Πέντε μοντέρνες μητριαρχικές κοινωνίες
Έχουμε συνηθίσει τους άνδρες να έχουν το «πάνω χέρι» στην πλειοψηφία των σύγχρονων κοινωνιών, όμως σε αυτές τις πέντε κοινωνίες τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Πότε ήταν η τελευταία φορά που είδατε μια γυναίκα ή γυναίκες να αποτελούν «κεφαλή» και να κρατούν τα ηνία μιας ολόκληρης κοινωνίας; Όχι, η Ζήνα στις Αμαζόνες δεν πιάνεται. Ούτε οι ίδιες οι Αμαζόνες πιάνονται, καθώς αποτελούν μυθολογία.
Μη σπάτε το κεφάλι σας. Η σύγχρονη κοινωνία είναι τόσο στηριγμένη στο μοντέλο του άνδρα, που για να μπορέσουμε να βρούμε ένα παράδειγμα μητριαρχικού μοντέλου θα πρέπει να ψάξουμε πολύ. Πάρα πολύ. Αυτό όμως δε σημαίνει πως δε θα το βρούμε.
Μοσούο
Στις παρυφές των Ιμαλαϊων, κατά μήκος της ακτής της λίμνης Λουγκού, η φυλή Μοσούο αποτελεί μια εθνοτική μειονότητα περίπου 40 χιλιάδων ανθρώπων και παράλληλα την πιο γνωστή μητριαρχική κοινωνία. Οι Μοσούο ζουν σε διευρυμένες οικογένειες σε μεγάλα νοικοκυριά, στην κορυφή των οποίων βρίσκεται μια γυναίκα- αρχηγός. Η γενεαλογία αφορά την γυναικεία πλευρά της οικογένειας, ενώ η ιδιοκτησία μεταφέρεται από μητέρα σε μητέρα. Οι γυναίκες της φυλής παίρνουν κατά κύριο λόγο τις επιχειρηματικές αποφάσεις, ενώ οι άνδρες ασχολούνται συνήθως με την πολιτική. Τα παιδιά μεγαλώνουν στα νοικοκυριά των μητέρων τους και παίρνουν τα ονόματά τους από εκείνες.
Μινανγκαμπάου
Με περίπου τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους, η Μινανγκαμπάου, στη Δυτική Σουμάτρα της Ινδονησίας αποτελεί τη μεγαλύτερη γνωστή μητριαρχική κοινωνία. Μαζί με τον νόμο της φυλής ο οποίος προστάζει όλα τα περιουσιακά στοιχεία να ανήκουν και να μεταφέρονται από τη μάνα στην κόρη, η φυλή πιστεύει ακράδαντα ότι η μητέρα είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο της κοινωνίας. Στην κοινωνία αυτή, οι γυναίκες συνηθίζουν να «κυριαρχούν» στα νοικοκυριά, ενώ οι άνδρες ασχολούνται κατά κύριο λόγο με πνευματικές και πολιτικές ασχολίες. Μετά τον γάμο, η κάθε γυναίκα αποκτά τον δικό της χώρο ξεκούρασης στο σπίτι, ενώ ο άνδρας μπορεί να κοιμάται μαζί της, αλλά θα πρέπει να φύγει νωρίς το πρωί για να πάρει πρωινό στο σπίτι της μητέρας του.
Ακάν
Οι άνθρωποι της Ακάν αποτελούν την πλειοψηφία στη Γκάνα, όπου κατοικούν κατά κύριο λόγο. Η κοινωνική οργάνωση της Ακάν χτίστηκε γύρω από την μητριαρχία, στην οποία η ταυτότητα του καθενός, η κληρονομία, ο πλούτος και η ενασχόληση με την πολιτική είναι καθαρά θέμα… γυναικείο. Όλοι οι ηγέτες της φυλής είναι γυναίκες, όμως και οι άνδρες έχουν κάποιες ηγετικές θέσεις μέσα στην κοινωνία. Οι κληρονομικοί αυτοί ρόλοι, ωστόσο, έχουν «περάσει» μητρογραμμικά – δηλαδή από τις μητέρες και τις αδερφές των ανδρών. Επίσης, οι άνδρες δεν οφείλουν να υποστηρίζουν μόνο τις οικογένειές τους, αλλά και εκείνες των θηλυκών συγγενών τους.
