Φολόη: Περπατώ εις το δάσος...

Κείμενο - Φωτογραφίες: Ηρώ Κουνάδη 

Το πρώτο πράγμα που παρατηρείς είναι ο ουρανός. Είναι ψηλό δέντρο η δρυς. Στην πιο συνηθισμένη περίπτωση φτάνει τα είκοσι μέτρα, στην πιο σπάνια αγγίζει τα σαράντα. Τα κλαδιά της ξεκινούν από τόσο ψηλά, που πλέκουν μια βαθυπράσινη σκεπή στο δάσος. Κι όμως, το πρώτο πράγμα που τραβάει το βλέμμα είναι ο ουρανός, κι αυτή η παράξενη αίσθηση που δημιουργεί, σαν να προσπαθεί να στριμωχτεί ανάμεσα στα κλαδιά, να ανοίξει λίγο χώρο για να κατέβει το φως κάτω. Δύσκολο εγχείρημα, αν έχεις να κάνεις με πέντε εκατομμύρια δρύες.

«Τι πέντε εκατομμύρια; Δέντρα;». Για τον νεοφερμένο επισκέπτη, ο αριθμός ακούγεται εξωπραγματικός. Την πρώτη φορά που θα αφήσεις το αυτοκίνητο σε κάποιο από τα πολλά ξέφωτα στην άκρη του δρόμου που διασχίζει το ομορφότερο κομμάτι του δάσους, θα μπεις στον πειρασμό να αρχίσεις να μετράς, με τον ίδιο αφελή τρόπο που τα μικρά παιδιά μπαίνουν στον πειρασμό να αρχίσουν να μετρούν τα αστέρια. Μόνο που εδώ το τοπίο είναι πολύ εντυπωσιακότερο. Τόσο, που μετά από λίγο ξεχνάς ότι μετρούσες.

Σκονάκι… πατριδογνωσίας

Η Φολόη απέχει περί τα 20 χιλιόμετρα από την Αρχαία Ολυμπία, στον Δήμο της οποίας ανήκει μετά τις συγχωνεύσεις του Καλλικράτη. Απλώνεται σε μια έκταση που αγγίζει τα 42.000 στρέμματα, και αποτελεί ένα από τα σπανιότερα δρυοδάση της Ευρώπης και το μοναδικό των Βαλκανίων. Είναι εντελώς επίπεδο, χάρη στο γεγονός πως βρίσκεται πάνω στο ομώνυμο οροπέδιο, το οποίο οι ντόπιοι αποκαλούν χαϊδευτικά «Το μπαλκόνι της Ηλείας». Αν τύχει να ξεστρατίσετε λίγο από το δάσος, η υπέροχη πανοραμική θέα από την άκρη του οροπεδίου θα σας εξηγήσει το γιατί.

Το όνομά της η Φολόη το πήρε από τον Κένταυρο Φόλο, που κατοικούσε στο δάσος. Ο Φόλος ήταν φίλος του Ηρακλή, κι αυτό είναι εντυπωσιακό, διότι οι Κένταυροι δεν φημίζονταν για τις φιλίες τους. Για την ακρίβεια, ο Φόλος, μαζί με τον Χείρωνα του Πηλίου, ήταν οι μόνοι «καλοί» Κένταυροι. Ο Φόλος σκοτώθηκε κατά λάθος από βέλος του Ηρακλή, όταν ο τελευταίος ενεπλάκη σε σύρραξη με τους υπόλοιπους Κενταύρους, που δεν έβλεπαν με καλό μάτι τις φιλίες γενικότερα, και δη τη δική τους.

Η πινακίδα στην τελευταία στροφή πριν το δάσος εξακολουθεί να γράφει «επισκεφθείτε το μπαλκόνι της Ηλείας, το μέρος όπου έζησε ο Κένταυρος Φόλος». Μερικές φορές σε αυτά τα μέρη η μυθολογία και η πραγματικότητα μπλέκονται σε ένα χαριτωμένο κουβάρι.

Βάζω τα παπούτσια μου…

Καθότι το δάσος της Φολόης είναι στα περισσότερα σημεία του εντελώς επίπεδο, προσφέρεται ιδιαίτερα για φυσιολατρικές πεζοπορίες και ανοιξιάτικες ποδηλατάδες. Αμέτρητα μονοπάτια και δασικοί δρόμοι διασχίζουν το καταπράσινο «χαλί» του, κάνοντας ζιγκ ζαγκ ανάμεσα σε πανύψηλους κορμούς δέντρων, λουλουδιασμένα ξέφωτα και κελαρυστά ρυάκια.

