Κερκίνη: Η φύση είναι τζαζ

του Χρήστου Ζαρίφη

Να μια εικόνα. Μηχανή σβηστή και η βάρκα κυλά αθόρυβα και σχεδόν ανεπαίσθητα στο νερό. Οι ήχοι, σαν να χτυπούν στην ελαφριά ομίχλη, κάνουν έναν ασυνήθιστο αντίλαλο. Βουτάς το χέρι στο νερό. Πιάνεις τη χιονισμένη κορυφή του Μπέλλες. Μικροί ομόκεντροι κύκλοι κάνουν το βουνό να κυματίζει φεύγοντας προς τα πίσω. Μόλις χάλασες τον τέλειο καθρεφτισμό στα νερά της λίμνης. Γελάς και ξαναγελάς που τον βλέπεις πάλι να σχηματίζεται…

Άλλη εικόνα. Σ’ ένα από τα παρατηρητήρια της λίμνης. Έχεις κιαλάρει (κυριολεκτικά) έναν τσικνιά. Σκέτο; Σταχτοτσικνιά; Κάτι άλλο; Δεν έχει σημασία... Επιπλέει απλώς. Μετά ξαφνικά βουτά. Χάνεται. Επιμένει να είναι χαμένος. Στην ερώτηση «Πού πήγε το βρωμόπουλο;», η απάντηση είναι πέντε μέτρα πιο κάτω από κει που κοιτάς. Με κάτι να ασημίζει στην άκρη του ράμφους του. Το ψάρι εξαφανίζεται γρήγορα. Συνέχεια του προγράμματος. Ο τσικνιάς ξαναβουτά. Ξαναεξαφανίζεται. Ξαναβγαίνει. Σταματάς να ρωτάς πού πήγε. Απλώς χαζεύεις, κολλάς με την κίνηση του πουλιού, με τα άλλα πουλιά που μαζεύονται γύρω, κολλάς με… με… με… Με ένα σωρό πράγματα, τα οποία πετάνε, κολυμπάνε, ψαρεύουν, μαλώνουν…

Άλλη εικόνα. Ποδήλατο στο χωματόδρομο, πλάι στη λίμνη. Το γνωστό παιχνίδι: φόρα στην αρχή και το αφήνεις να ρολάρει μόνο του μετά. Γυρνάς να κοιτάξεις τη λίμνη. Στα τρία μέτρα ο πελαργός πλανάρει πλάι σου, σαν σε αργή κίνηση. Πετάνε τόσο αργά οι πελαργοί; Πετάνε. Και σου κάνουν παρέα.

Άλλη εικόνα. Σε μια απ’ τις προβλήτες. Κάτι μεταξύ ρεμβασμού και αφηρημένης παρατήρησης. Θαμπή μέρα, και το γκρίζο της λίμνης σμίγει με το γκρίζο του βουνού εξαφανίζοντας τον ορίζοντα. Το γκρίζο σπάει από μια παχιά μαύρη ευθεία μολυβιά στο βάθος. Η οποία πλησιάζει. Αλλάζει σχήμα και καμπυλώνεται. Βουτάει. Υψώνεται. Χαμηλώνει. Απομακρύνεται. Συναντά μια άλλη μολυβιά. Που κάνει το ίδιο. Και μετά κι άλλη. Ένα μπαλέτο με πρωταγωνιστές σμήνη από πάπιες…

Κι άλλη μια εικόνα. Ιππασία στο Μπέλλες. Μικρή παρέα, άλλα τόσα τα άλογα, συν ένα πουλαράκι που ακολουθεί τη μαμά του. Ησυχία τού (λίγο κίτρινου από το φθινόπωρο) δάσους. Κάτω δεξιά η λίμνη. Που βλέπεις και δεν βλέπεις, καθώς ο ήλιος περνά μέσα απ’ τα φυλλώματα και σε τυφλώνει πρόσκαιρα. Έχεις ανέβει σ’ ένα καρουζέλ και μαζί κοιτάς σ’ ένα viewmaster. Λείπει μόνο μια σοκολάτα…

Εικόνες λοιπόν, αυτές και άλλες πολλές, από τη λίμνη Κερκίνη και το (βουνό) Μπέλλες. Από τέσσερα διαφορετικά ταξίδια, δύο ανοιξιάτικα, ένα χειμερινό και ένα φθινοπωρινό, που κανένα δεν ήταν ίδιο με το άλλο και που όλα αποκάλυψαν μια πανέμορφη περιοχή.