Μπριμπρί
Πρόκειται για μια μικρή αυτόχθονη ομάδα περίπου 13 χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι ζουν σε καταφύγια στην επαρχία Λιμόν της Κόστα Ρίκα. Όπως και οι υπόλοιπες μητρογραμμικές κοινωνίες, οι Μπριμπρί είναι οργανωμένες σε φυλές. Η κάθε φυλή αποτελείται από μια διευρυμένη οικογένεια και «διοικείται» από τις μητέρες και τις γυναίκες. Οι γυναίκες μάλιστα είναι οι μόνες που σύμφωνα με την παράδοση μπορούν να κληρονομήσουν γη, ενώ παράλληλα έχουν προικιστεί με το δικαίωμα να ετοιμάζουν το κακάο το οποίο χρησιμοποιείται στις ιερές τελετουργίες των Μπριμπρί.
Ναγκοβίσι
Ζουν στη Νότια Μπουγκενβίλ, ένα νησάκι δυτικά της Νέας Γουινέας, και είναι χωρισμένοι σε δύο μητριγραμμικές ομάδες, οι οποίες με τη σειρά τους χωρίζονται σε μητρογραμμικές φυλές. Οι γυναίκες Ναγκοβίσι έχουν ηγετικές θέσεις στις φυλές αυτές, καθώς επίσης και στις τελετές, όμως το μεγαλύτερό τους «ατού» είναι ότι ασχολούνται μόνες τους με τη γη που τους ανήκει. Ο Ανθρωπολόγος Jil Nash ο οποίος ασχολήθηκε εκτενώς με την κοινωνία αυτή, παρατήρησε ότι στην περίπτωση του γάμου, η γυναίκα Ναγκοβίσι εξισώνει τη σεξουαλικότητα με την… κηπουρική. Δηλαδή, ο γάμος δεν είναι θεσμοθετημένος, και αν ένα ζευγάρι κυκλοφορεί μαζί, κοιμάται μαζί και ο άνδρας βοηθά τη γυναίκα στην κηπουρική, τότε θεωρούνται παντρεμένοι.
Νικόλας Γεωργιακώδης
Μη σπάτε το κεφάλι σας. Η σύγχρονη κοινωνία είναι τόσο στηριγμένη στο μοντέλο του άνδρα, που για να μπορέσουμε να βρούμε ένα παράδειγμα μητριαρχικού μοντέλου θα πρέπει να ψάξουμε πολύ. Πάρα πολύ. Αυτό όμως δε σημαίνει πως δε θα το βρούμε.
Μοσούο Στις παρυφές των Ιμαλαϊων, κατά μήκος της ακτής της λίμνης Λουγκού, η φυλή Μοσούο αποτελεί μια εθνοτική μειονότητα περίπου 40 χιλιάδων ανθρώπων και παράλληλα την πιο γνωστή μητριαρχική κοινωνία. Οι Μοσούο ζουν σε διευρυμένες οικογένειες σε μεγάλα νοικοκυριά, στην κορυφή των οποίων βρίσκεται μια γυναίκα- αρχηγός. Η γενεαλογία αφορά την γυναικεία πλευρά της οικογένειας, ενώ η ιδιοκτησία μεταφέρεται από μητέρα σε μητέρα. Οι γυναίκες της φυλής παίρνουν κατά κύριο λόγο τις επιχειρηματικές αποφάσεις, ενώ οι άνδρες ασχολούνται συνήθως με την πολιτική. Τα παιδιά μεγαλώνουν στα νοικοκυριά των μητέρων τους και παίρνουν τα ονόματά τους από εκείνες.
