Από ποιους πήραν τα ονόματά τους οι δρόμοι της Αθήνας
Ο Πατριάρχης Ιωακείμ, ο Μιχαήλ Βόδας, ο Ναύαρχος Νικόδημος ήταν, πριν γίνουν δρόμοι της Αθήνας, άνθρωποι με σπουδαίες ιστορίες. Ας τους γνωρίσουμε.
της Ηρώς Κουνάδη
Αφού σας συστήσαμε τον Σαρλ Λενορμάν (και όχι Λένορμαν), τη Λουίζα Ριανκούρ, τον Φωκίωνα Νέγρη και τον Ηλία Ηλιού πριν από λίγο καιρό έφτασε τώρα η ώρα για το μάθημα… για προχωρημένους. Ποιος ήταν, ας πούμε, ο Μαρίνος Αντύπας, που χάρισε το όνομά του σε έναν από τους κεντρικότερους δρόμους της Δάφνης; Γιατί έχουμε οδό Πατριάρχη Ιωακείμ και όχι, ας πούμε, Πατριάρχη Δημητρίου ή Αθηναγόρα; Τι σχέση είχε ο Οκτάβιος Μερλιέ με τον Εμφύλιο; Και γιατί θα έπρεπε να ξέρουμε τον Ιωάννη Δροσόπουλο;
Μαρίνος Αντύπας: Λαϊκός αγωνιστής –για να το θέσουμε με τους όρους του ΚΚΕ Generator– γεννημένος το 1872 στην Κεφαλονιά. Πήρε μέρος στην Κρητική Επανάσταση του 1896, οργάνωσε το συλλαλητήριο της 14ης Σεπτεμβρίου 1897 στην Ομόνοια, κατηγόρησε τη βασιλική οικογένεια για την έκβαση του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 και απαίτησε νόμους που να περιορίζουν τις ώρες εργασίας, να ορίζουν ημερομίσθιο, και να προβλέπουν ταμεία σύνταξης για τους ανίκανους εργάτες λόγω ηλικίας, ασθενείας ή τραυματισμού. Εφάρμοσε ο ίδιος πολλά τέτοια μέτρα ως επιστάτης στα κτήματα του θείου του στον θεσσαλικό κάμπο, προκαλώντας την οργή των γαιοκτημόνων, οι οποίοι τελικά τον δολοφόνησαν στις 8 Μαρτίου 1907. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν "Ισότης, Αδελφότης, Ελευθερία". Η δολοφονία του προκάλεσε λαϊκές εκδηλώσεις και αντιδράσεις σε όλη την Ελλάδα.
Πατριάρχης Ιωακείμ: Αλλιώς γνωστός και ως Ιωακείμ Γ’ ο Μεγαλοπρεπής, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, υπήρξε Οικουμενικός Πατριάρχης από το 1878 ως το 1884 και από το 1901 ως τον θάνατό του το 1912. Ήταν εκείνος που έθεσε τα θεμέλια της Μεγάλης του Γένους Σχολής στο Φανάρι, αναγνώρισε την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Σερβίας και παραχώρησε αρκετές μητροπόλεις στην εκκλησία της Ελλάδας. Άφησε πίσω του σπουδαίο φιλανθρωπικό και επιμορφωτικό έργο –ορφανοτροφεία, νοσοκομεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ο Δήμος Αθηναίων τον τίμησε δίνοντας το όνομά του στον κεντρικό δρόμο του Κολωνακίου.
Ιωάννης Δροσόπουλος: Οικονομολόγος από την Σούρπη της Μαγνησίας, γεννημένος το 1870, και διοικητής της Εθνικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ελλάδος τις δεκαετίες του ’20 και του ’30. Το όνομά του κοσμεί κεντρικό δρόμο της Κυψέλης. Θεωρείται κορυφαίος οικονομολόγος της εποχής του και πρωτεργάτης στην εκβιομηχάνιση της χώρας. «Θεωρείται, μέχρι σήμερον, ότι δεν επέρασεν όμοιός του από την οικονομικήν ζωήν της χώρας μας. Ό,τι είχεν η Ελλάς εις βιομηχανίαν μέχρι του τελευταίου πολέμου 1940, ωφείλετο εις τον Δροσόπουλον...» σημειώνει γι’ αυτόν ο βιομήχανος και συνιδρυτής της Πειραϊκής Πατραϊκής, Χριστόφορος Κατσάμπας.
