η μονοτονία του ρασιοναλισμού, χάρις στις εναλλαγές εσοχών και εξοχών, στον σχεδιασμό και τη λειτουργία των ανοιγμάτων, στις πτυχώσεις του τελευταίου ορόφου, κ.τ.λ., στοιχεία που αναδείχθηκαν περαιτέρω από τους τολμηρούς χρωματισμούς που επιμελήθηκε ο ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς (τερακότα στη βάση και τα εσωτερικά των στηθαίων, μπλε στους κύριους όγκους, λευκό στα κουφώματα). Ιδιαίτερη μέριμνα είχε δοθεί επίσης στη μορφή και την ποιότητα κατασκευής των κοινόχρηστων χώρων (είσοδοι, θυρωρεία, διάδρομοι, κλιμακοστάσια, πλυντήρια κ.τ.λ.), με αποκορύφωμα το μεγάλο κοινό εντευκτήριο στο δώμα, με καταπληκτική θέα, ένα μοναδικό, πράγματι, εύρημα στο πλαίσιο ενός οράματος κοινωνικής επαφής και συνεύρεσης των ενοίκων, "μιάς γειτονιάς καθ' ύψος", όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη».
Το Μέγαρο του ΟΤΕ
Το εντυπωσιακό κτίριο στο χρώμα της άμμου που συναντάμε στο 15 της οδού Σταδίου χτίστηκε το 1931, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μεταξά, και θεωρείται ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα του αθηναϊκού μοντερνισμού. Τα μοντέρνα του στοιχεία συνδυάζονται με εμφανείς επιρροές του νεοκλασικισμού, ενώ η κατακόρυφη όψη με τις παραστάδες συνυπάρχει με κάποια διακοσμητικά στοιχεία αρ ντεκό.
Επιμέλεια: Ηρώ Κουνάδη
Με πληροφορίες από το Αρχείο Νεότερων Μνημείων και το βιβλίο των Θανάση Γιοχάλα και Τόνιας Καφετζάκη Αθήνα: Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία
