Οκτώ καθημερινές εκφράσεις που μάθαμε από τον Αίσωπο

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Αίσωπος. Ένα όνομα, δεκάδες μύθοι. Αν και ο ίδιος δεν έγραψε ούτε μια λέξη από αυτούς, παρ’ όλα αυτά τους διηγήθηκε προφορικά κατά τον 6ο π.Χ. αιώνα και έκτοτε εκείνοι συνεχίζουν να στοιχειώνουν – με την καλή έννοια – τη ζωή μας.

Μηνύματα με νόημα για μικρούς και μεγάλους, εκφερόμενα με τρόπο μοναδικό, τα οποία μέσα από την απλότητά τους προσφέρουν βασικές συμβουλές για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τη ζωή, αλλά και αυτούς που έχουμε απέναντί μας.

Αρκετά από αυτά τα μηνύματα έμειναν στην καθομιλουμένη, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούμε μέχρι και σήμερα αρκετές από τις φράσεις ή τα αποφθέγματα τα οποία είτε ειπώθηκαν είτε προέκυψαν από τους μύθους του.

Έβαλε το λύκο να φυλάξει τα πρόβατα
Η φράση που χρησιμοποιούμε για να δείξουμε ότι στους κακούς ανθρώπους δε θα πρέπει να εμπιστευόμαστε τίποτα, πηγάζει από τον μύθο του βοσκού και των προβάτων του, ο οποίος βλέποντας έναν λύκο να ακολουθεί το κοπάδι του χωρίς να το πειράζει, αποφάσισε να τον βάλει να το φυλάξει. Κάποια μέρα όμως, γυρνώντας στο σπίτι είδε το κοπάδι του σφαγμένο και τον λύκο άφαντο.

Είς, αλλά λέων
Στον μύθο «Το λιοντάρι και η αλεπού», η τελευταία κοκορεύεται στο λιοντάρι πως τα παιδιά που κάνει είναι πολύ περισσότερα, ενώ εκείνο κάνει μόνο ένα. «Ναι, όμως αυτό το ένα είναι λιοντάρι», απαντάει ο βασιλιάς των ζώων, επιβεβαιώνοντας πως σημασία έχει η ποιότητα και όχι η ποσότητα.

Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα
Η έκφραση αυτή προέρχεται από τον μύθο «Ανήρ Κομπαστής», στον οποίο ένας αθλητής στην Αθήνα καυχιόταν συνέχεια ότι σε αγώνες στην Ρόδο, είχε κάνει ένα τεράστιο άλμα. Αφού δεν τον πίστευε κανείς, έλεγε στους Αθηναίους να πάνε στη Ρόδο και να ρωτήσουν τους θεατές. Τότε ένας Αθηναίος πήγε στο σκάμμα και έγραψε πάνω στην άμμο τη λέξη «Ρόδος». Ύστερα γύρισε προς τον αθλητή και του είπε: «Αυτού γαρ και Ρόδος και πήδημα».

Συν Αθηνά και χείρα κίνει
Στον μύθο του «Ανήρ ναυαγός», ο Αίσωπος περιγράφει το ταξίδι ενός πλούσιου Αθηναίου με ένα πλοίο, το οποίο έλαβε αναπάντεχη τροπή όταν εξαιτίας μιας θαλασσοταραχής το καράβι βυθίστηκε. Ενώ όλοι κολυμπούσαν για να σωθούν, ο Αθηναίος προσευχόταν συνέχεια στην θεά Αθηνά και της έταζε ένα σωρό πράγματα. Τότε ένας από τους ναυαγούς, τον πλησίασε λέγοντάς του την περίφημη αυτή φράση.

Σπεύδε βραδέως
Στον… κλασσικό και ίσως πιο δημοφιλή μύθο του Αισώπου «Ο λαγός και η χελώνα», το φαβορί λαγός τρώει τα μούτρα του στον αγώνα δρόμου μεταξύ των δύο, αφού προδίδεται από την υπερβολική σιγουριά και υπεροψία του. Στη γραμμή τερματισμού, η χελώνα γυρνάει και του πετάει στα μούτρα το ρητό: «Γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος. Σπεύδε βραδέως, λαγέ!».

Δείξε μου τον φίλο σου να σου πω ποιος είσαι
Ακόμα μια γνωστή φράση, η οποία προκύπτει από το μύθο του Αισώπου με τον γάιδαρο και τον ιδιοκτήτη του. Σύμφωνα με αυτόν, κάποιος ήθελε να αγοράσει ένα γαϊδούρι, αλλά πριν το κάνει ήθελε να το δοκιμάσει πρώτα. Το έβαλε λοιπόν μαζί με άλλα γαϊδούρια, όμως την επόμενη ημέρα ο νεοαποκτηθείς γάιδαρος έκανε παρέα με ένα τεμπέλικο ζώο. Αμέσως το πάει πίσω στον πωλητή, και αφού εκείνος τον ρώτησε πότε πρόλαβε να τον δοκιμάσει, ο τύπος του απάντησε «Δεν χρειάστηκε, είδα με ποιον έκανε παρέα».

Η μερίδα του λέοντος
Η φράση που χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε ότι κάποιος πήρε το καλύτερο μερίδιο από κάτι, έρχεται από τον μύθο «Λέων, γάιδαρος και αλεπού», στον οποίο αφού τα τρία ζώα κυνήγησαν έκαναν την μοιρασιά με «υπεύθυνο» τον τίμιο γάιδαρο, που μοίρασε τα θηράματα σε τρία ίσα μέρη. Το λιοντάρι δυσαρεστημένο όρμησε και έφαγε τον γάιδαρο, και ανέθεσε στην αλεπού να κάνει τη μοιρασιά. Όντας πονηρή εκείνη, έδωσε στο λιοντάρι όλο το κυνήγι και κράτησε μια κότα. Έτσι το λιοντάρι πήρε την μερίδα που του αναλογούσε.

Ένα χελιδόνι δε φέρνει την άνοιξη
Από τον μύθο «Ο Σπάταλος νέος και το χελιδόνι» προέρχεται αυτή η φράση, η οποία δηλώνει πως δεν θα πρέπει να βιαζόμαστε για να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα. Σύμφωνα με τον μύθο, ένας άσωτος νέος ξόδεψε και σπατάλησε όλα του τα χρήματα και από την περιουσία του απέμεινε μόνο ένας χιτώνας. Μια ηλιόλουστη μέρα του χειμώνα, είδε ένα χελιδόνι να πετά έξω από το παράθυρο και τότε νόμισε ότι ήρθε η άνοιξη. Χωρίς καν να το σκεφτεί, πούλησε τον χιτώνα που του είχε απομείνει, όμως το κρύο επανήλθε…