Οι λιγότερο αθλητικοί τύποι θα χαρούν να μάθουν πως πολλά από τα δασικά δρομάκια του τα διασχίζει άνετα και (μη 4x4) αυτοκίνητο –χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν θα μπείτε, τελικά, στον πειρασμό να περπατήσετε, έστω και για λίγο, σε κάποια σημεία. Ένας από αυτούς τους δρόμους, μάλιστα, εκείνος που ξεκινά από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και καταλήγει κοντά στη διασταύρωση Φολόης-Κούμανη, είναι μία από τις ειδικές διαδρομές του Ράλλι Ακρόπολης.

Ένα κομμάτι της διαδρομής αυτής, γνωστό και ως «μονοπάτι της γραβάτας», καθώς σηματοδοτήθηκε όντως, αντί για τις γνωστές ξύλινες ταμπέλες, από τριακόσιες γραβάτες (!)αποτελεί μία από τις δημοφιλέστερες πεζοπορικές διαδρομές στο δάσος, διάρκειας περίπου δύο ωρών. Μία ακόμη υπέροχη διαδρομή είναι εκείνη που ξεκινά από την Αχλαδινή και καταλήγει στη Γέφυρα της Πετράδας, κατά μήκος της όχθης του Ερύμανθου.

Την καλύτερη διαδρομή την κρατήσαμε τελευταία: Ξεκινώντας από το Μουσείο Φολόης –το οποίο, αν πετύχετε ανοικτό, θα σας δώσει χρήσιμες πληροφορίες για το δάσος και αναλυτικές προτάσεις για τις ωραιότερες διαδρομές του– ακολουθείτε τον δασικό δρόμο προς το φαράγγι του Ερύμανθου, πλάι σε τοξωτά γεφυράκια, νερόμυλους και μικρές σπηλιές.

…Και πάω (και) στο χωριό
 
Θα μπορούσατε κάλλιστα να ξοδέψετε ένα ολόκληρο weekend εξερευνώντας το δάσος, περπατώντας τα μονοπάτια του, χαζεύοντας τις μοναδικές εικόνες της φύσης, και πάλι δεν θα ήταν αρκετό. Επειδή, όμως, θα χρειαστείτε κάποια στιγμή ανεφοδιασμό σε ενέργεια –ήτοι, φαγητό και ύπνο– θα απομακρυνθείτε κάποια στιγμή, έστω και για λίγο, προς τα γειτονικά χωριά.

Εδώ, χάριν ειλικρίνειας, θα πρέπει να αναφέρουμε πως τα ορεινά χωριά της Ηλείας χάνουν στη σύγκριση με τις φαντασμαγορικές διαδρομές από το δάσος προς αυτά. Ως επί το πλείστον, είναι απλά μικρά χωριουδάκια, με λίγα σπίτια, έναν κεντρικό δρόμο και ελάχιστα μικρότερα δρομάκια να τα διασχίζουν. Εξαιρέσεις, βέβαια, πάντα υπάρχουν: ένα όμορφο πέτρινο σπιτάκι με κόκκινα κεραμίδια, μια ανθισμένη αυλίτσα, ένας περίτεχνος φράχτης, ένα ταβερνάκι που σερβίρει σπιτικές νοστιμιές είναι, πολλές φορές, λόγος αρκετός για να αγαπήσεις ένα χωριό.

Αυτή είναι, για παράδειγμα, η περίπτωση της Φολόης, του ομώνυμου χωριού που βρίσκεται πιο κοντά στο δάσος από οποιοδήποτε άλλο. Η ταβέρνα Οι Κένταυροι, στην είσοδο του χωριού, σερβίρει ντόπια κρέατα να γλείφεις τα δάχτυλά σου –δοκιμάστε την χοιρινή μπριζόλα, θα μας θυμηθείτε– φρέσκιες τηγανιτές πατάτες και υπέροχο, ντόπιο τυρί στα κάρβουνα, μαζί με χωριάτικη από εκείνες που θυμίζουν πόσο ανυπέρβλητες μπορούν να είναι οι απλές γεύσεις.

Το ίδιο το χωριό είναι διανθισμένο από εκείνες τις μικρές λεπτομέρειες που λέγαμε προηγουμένως. Μπορεί με μια πρώτη ματιά να μην μοιάζει γραφικό, αν όμως ξεκινήσεις να το περπατάς σίγουρα θα χαμογελάσεις στη θέα μιας παλιάς κεραμιδοσκεπής πλαισιωμένης από φουντωτή βλάστηση, ή μπροστά σε ένα πέτρινο σπίτι στολισμένο με κατακόκκινες γλαστρούλες.