Όμως, αφού μιλάμε τόση ώρα για εικόνες, πού ταιριάζει η τζαζ του τίτλου; Ταιριάζει σε αυτό που δεν περιγράφεται με λέξεις: στους ήχους. Διαφωνείτε; Ωραία. Άσκηση: Περιγράψτε μου τον ήχο από μια συγκέντρωση χίλιων (μπορεί και δύο χιλιάδων, μπορεί και παραπάνω) πουλιών, απ’ όλα τα είδη που παρεπιδημούν στη λίμνη, τα οποία αποφασίζουν να απογειωθούν σχεδόν ταυτόχρονα. Για πάμε: Ο ήχος του παφλασμού στην αρχή, σχεδόν σαν πλατσούρισμα παιδιού, ο οποίος δυναμώνει συνέχεια. Και τα φτεροκοπήματα των πιο βιαστικών που απογειώνονται. Και μετά ο ήχος των πιο πολλών, που πετούν πια, και των πιο λίγων, που πλατσουρίζουν. Τα μπάσα και τα πρίμα των ήχων εναλλάσσονται καταιγιστικά, καθώς και η ένταση. Και υπολογίστε και τις χροιές τους, όσες και τα είδη των πουλιών.

Αλήθεια, θέλετε ακόμη να το περιγράψετε και όχι να το ακούσετε; Μετά, απλώς αποφασίστε αν είναι τζαζ ή ροκ ή ό,τι θέλετε. Αλλά ακούστε το. Γιατί είναι αυτό που κάνει τις εικόνες από την Κερκίνη τόσο διαφορετικές: έχουν την πιο ασυνήθιστη ηχητική υπόκρουση που μπορείτε να φανταστείτε.

Πέρα απ’ αυτό, στην Κερκίνη θα βρείτε, θα θαυμάσετε και θα αγαπήσετε μια φύση που σπανίζει στην Ελλάδα: φύση που οι άνθρωποί της την έχουν προσέξει, την έχουν φροντίσει, την έχουν αναδείξει και έχουν κάνει τις εικόνες της προσιτές σε όλους, με έναν τρόπο που σέβεται όλους. Ταξιδεύοντας παρατηρήστε τα χωριά της περιοχής: βρείτε τις διαφορές ανάμεσα στα πιο τυπικά χωριά ή κωμοπόλεις της ενδοχώρας και στα χωριά της λίμνης. Θα δείτε πόσο πιο φροντισμένα και περιποιημένα είναι τα δεύτερα, με τα σημάδια της εγκατάλειψης να σβήνονται από αυτούς που επιστρέφουν για να ζήσουν (ή να ξαναζήσουν) σ’ έναν τόπο που γεννιέται ξανά, χάρη στη λίμνη.

Εν κατακλείδι. Η περιοχή είναι (επιμένουμε…) πανέμορφη και προσφέρεται για να ξεχάσεις τ’ όνομά σου. Ή για να το θυμηθείς στην κανονική του εκδοχή, με τις βόλτες στη λίμνη, με το ποδήλατο, με τις βαρκάδες, με την ιππασία και την οδοιπορία, με την παρατήρηση των πουλιών (τα κιάλια είναι απαραίτητο εξάρτημα – μην τα ξεχάσετε ή αγοράστε). Και με τις χιλιάδες εικόνες και τους απερίγραπτους ήχους…

