Αδριανούπολη: Παραμύθι στα σύνορα

Κείμενο: Ηρώ Κουνάδη
Φωτογραφίες: Γιώργος Παπαδόπουλος

Τα σύνορα στις Καστανιές είναι ήσυχα. Σχεδόν έρημα. Το τελευταίο σύνορο, το τριεθνές, η "πινέζα" του χάρτη θα ακούσεις να τα λένε. Τίποτα που να μαρτυρά ότι, δέκα λεπτά πιο ‘κει, απ' την άλλη μεριά, απλώνεται ανάμεσα σε δυο ποτάμια –τον Έβρο και τον Τούντζα– μια παλιά αυτοκρατορική πρωτεύουσα. Αδριανούπολη τη λέγαν’ οι παππούδες σου, και οι Ρωμαίοι πριν από αυτούς, Εντιρνέ θα τη βρεις σήμερα στους χάρτες. Κι είναι κάπως μυστικιστικό αυτό το καινούριο της όνομα, θα συμφωνήσεις με έναν ελαφρύ δισταγμό, συγνώμη παππού αλλά ακούγεται βγαλμένο από τις Χίλιες και Μία Νύχτες. Και της ταιριάζει γάντι.

Μοιάζει κι εκείνη βγαλμένη από τις Χίλιες και Μία Νύχτες την πρώτη φορά που την αντικρίζεις από μακριά, διασχίζοντας τις μεσαιωνικές της γέφυρες με τους μιναρέδες του Σελιμιγιέ στο φόντο, να αγγίζουν θαρρείς τον ουρανό. «Σελιμιγιέ» λένε το μεγαλύτερο από τα τζαμιά της, έργο του αρχιτέκτονα των αυτοκρατόρων, του Μιμάρ Σινάν, που έφτιαξε και το Σουλεϊμανιγιέ της Κωνσταντινούπολης –αλλά θεωρούσε αυτό εδώ, το μεγάλο τζαμί της Αδριανούπολης, το σπουδαιότερο από τα αριστουργήματά του. Όπως το κοιτάς από μακριά, μοιάζει με παλάτι βγαλμένο από παραμύθι με πριγκιποπούλες και δράκους και μαγικά λυχνάρια. Χίλιες και μία νύχτες, εντελώς.

Χίλιες και μία… βόλτες στο ιστορικό κέντρο



Παρ’ όλο που ήταν επί εκατό σχεδόν χρόνια η πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και σημαντική πόλη των Ρωμαίων ακόμα πιο παλιά, η Αδριανούπολη έχει τη γοητεία της ακόμα και για όσους η Ιστορία αφήνει παγερά αδιάφορους. Μια μικρή πόλη περίπου διακοσίων χιλιάδων κατοίκων, με ένα ιστορικό κέντρο χάρμα οφθαλμών, στολισμένο με σιντριβάνια-έργα τέχνης (μια γοργόνα εδώ, δύο ψάρια πλάι στην ψαραγορά, μια παρέα παιδιών που παίζει με τα περιστέρια πιο πέρα) και ντυμένο με λιθόκτιστους πεζόδρομους από τη μια του άκρη ως την άλλη.



Ανάμεσά τους: αναστηλωμένα ρωμαϊκά τείχη, μαγαζιά με ρούχα που πλημμυρίζουν τα Σαββατοκύριακα από Έλληνες και Βούλγαρους που περνούν τα σύνορα για να ψωνίσουν γιατί εδώ είναι πάμφθηνα, γλυκύτατα café, οθωμανικά τζαμιά, ταβερνάκια με ζωντανή μουσική να καλύπτει τον ήχο από τα τσουγκρίσματα ποτηριών ξεχειλισμένων Γενί Ρακή –τη λένε ρακή, στην πραγματικότητα μοιάζει πιο πολύ με ούζο. Ανακατεύονται όλα σε ένα ενδιαφέρον μείγμα παλιού και νέου, Ευρώπης και Ανατολής, Ελλάδας και Τουρκίας, Ιστορίας και καθημερινότητας. Οι πινακίδες έξω από τα μαγαζιά είναι γραμμένες (και) στα ελληνικά, το κινητό δείχνει φουλ σήμα Cosmote. Είσαι εκεί, και ταυτόχρονα είσαι εδώ. Πέντε χιλιόμετρα έξω από τα σύνορα.