Μινανγκαμπάου Με περίπου τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους, η Μινανγκαμπάου, στη Δυτική Σουμάτρα της Ινδονησίας αποτελεί τη μεγαλύτερη γνωστή μητριαρχική κοινωνία. Μαζί με τον νόμο της φυλής ο οποίος προστάζει όλα τα περιουσιακά στοιχεία να ανήκουν και να μεταφέρονται από τη μάνα στην κόρη, η φυλή πιστεύει ακράδαντα ότι η μητέρα είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο της κοινωνίας. Στην κοινωνία αυτή, οι γυναίκες συνηθίζουν να «κυριαρχούν» στα νοικοκυριά, ενώ οι άνδρες ασχολούνται κατά κύριο λόγο με πνευματικές και πολιτικές ασχολίες. Μετά τον γάμο, η κάθε γυναίκα αποκτά τον δικό της χώρο ξεκούρασης στο σπίτι, ενώ ο άνδρας μπορεί να κοιμάται μαζί της, αλλά θα πρέπει να φύγει νωρίς το πρωί για να πάρει πρωινό στο σπίτι της μητέρας του.
Ακάν Οι άνθρωποι της Ακάν αποτελούν την πλειοψηφία στη Γκάνα, όπου κατοικούν κατά κύριο λόγο. Η κοινωνική οργάνωση της Ακάν χτίστηκε γύρω από την μητριαρχία, στην οποία η ταυτότητα του καθενός, η κληρονομία, ο πλούτος και η ενασχόληση με την πολιτική είναι καθαρά θέμα… γυναικείο. Όλοι οι ηγέτες της φυλής είναι γυναίκες, όμως και οι άνδρες έχουν κάποιες ηγετικές θέσεις μέσα στην κοινωνία. Οι κληρονομικοί αυτοί ρόλοι, ωστόσο, έχουν «περάσει» μητρογραμμικά – δηλαδή από τις μητέρες και τις αδερφές των ανδρών. Επίσης, οι άνδρες δεν οφείλουν να υποστηρίζουν μόνο τις οικογένειές τους, αλλά και εκείνες των θηλυκών συγγενών τους.
Μπριμπρί
Πρόκειται για μια μικρή αυτόχθονη ομάδα περίπου 13 χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι ζουν σε καταφύγια στην επαρχία Λιμόν της Κόστα Ρίκα. Όπως και οι υπόλοιπες μητρογραμμικές κοινωνίες, οι Μπριμπρί είναι οργανωμένες σε φυλές. Η κάθε φυλή αποτελείται από μια διευρυμένη οικογένεια και «διοικείται» από τις μητέρες και τις γυναίκες. Οι γυναίκες μάλιστα είναι οι μόνες που σύμφωνα με την παράδοση μπορούν να κληρονομήσουν γη, ενώ παράλληλα έχουν προικιστεί με το δικαίωμα να ετοιμάζουν το κακάο το οποίο χρησιμοποιείται στις ιερές τελετουργίες των Μπριμπρί.
Ναγκοβίσι Ζουν στη Νότια Μπουγκενβίλ, ένα νησάκι δυτικά της Νέας Γουινέας, και είναι χωρισμένοι σε δύο μητριγραμμικές ομάδες, οι οποίες με τη σειρά τους χωρίζονται σε μητρογραμμικές φυλές. Οι γυναίκες Ναγκοβίσι έχουν ηγετικές θέσεις στις φυλές αυτές, καθώς επίσης και στις τελετές, όμως το μεγαλύτερό τους «ατού» είναι ότι ασχολούνται μόνες τους με τη γη που τους ανήκει. Ο Ανθρωπολόγος Jil Nash ο οποίος ασχολήθηκε εκτενώς με την κοινωνία αυτή, παρατήρησε ότι στην περίπτωση του γάμου, η γυναίκα Ναγκοβίσι εξισώνει τη σεξουαλικότητα με την… κηπουρική. Δηλαδή, ο γάμος δεν είναι θεσμοθετημένος, και αν ένα ζευγάρι κυκλοφορεί μαζί, κοιμάται μαζί και ο άνδρας βοηθά τη γυναίκα στην κηπουρική, τότε θεωρούνται παντρεμένοι.
Νικόλας Γεωργιακώδης