Διάλειμμα εγκυκλοπαιδικό και διδακτικό: Η Κερκίνη είναι τεχνητή λίμνη που κατασκευάστηκε στη δεκαετία του 1930, για να αποξηρανθούν τα έλη της περιοχής, αλλά και για να εξασφαλιστεί η άρδευση των αρόσιμων περιοχών. Σιγά-σιγά η περιοχή μετατράπηκε σε καταφύγιο για πολλά είδη πουλιών, πολλά εκ των οποίων σπάνια, και σε σταθμό στα μεταναστευτικά τους ταξίδια προς βορρά ή νότο. Την τελευταία εικοσαετία, η περιοχή έχει αναδειχθεί και τουριστικά, με τη βοήθεια των ευρωπαϊκών κονδυλίων, αλλά κυρίως με την (εξαιρετική) δουλειά των ανθρώπων της περιοχής.

Στα πρακτικά τώρα. Πότε πάμε στην Κερκίνη; Ένα ακόμα ασυνήθιστο: «νεκροί» μήνες στην περιοχή θεωρούνται ο Ιούνιος και ο Ιούλιος. Όχι ότι τότε δεν έχει πουλιά, αλλά η ζέστη κάνει τις άλλες δραστηριότητες πιο επίπονη υπόθεση. Φθινόπωρο, χειμώνας ή άνοιξη; Πανέμορφες εποχές και οι τρεις, πανέμορφη η λίμνη και στις τρεις. Για μας, κερδίζει με μικρό προβάδισμα η άνοιξη: τέλος Απρίλη – αρχές Μάη (που ανθίζουν και τα νούφαρα…) έχουμε τις ομορφότερες εικόνες…

Η πρόσβαση στην Κερκίνη είναι εύκολη. Ειδικά για τους Αθηναίους, τα έργα στην Εθνική οδό Αθηνών – Θεσσαλονίκης έχουν βελτιώσει πολύ την κατάσταση και έχουν συντομεύσει το χρονικό διάστημα που απαιτείται. Υπολογίζετε ότι σε 6 ώρες (7 maximum, με πολύ… χαλαρή ταχύτητα και στάσεις στον δρόμο) έχετε καλύψει τα (ονομαστικά) 520 χλμ. της απόστασης. Πλησιάζοντας τη Θεσσαλονίκη ακολουθείτε είτε τον δρόμο προς Κιλκίς (και φτάνετε μέσω Δοϊράνης) είτε τον δρόμο για Σέρρες.

Αεροπορικώς, η περιοχή καλύπτεται από το αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης, απ’ την οποία η Κερκίνη απέχει 95 χλμ. (και μετά πάλι οδικώς μέσω Κιλκίς ή μέσω Σερρών). Σιδηροδρομικώς, υπολογίζετε (πάλι από Αθήνα) περίπου 6.30-7 ώρες ταξιδιού με το Intercity μέχρι τη Ροδόπολη, η οποία απέχει 4-5 χλμ. από την Κερκίνη.

Οι επιλογές για το χωριό όπου θα αναζητήσετε κατάλυμα είναι πολλές και μπορούν να «ταιριάξουν» ακριβώς με το πρόγραμμα που σκοπεύετε να ακολουθήσετε. Δηλαδή, αν σκοπεύετε να αφιερώσετε τον χρόνο σας κυρίως στην «καρδιά» της λίμνης (ή γενικώς να μετακινηθείτε ελάχιστα) το χωριό Κερκίνη και το Μανδράκι λ.χ. προσφέρονται περισσότερο. Αν σχεδιάζετε και κάποιες πιο μακρινές εκδρομές, ο Λιθότοπος προσφέρει ευκολότερη πρόσβαση στο κεντρικό οδικό δίκτυο. Αν πάλι θέλετε και βουνό και λίμνη (από… ψηλά), τα Άνω και τα Κάτω Πορόια (Πορόγια τα λένε όλοι – μην μπείτε στον κόπο ασκήσεων ορθοφωνίας) είναι η καλύτερη επιλογή. Επιβάλλεται να σημειώσουμε ότι οι διαφορές που σημειώνουμε είναι οριακές: το οδικό δίκτυο στη λίμνη είναι φροντισμένο και η πρόσβαση από και προς τη λίμνη είναι εύκολη απ’ όλα τα χωριά της περιοχής. Ουσιαστικά μιλάμε για κάποιο (το μέγιστο) μισάωρο λιγότερο ή περισσότερο στις διαδρομές με το αυτοκίνητο.

