Ο θεός της σφαγής: Εκρηκτική σάτιρα στο Θέατρο Αθηνών

της Ιωάννας Γκομούζα

Ένα εκκωφαντικό ασύμμετρο ηχητικό μοτίβο σπάει το απόλυτο σκοτάδι. Η σκηνή του θεάτρου Αθηνών λούζεται στο φως και, σαν βγαλμένοι από ταμπλό βιβάν, οι πρωταγωνιστές του έργου της Γιασμίνα Ρεζά αποκαλύπτονται ακροβολισμένοι σ’ ένα καθώς πρέπει σαλόνι στο κέντρο της πόλης. Δεν είναι παλιοί φίλοι ή συνάδελφοι, αλλά οι γονείς δυο εντεκάχρονων, που συναντήθηκαν για να διευθετήσουν ένα επεισόδιο ανάμεσα στα βλαστάρια τους, έναν καυγά που ως συνέπεια είχε «τη θραύση δύο κοπτήρων και τη βλάβη του νεύρου του δεξιού κοπτήρος» του Μπρούνο Ουλιέ.

Ο μεγαλοδικηγόρος Αλαίν (Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης), πραγματιστής, κυνικός και «κολλημένος» στο κινητό του. Η υπεύθυνη διαχείρισης κεφαλαίων σύζυγός του (Στεφανία Γουλιώτη), απελπισμένη από την αδιαφορία του άνδρα της μέχρι… γαστρεντερικής δυσανεξίας. Και οι οικοδεσπότες τους, ο φιλήσυχος έμπορος ειδών κιγκαλερίας Μισέλ (Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος) και η φιλότεχνη ακτιβίστρια Βερονίκη (Λουκία Μιχαλοπούλου). Τέσσερις ενήλικες της διπλανής (αστικής) πόρτας, σοβαροί, πολιτισμένοι, ευγενικοί ή μήπως όχι;

Συζητούν περί σχέσεων και ειρηνικής συνύπαρξης, για μαγειρική και καζανάκια, για τις οικογένειές τους κι ένα εξαφανισμένο χάμστερ, θυμούνται τις παιδικές τους «συμμορίες» και απολαμβάνουν γλυκό κλαφουτί. Σύντομα όμως οι συμβάσεις της κοινωνικής συμπεριφοράς καταλύονται δίνοντας τη θέση τους στον ανήλικο εαυτό και σε πρωτόγονα, ζωώδη ένστικτα. «Πιστεύω στον θεό της σφαγής. Είναι ο μοναδικός θεός που κυβερνά αδιάλειπτα, χωρίς αντίπαλο από την αρχή του κόσμου», θα ξεστομίσει κάποια στιγμή ο Αλαίν απέναντι στην «παιδαγωγική φιλοδοξία» της Βερονίκης η οποία έχει «την αδυναμία να πιστεύει στην ειρηνευτική δύναμη του πολιτισμού».

Δεν θέλει και πολύ για να καβγαδίσουν γυναίκες με άνδρες, το ένα ζευγάρι με το άλλο, τα ταίρια μεταξύ τους. Μια ατάκα, μία λέξη αρκούν για να πυροδοτήσουν ένα καινούργιο ξέσπασμα με διαφορετικούς πρωταγωνιστές κάθε φορά, σ’ ένα γαϊτανάκι εύθραυστων ισορροπιών όπου οι συμμαχίες διαρκώς αλλάζουν. Έτσι μια συνάντηση που ξεκινά με τις καλύτερες, «πολιτισμένες» προθέσεις και αψεγάδιαστα ταγιέρ οδηγείται σε γενικευμένη σύρραξη. Κι όσο το ρούμι, μαζί με τις αλληλοκατηγορίες, ρέει άφθονο, παπούτσια και γραβάτες βγαίνουν, τουλίπες εκτοξεύονται από τα βάζα, ένα κινητό τηλέφωνο κάνει «βουτιά» στο νερό και οι βαθιές ρωγμές στους τραχείς τοίχους από σκυρόδεμα του δωματίου-σκηνικού αποσπούν το βλέμμα από το… καλογυαλισμένο μαρμάρινο δάπεδο.