Μιχαήλ Βόδας: Γνωστός και ως Μιχαήλ Σούτσος, ήταν Πρίγκιπας της Μολδαβίας, μέλος της Φιλικής Εταιρείας, Μέγας Διερμηνέας της Υψηλής Πύλης επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και πρέσβης της Ελλάδας στη Γαλλία, τη Ρωσία και την Βρετανία επί κυβέρνησης Καποδίστρια. Διέθεσε τεράστια ποσά από την περιουσία του στη Φιλική Εταιρεία, και κατάφερε αργότερα να πείσει την γαλλική κυβέρνηση να στείλει στρατεύματα υπέρ της Ελλάδας. Έλαβε επίσης μέρος στην Επανάσταση της Γ' Σεπτεμβρίου, πριν αποσυρθεί από την ενεργό πολιτικό δράση. Πέθανε στην Αθήνα τον Ιούνιο του 1864, και έδωσε το όνομά του στον γνωστό μεγάλο δρόμο που ξεκινά από την Πλατεία Αττικής για να καταλήξει στον Άγιο Νικόλαο.
Οκτάβιος Μερλιέ: Γάλλος φιλόλογος, φιλέλληνας και διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας, δίπλα στο οποίο περνά ο δρόμος που πήρε το όνομά του, και το οποίο επέκτεινε σημαντικά –με 37 παραρτήματα ανά την Ελλάδα– πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατάφερε, επίσης, να εξασφαλίσει 140 υποτροφίες για σπουδές στην Γαλλία, οι οποίες δόθηκαν σε διανοούμενους και επιστήμονες όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης και ο Κώστας Αξελός, τους οποίους και φυγάδευσε από την Ελλάδα του Εμφυλίου ναυλώνοντας τον Δεκέμβριο του 1945 το ιταλικό πλοίο Ματαρόα, που αναχώρησε από το λιμάνι του Πειραιά για τον Τάραντα. Ίδρυσε, επίσης, το 1930 το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών – Ίδρυμα Μέλπως και Οκτάβιου, στο οποίο φυλάσσεται μέχρι σήμερα το αρχείο Παπαδιαμάντη.
Πολυχρόνης Λεμπέσης: Ζωγράφος, γεννημένος το 1848 στη Σαλαμίνα, και ένας από τους σημαντικότερους έλληνες εκπροσώπου της γνωστής ως «Σχολή του Μονάχου» μαζί με τον Νικόλαο Γύζη και τον Νικηφόρο Λύτρα. Άφησε ελάχιστο έργο, περίπου εκατό πίνακες, κάποιοι εκ των οποίων βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη. Αγιογραφίες του στολίζουν τις εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου του Καρύτση (της ομώνυμης πλατείας), των Αγίων Θεοδώρων του Α’ Νεκροταφείου Αθηνών και του Αγίου Κωνσταντίνου στον Πειραιά, ενώ το όνομά του δόθηκε στον γνωστό δρόμο του Μακρυγιάννη.
Κωνσταντής Νικόδημος: Ναύαρχος –αλλά αυτό το ξέρατε ήδη– από τα Ψαρά. Γεννήθηκε το 1794 και πήρε μέρος σε πολλές εφόδους ως πυρπολητής, από το 1824 ως το 1827. Έγινε, μετά την απελευθέρωση, μέλος του Συμβουλίου Επικρατείας, Υπουργός Ναυτιλίας και ο πρώτος διοργανωτής του εθνικού στόλου. Πέθανε στις 3 Απριλίου του 1879, στο σπίτι του στο πλακιώτικο δρομάκι που τώρα έχει το όνομά του, έχοντας δωρίσει όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία του στο Ταμείο του Εθνικού Στόλου.
Γρηγόριος Μαρασλής: Γεννημένος στην Οδησσό το 1831, της οποίας εξελέγη δήμαρχος το 1878. Έφτιαξε εκεί, μεταξύ άλλων, ηλεκτρικό σταθμό, νοσοκομεία, θέατρο του δήμου, υδραγωγείο, πολλά σχολεία, πάρκα και παιδικούς σταθμούς, χρηματοδοτώντας τα από την προσωπική του περιουσία. Με δικές του δωρεές φτιάχτηκαν επίσης η Μαράσλειος Σχολή του Κολωνακίου και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η πρώην ΑΣΟΕΕ, πράγμα που του χάρισε τον τίτλο του ευεργέτη του ελληνικού κράτους.