Άρα, η ποιότητα του καταλύματος είναι το πρώτο κριτήριο. Οι επιλογές είναι άφθονες και μόνο ευχάριστη έκπληξη μπορούν να προκαλέσουν (και σε επίπεδο τιμών). Αναφέρουμε ενδεικτικά τον Οικοπεριηγητή και το Μορφή στην Κερκίνη, τον Ερωδιό στον Λιθότοπο, το Ζείδωρον στο Μανδράκι, τον Βιγλάτορα και το Nastou στα Άνω Πορόια, το Έπαυλις στα Κάτω Πορόια.

Για τις δραστηριότητες στη λίμνη (περιήγηση με βάρκες, βόλτες με άλογο, ενοικιαζόμενα ποδήλατα κ.ά.) επίσης πολλές οι επιλογές, κυρίως στο χωριό Κερκίνη, στο Μανδράκι και στον Λιθότοπο. Για αντίστοιχες στο Μπέλλες (όπου απλώς οι βάρκες γίνονται… πεζοπορία), ορμητήριό σας τα Άνω και τα Κάτω Πορόια.

Για φαγητό, απόλυτο σημείο αναφοράς της περιοχής η Εβόρα στη Μακρυνίτσα, για σπεσιαλιτέ του τύπου βουβάλι μαγειρευτό στη γάστρα, ελάφι με μανιτάρια και καρότο, αγριογούρουνο με κυδώνι. Δεύτερο γευστικό must, φυσικά τα ψάρια της λίμνης, που θα τα βρείτε στις πολλές και καλές ταβέρνες στα χωριά της λίμνης. Η (εντελώς πρόσφατη) τυχαία… δειγματοληψία έδειξε ανεξαιρέτως άριστα αποτελέσματα στο μαγείρεμα, οπότε απλώς διαλέξτε το μέρος που σας αρέσει περισσότερο.

Για προμήθειες βουβαλίσιου κρέατος (και αλλαντικών), ο Μπόρας στη Λιβαδιά είναι το μέρος που θα αγαπήσετε. Για γλυκά (μην παραλείψετε την επίθεση στο εκμέκ…), λικέρ, βότανα και άλλα καλούδια έχει φροντίσει ο Γυναικείος Συνεταιρισμός στα Άνω Πορόια, ενώ σε αρκετά μαγαζιά στα χωριά θα βρουν το αντικείμενο του… πόθου τους οι λάτρεις του ακανέ. Γενικώς, τοπικά προϊόντα θα βρείτε σε πολλά σημεία και σε λογικές τιμές.

Αν επιμένετε για παραδοσιακό clubbing (αυτό με τη μουσική και το αλκοόλ, μωρέ), καλό δρόμο μέχρι τις Σέρρες, καλά να περάσετε (που θα περάσετε ) και κάντε κλικ εδώ για να ενημερωθείτε περί Σερρών και ευρύτερης περιοχής. Η οποία ευρύτερη περιοχή, αν επιμένετε να εγκαταλείψετε τη λίμνη, έχει να σας προσφέρει το σπήλαιο στην Αλιστράτη, ιαματικές πηρές στο Άγκιστρο και στο Σιδηρόκαστρο, την αρχαία Αμφίπολη (πολύ όμορφη τοποθεσία), το χιονοδρομικό κέντρο του Λαϊλιά, το φαράγγι του Αγγίτη, το οχυρό του Ρούπελ, το (εντυπωσιακό) μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου και όχι μόνο.

Αλλά είπαμε: όλα αυτά αν επιμείνετε να εγκαταλείψετε τη λίμνη. Που έχουμε μια υποψία ότι δεν θα θελήσετε…