Ένα μουσείο αφιερωμένο… στην υγειά μας



Στον βορρά της πόλης, στην απέναντι όχθη του ποταμού Τούντζα που αγκαλιάζει την Αδριανούπολη, βρίσκεται το Τζαμί του Βαγιαζίτ. Ο Βαγιαζίτ ήταν γιος του Μωάμεθ του Πορθητή και παππούς του Σουλεϊμάν, και όλα αυτά δεν θα σας ενδιέφεραν καθόλου αν δεν είχε αφήσει παρακαταθήκη στην ανθρωπότητα ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μουσεία που έχετε δει ποτέ. Στην πόλη θα σας το συστήσουν ως «Μουσείο της Υγείας», και θα σας πουν με περισσή περηφάνια ότι είναι βραβευμένο μεταξύ άλλων και από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Πριν γίνει Μουσείο της Υγείας, όμως, ήταν το Νοσοκομείο (πιο σωστά, Κέντρο Ψυχικών και Σωματικών Ασθενειών) της Αδριανούπολης, το οποίο για την εποχή του –το 1488 ξεκίνησε να λειτουργεί– ήταν εξαιρετικά μπροστά: χρησιμοποιούσε, ας πούμε, μεθόδους όπως η μουσική και η υδροθεραπεία για να θεραπεύει νοσήματα της ψυχής και του σώματος.

Σήμερα, τα δωμάτια γύρω από την καταπράσινη αυλή του νοσοκομείου φιλοξενούν πειστικότατες αναπαραστάσεις και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις επιστημονικές ανακαλύψεις των Οθωμανών στον τομέα της υγείας –από την οφθαλμιατρική και τους διατροφικούς κανόνες για νου υγιή σε σώμα υγιές, ως την χειρουργική και τα αντίδοτα στα δηλητήρια των φιδιών. Ο ήχος του τρεχούμενου νερού αντηχεί ακόμα παντού, και η όλη εμπειρία είναι εκτός από σούπερ διδακτική και εντελώς ζεν. Το Μουσείο είναι ανοιχτό κάθε μέρα 8.30-17.30, και το εισιτήριο κοστίζει 10 λίρες (ήτοι περί τα 3€).

Ρωμαϊκά τείχη, οθωμανικά τζαμιά και αρχοντικά με χαγιάτια



Η παλιά πόλη της Αδριανούπολης, γνωστή και ως Kaleiçi (που σημαίνει «μέσα από τα τείχη») προσφέρεται για ατμοσφαιρικές βόλτες σε στενά, γραφικά σοκάκια, ανάμεσα σε χρωματιστά αρχοντικά του 18ου, του 19ου και του 20ου αιώνα. Με τα ξύλινα χαγιάτια τους και τα λουλουδιασμένα μπαλκονάκια τους, τα αρχοντικά της Αδριανούπολης –πολλά από τα οποία στεγάζουν café, εστιατόρια και μικρά μουσεία– κάνουν την παλιά πόλη ένα χάρμα οφθαλμών.



Στις παρυφές της παλιάς πόλης, ο Πύργος της Μακεδονίας είναι τμήμα της οχύρωσης των αρχαίων Ρωμαίων (στον μικρό αρχαιολογικό χώρο θα δείτε επίσης τη ρωμαϊκή νεκρόπολη και τα απομεινάρια μιας βυζαντινής εκκλησίας) ενώ σχεδόν απέναντί του το Τζαμί με τα Τρία Μπαλκόνια είναι ένα από τα ομορφότερα της πόλης. Η αυλή του, με τις χαρακτηριστικές διαδοχικές αψίδες και τα κοκκινό-λευκα τουβλάκια τους που φιγουράρουν σε κάθε φωτογραφία της Αδριανούπολης, λούζεται τα βράδια σε ένα αχνοκίτρινο φως που την κάνει τόσο ατμοσφαιρική, σχεδόν απόκοσμη.



Όταν, βέβαια, μιλάμε για μικρά αρχιτεκτονικά θαύματα, το Σελιμιγιέ του Σινάν που λέγαμε στην αρχή μάλλον δεν έχει ανταγωνιστή. Κτισμένο το 1575 κατά παραγγελία του Σουλτάνου Σελίμ Β’, γιου του Σουλεϊμάν και της Ρωξελάνης, είναι σαφώς ένα από τα επιβλητικότερα κτίρια που θα δείτε ποτέ –με τους 71 μέτρων μιναρέδες του να αγγίζουν τον ουρανό, τους μικρούς διαδοχικούς τρούλους να σχηματίζουν πυργίσκους γύρω από τον μεγάλο κεντρικό τρούλο, και τις χαρακτηριστικές κοκκινόλευκες αψίδες που λέγαμε προηγουμένως να στολίζουν την αυλή και το εσωτερικό του.