Αφού σας συστήσαμε τον Σαρλ Λενορμάν (και όχι Λένορμαν), τη Λουίζα Ριανκούρ, τον Φωκίωνα Νέγρη και τον Ηλία Ηλιού πριν από λίγο καιρό έφτασε τώρα η ώρα για το μάθημα… για προχωρημένους. Ποιος ήταν, ας πούμε, ο Μαρίνος Αντύπας, που χάρισε το όνομά του σε έναν από τους κεντρικότερους δρόμους της Δάφνης; Γιατί έχουμε οδό Πατριάρχη Ιωακείμ και όχι, ας πούμε, Πατριάρχη Δημητρίου ή Αθηναγόρα; Τι σχέση είχε ο Οκτάβιος Μερλιέ με τον Εμφύλιο; Και γιατί θα έπρεπε να ξέρουμε τον Ιωάννη Δροσόπουλο;
Μαρίνος Αντύπας: Λαϊκός αγωνιστής –για να το θέσουμε με τους όρους του ΚΚΕ Generator– γεννημένος το 1872 στην Κεφαλονιά. Πήρε μέρος στην Κρητική Επανάσταση του 1896, οργάνωσε το συλλαλητήριο της 14ης Σεπτεμβρίου 1897 στην Ομόνοια, κατηγόρησε τη βασιλική οικογένεια για την έκβαση του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 και απαίτησε νόμους που να περιορίζουν τις ώρες εργασίας, να ορίζουν ημερομίσθιο, και να προβλέπουν ταμεία σύνταξης για τους ανίκανους εργάτες λόγω ηλικίας, ασθενείας ή τραυματισμού. Εφάρμοσε ο ίδιος πολλά τέτοια μέτρα ως επιστάτης στα κτήματα του θείου του στον θεσσαλικό κάμπο, προκαλώντας την οργή των γαιοκτημόνων, οι οποίοι τελικά τον δολοφόνησαν στις 8 Μαρτίου 1907. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν "Ισότης, Αδελφότης, Ελευθερία". Η δολοφονία του προκάλεσε λαϊκές εκδηλώσεις και αντιδράσεις σε όλη την Ελλάδα.
Πατριάρχης Ιωακείμ: Αλλιώς γνωστός και ως Ιωακείμ Γ’ ο Μεγαλοπρεπής, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, υπήρξε Οικουμενικός Πατριάρχης από το 1878 ως το 1884 και από το 1901 ως τον θάνατό του το 1912. Ήταν εκείνος που έθεσε τα θεμέλια της Μεγάλης του Γένους Σχολής στο Φανάρι, αναγνώρισε την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Σερβίας και παραχώρησε αρκετές μητροπόλεις στην εκκλησία της Ελλάδας. Άφησε πίσω του σπουδαίο φιλανθρωπικό και επιμορφωτικό έργο –ορφανοτροφεία, νοσοκομεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ο Δήμος Αθηναίων τον τίμησε δίνοντας το όνομά του στον κεντρικό δρόμο του Κολωνακίου.
Ιωάννης Δροσόπουλος: Οικονομολόγος από την Σούρπη της Μαγνησίας, γεννημένος το 1870, και διοικητής της Εθνικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ελλάδος τις δεκαετίες του ’20 και του ’30. Το όνομά του κοσμεί κεντρικό δρόμο της Κυψέλης. Θεωρείται κορυφαίος οικονομολόγος της εποχής του και πρωτεργάτης στην εκβιομηχάνιση της χώρας. «Θεωρείται, μέχρι σήμερον, ότι δεν επέρασεν όμοιός του από την οικονομικήν ζωήν της χώρας μας. Ό,τι είχεν η Ελλάς εις βιομηχανίαν μέχρι του τελευταίου πολέμου 1940, ωφείλετο εις τον Δροσόπουλον...» σημειώνει γι’ αυτόν ο βιομήχανος και συνιδρυτής της Πειραϊκής Πατραϊκής, Χριστόφορος Κατσάμπας.