Καυστική σάτιρα ή «αστεία τραγωδία» αν προτιμάτε, το έργο της Γιασμίνα Ρεζά απογυμνώνει τα πάντα σ’ ένα διαβρωτικό κρεσέντο κόντρα σε κάθε έννοια πολιτικής ορθότητας. Η Γαλλίδα δραματουργός μάλιστα έχει αναφέρει ότι αφορμή για τη συγγραφή του στάθηκε ένα αντίστοιχο περιστατικό τσακωμού στο φιλικό περιβάλλον του γιού της. «Ο θεός της σφαγής» πρωτοπαρουσιάστηκε στο Schauspielhaus στη Ζυρίχη το 2006 κι έκτοτε έχει κερδίσει μια σειρά από βραβεία (Τόνι, Ολίβιε κ.ά.). Τους χαρακτήρες της παράστασης σε Παρίσι, Λονδίνο και Νέα Υόρκη έχουν ερμηνεύσει διάσημοι καλλιτέχνες όπως οι Ιζαμπέλ Ιπέρ, Ρέιφ Φάινς, Τζέιμς Γκαντολφίνι, ενώ το 2011 η υπόθεση έγινε ταινία από τον Ρομάν Πολάνσκι. Στα μέρη μας μετρά ήδη δύο σκηνικές προσεγγίσεις, τη σεζόν 2010-11 στο Θέατρο Κάτια Δανδουλάκη σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή και το 2013-14 από την Square Theatre Company στο Θέατρο 104.

Η σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη στο θέατρο Αθηνών ανέδειξε τις ιδιαιτερότητες του κάθε χαρακτήρα αφήνοντας περιθώρια στον κάθε ερμηνευτή να ξετυλίξει τα όρια του ρόλου. Έδωσε έτσι μια εύρυθμη παράσταση με ξεκαρδιστικές εξάρσεις (εξαιρετική μεταξύ άλλων η σκηνή με το… τραυματισμένο λεύκωμα για τον Κοκόσκα), μετρημένες σιωπές κι ερμηνείες που καταχειροκροτήθηκαν. Απολαυστικός ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος έπλασε τον αβανταδόρικο ρόλο του γήινου, πρακτικού επιχειρηματία Μισέλ με δεξιοτεχνία και πειστικότητα.



Με το πάθος… ιεραπόστολου, ανάλογη εμφάνιση κι ένα πετυχημένο τικ στα μάτια, η Λουκία Μιχαλοπούλου ως μαχητική ιδεολόγος Βερονίκη υπήρξε εξαρχής η κινητήριος δύναμη για ουκ ολίγες αντιπαραθέσεις. Αγνώριστη μες στο εκάι ταγιέρ και το αυστηρό καρέ της, η Στεφανία Γουλιώτη κέντησε μια λεπτεπίλεπτη ερμηνεία αποδίδοντας τις διακυμάνσεις της Ανέτ από ενοχική μητέρα σε υστερική πιωμένη σύζυγο.

Και μια «νόστιμη» λεπτομέρεια από το πρόγραμμα της παράστασης: ανάμεσα στις κριτικές, συνεντεύξεις και το υπόλοιπο πληροφοριακό υλικό για το έργο, θα βρείτε και τη συνταγή για το περιβόητο κλαφουτί.

Οι συντελεστές:
Μετάφραση: Γιώργος Βούρος
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης
Σκηνικά – Κοστούμια: Αθανασία Σμαραγδή
Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος
Μουσική: Μίνως Μάτσας

Τους ρόλους ερμηνεύουν: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Στεφανία Γουλιώτη, Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλος, Λουκία Μιχαλοπούλου