Έργο του Σινάν είναι επίσης το χαμάμ απέναντι από το Τζαμί με τα Τρία Μπαλκόνια, το αριστουργηματικό Sokollu Mehmet Paşa Hamam, με τα αστεράκια στην οροφή του που κάνουν τις ηλιαχτίδες να χορεύουν πέφτοντας στο εσωτερικό του. Ένα απολαυστικό, παραδοσιακό χαμάμ όπως το έκαναν οι άνθρωποι που ζούσαν εδώ πριν από πεντακόσια χρόνια θα σας στοιχήσει περί τα 10€ (το χαμάμ λειτουργεί καθημερινά, 10.00-18.00 για τις γυναίκες και 7.00-22.00 για τους άνδρες). Ο Lonely Planet το περιγράφει ως ένα από τα καλύτερα χαμάμ ολόκληρης της Τουρκίας.

Αν σας μείνει έστω και λίγος χρόνος για μερικά αξιοθέατα ακόμη, μην χάσετε το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αδριανούπολης, το Sarayiçi, που ήταν το παλάτι των Σουλτάνων τότε που η Αδριανούπολη ήταν η λαμπρή πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και τις τοξωτές γέφυρες των δύο ποταμιών της πόλης. Για τα ψώνια και τα παζάρια σας, γραμμή στο σούπερ ατμοσφαιρικό, σκεπαστό Παζάρι του Ali Paşa, έργο –ναι, και αυτό– του Μιμάρ Σινάν.

Πού θα φάτε

Στο Gazi Baba, στο τέλος του κεντρικού πεζόδρομου (που λέγεται Saraçlar Caddesi) για νοστιμότατη παραδοσιακή κουζίνα: σκεφτείτε πικάντικη μελιτζανοσαλάτα και λαχταριστό εζμέ, χαϊδαρί (ήτοι τζατζίκι χωρίς σκόρδο, με μυρωδικά), μυρωδάτο κεμπάπ και πικάντικα köfteci (κεφτεδάκια). Συνοδεύετε απαραιτήτως με Yeni Raki και υπολογίζετε γύρω στα 10-12€ το άτομο.



Στο κουκλίστικο 3K Café, που φροντίζει εκτός από τα καφεδάκια μας και για τα γεύματά μας, και σερβίρει ίσως τα καλύτερα μαντί (χειροποίητα ζυμαρικά γεμισμένα με κιμά και περιχυμένα με γιαούρτι και σουμάκ) σε ολόκληρη την πόλη. Τιμές κάτω από 10€ το άτομο, και ένα μπαλκονάκι χάρμα οφθαλμών, που χωρά αυστηρά και μόνο δύο. Αν δεν το προλάβετε μην στεναχωρηθείτε, εξίσου χαριτωμένο είναι και το εσωτερικό του.

Στο Mado, που απλώνει τραπεζάκια στον κεντρικό πεζόδρομο (Saraçlar Caddesi είπαμε, δεν προσέχετε) για γιγάντια πρωινά αντάξια Σουλτάνων, ελαφριά σνακ και τραγανούς γκιουζλεμέδες –λεπτές πίτες με φύλλο κρούστας, και γεμισμένες με… ό,τι προτιμάτε: τυρί, αλλαντικά, πατάτα, λαχανικά, ό,τι τραβά η όρεξή σας. Αν νοσταλγήσετε πατρίδα, φτιάχνει και ωραιότατο φραπέ για να τα συνοδεύσετε όλα.

Πού θα μείνετε

Στα πανέμορφα δωμάτια του Ottoman Palace, δυο βήματα από το ιστορικό κέντρο, οι τιμές των οποίων κυμαίνονται στα 45€ το δίκλινο με πρωινό. Κρατήσεις και μέσω του Booking, από εδώ.

Στο Tashan Hotel Edirne, που στεγάζεται σε ένα διατηρητέο κτίριο 500 ετών, σχεδιασμένο από (το μαντέψατε;) τον Σινάν. Οι τιμές για το δίκλινο δωμάτιο κυμαίνονται στα 60€ με πρωινό. Κρατήσεις και μέσω του Booking, από εδώ.

Στα λιτά αλλά πεντακάθαρα και σούπερ περιποιημένα δωμάτια του κεντρικότατου Sari Pensiyon, οι τιμές των οποίων δεν ξεπερνούν τα 39€ το δίκλινο (ή 41€ με πρωινό). Κρατήσεις και μέσω του Booking, από εδώ.