Το ομορφότερο, ίσως, από τα χωριά που περιβάλλουν το δάσος είναι και το πιο απομακρυσμένο. Η Λάμπεια, ή Δίβρη, απέχει περί τα 12 χιλιόμετρα από την Φολόη, και είναι όλα όσα φέρνει στο νου ο χαρακτηρισμός «ορεινό χωριό στην Πελοπόννησο». Πέτρινα σπιτάκια με κόκκινα κεραμίδια, αμφιθεατρικά κτισμένα σε δυο καταπράσινες πλαγιές, με καμινάδες που αχνίζουν, παραδοσιακούς ξενώνες, γραφικά καφενεία και ταβερνάκια που συναγωνίζονται μεταξύ τους ποιος θα μαγειρέψει καλύτερα.

Οι λάτρεις των μαγειρευτών θα εκτιμήσουν δεόντως ένα από αυτά, το Μπαλκόνι, που σερβίρει εξαίσιο κοκκινιστό μοσχαράκι και αρνάκι λαδορίγανη, μεταξύ άλλων. Πιάστε θέση στο μπαλκόνι για να χαζεύετε το χωριό και τις καταπράσινες βουνοπλαγιές που το περιστοιχίζουν.

Η περίπτωση της Νεράιδας
 
Η διαδρομή από το δάσος μέχρι το χωριό Νεράιδα είναι σαφώς μία από τις μαγευτικότερες της περιοχής, έτσι όπως ελίσσεται ανάμεσα σε καταπράσινα λοφάκια, επιβλητικές βουνοπλαγιές και πυκνά δάση, περνώντας δίπλα από διάφανα ρυάκια, γραφικά ξωκλήσια και πηγές που αναβλύζουν στους βράχους. Το ίδιο το μικρό χωριό δεν θα παρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη –αν εξαιρέσει κανείς τον «χώρο αναψυχής» με τα ξύλινα τραπεζάκια του πικνίκ δίπλα στο ποτάμι– αν δεν βρισκόταν, περί τα δυο χιλιόμετρα έξω από αυτό, το αγρόκτημα της κυρίας Ελένης Βουρλούμη, Κάμπος Νεράιδας.

Μακράν από τις καλύτερες προτάσεις διαμονής στην περιοχή, ο Κάμπος Νεράιδας αποτελείται από τέσσερα πέτρινα σπιτάκια με τζάκι, περιτριγυρισμένα από βερικοκιές και πασχαλιές, δίπλα στις κελαρυστές πηγές του Ενιπέα, παραπόταμου του Αλφειού. Χτιστά κρεβάτια, ξύλινα ταβάνια, νερό από τις πηγές και σπιτικό φαγητό από την φάρμα, με την φροντίδα της υπέροχης κυρίας Ελένης, είναι μερικά μόνο από τα δυνατά σημεία του αγροκτήματος. Η τιμή του είναι επίσης ένας από αυτά: το δίκλινο σπιτάκι με τζάκι δεν θα σας κοστίσει περισσότερα από 40-50 ευρώ, αναλόγως εποχής.

Λίγα χρήσιμα tips ακόμα

Η καλύτερη, και συντομότερη, διαδρομή για την Φολόη είναι από την Εθνική Οδό Κορίνθου – Τριπόλεως. Αμέσως μετά τα διόδια της Νεστάνης, βγαίνετε από την Εθνική στο σημείο όπου η πινακίδα γράφει «Λεβίδι, Βυτίνα, Αρχαία Ολυμπία». Αφού περάσετε το Λεβίδι, ακολουθείτε την κατεύθυνση που υποδεικνύει η πινακίδα προς Καλάβρυτα (και όχι προς Αρχαία Ολυμπία) και στην επόμενη διασταύρωση εγκαταλείπετε τον δρόμο των Καλαβρύτων και συνεχίζετε προς Λάμπεια. Από εκεί και πέρα, οι πινακίδες δεν σας απασχολούν: ο δρόμος θα σας βγάλει στο δάσος.

Ο πλησιέστερος στο δάσος ξενώνας είναι οι Δρυάδες (τηλ.: 6937615460) επάνω στον κεντρικό δρόμο που συνδέει τη Φολόη με το χωριό Πέρσαινα, οι τιμές του οποίου κυμαίνονται στα 40 ευρώ. Αν προτιμάτε να μείνετε στη Λάμπεια, εξαιρετική επιλογή αποτελεί ο ξενώνας Ορεινό Σεργιάνι (τηλ.: 26240 81077, 6972501567) οι τιμές του οποίου κυμαίνονται στα 50 ευρώ.

Εκτός από τα ταβερνάκια που ήδη αναφέραμε, αξίζει επίσης να κάνετε μια στάση στο «Δάσος», δίπλα στο Μουσείο της Φολόης, για νοστιμότατη σχάρα, σπιτικές πίτες και λαχταριστά γλυκά, αλλά και στον Ερύμανθο, στο χωριό Κούμανη, για εξαίσια ντόπια κρέατα στη σχάρα και λίγα –αλλά καλά– μαγειρευτά.