Μιχαήλ Βόδας: Γνωστός και ως Μιχαήλ Σούτσος, ήταν Πρίγκιπας της Μολδαβίας, μέλος της Φιλικής Εταιρείας, Μέγας Διερμηνέας της Υψηλής Πύλης επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και πρέσβης της Ελλάδας στη Γαλλία, τη Ρωσία και την Βρετανία επί κυβέρνησης Καποδίστρια. Διέθεσε τεράστια ποσά από την περιουσία του στη Φιλική Εταιρεία, και κατάφερε αργότερα να πείσει την γαλλική κυβέρνηση να στείλει στρατεύματα υπέρ της Ελλάδας. Έλαβε επίσης μέρος στην Επανάσταση της Γ' Σεπτεμβρίου, πριν αποσυρθεί από την ενεργό πολιτικό δράση. Πέθανε στην Αθήνα τον Ιούνιο του 1864, και έδωσε το όνομά του στον γνωστό μεγάλο δρόμο που ξεκινά από την Πλατεία Αττικής για να καταλήξει στον Άγιο Νικόλαο.
Οκτάβιος Μερλιέ: Γάλλος φιλόλογος, φιλέλληνας και διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας, δίπλα στο οποίο περνά ο δρόμος που πήρε το όνομά του, και το οποίο επέκτεινε σημαντικά –με 37 παραρτήματα ανά την Ελλάδα– πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατάφερε, επίσης, να εξασφαλίσει 140 υποτροφίες για σπουδές στην Γαλλία, οι οποίες δόθηκαν σε διανοούμενους και επιστήμονες όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης και ο Κώστας Αξελός, τους οποίους και φυγάδευσε από την Ελλάδα του Εμφυλίου ναυλώνοντας τον Δεκέμβριο του 1945 το ιταλικό πλοίο Ματαρόα, που αναχώρησε από το λιμάνι του Πειραιά για τον Τάραντα. Ίδρυσε, επίσης, το 1930 το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών – Ίδρυμα Μέλπως και Οκτάβιου, στο οποίο φυλάσσεται μέχρι σήμερα το αρχείο Παπαδιαμάντη.
Πολυχρόνης Λεμπέσης: Ζωγράφος, γεννημένος το 1848 στη Σαλαμίνα, και ένας από τους σημαντικότερους έλληνες εκπροσώπου της γνωστής ως «Σχολή του Μονάχου» μαζί με τον Νικόλαο Γύζη και τον Νικηφόρο Λύτρα. Άφησε ελάχιστο έργο, περίπου εκατό πίνακες, κάποιοι εκ των οποίων βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη. Αγιογραφίες του στολίζουν τις εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου του Καρύτση (της ομώνυμης πλατείας), των Αγίων Θεοδώρων του Α’ Νεκροταφείου Αθηνών και του Αγίου Κωνσταντίνου στον Πειραιά, ενώ το όνομά του δόθηκε στον γνωστό δρόμο του Μακρυγιάννη.
Κωνσταντής Νικόδημος: Ναύαρχος –αλλά αυτό το ξέρατε ήδη– από τα Ψαρά. Γεννήθηκε το 1794 και πήρε μέρος σε πολλές εφόδους ως πυρπολητής, από το 1824 ως το 1827. Έγινε, μετά την απελευθέρωση, μέλος του Συμβουλίου Επικρατείας, Υπουργός Ναυτιλίας και ο πρώτος διοργανωτής του εθνικού στόλου. Πέθανε στις 3 Απριλίου του 1879, στο σπίτι του στο πλακιώτικο δρομάκι που τώρα έχει το όνομά του, έχοντας δωρίσει όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία του στο Ταμείο του Εθνικού Στόλου.
Γρηγόριος Μαρασλής: Γεννημένος στην Οδησσό το 1831, της οποίας εξελέγη δήμαρχος το 1878. Έφτιαξε εκεί, μεταξύ άλλων, ηλεκτρικό σταθμό, νοσοκομεία, θέατρο του δήμου, υδραγωγείο, πολλά σχολεία, πάρκα και παιδικούς σταθμούς, χρηματοδοτώντας τα από την προσωπική του περιουσία. Με δικές του δωρεές φτιάχτηκαν επίσης η Μαράσλειος Σχολή του Κολωνακίου και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η πρώην ΑΣΟΕΕ, πράγμα που του χάρισε τον τίτλο του ευεργέτη του ελληνικού κράτους.
