Το βιβλίο των ψευδαισθήσεων: Ωδή στο βωβό σινεμά

Μια ιστορία αλήθειας και κλείνει το τραύμα (MC Yinka):
Πάντα αγαπούσα τον Paul Auster. Στο Βιβλιοκαφέ, με τους χειμώνες και τα καλοκαίρια να περνούν δίπλα στο τζάκι ή στην αυλή με τα πλατάνια, διαβάσαμε πολλές φορές έργα του: από Μάιο “Αόρατος” (3/5/2014) φθινόπωρο “Η τριλογία της Νέας Υόρκης” (5/11/2014) κι έπειτα πάλι φθινόπωρο “Η επινόηση της μοναξιάς” (23/10/2015).

Τα κακά τα κείμενα / Τη δική μου τη φθορά / Τα ψευτοπαλίκαρα (MC Yinka):
Το πιο πρόσφατο απόκτημά μου ξεκινά αριστουργηματικά, κάτι που μάλλον οφείλεται στο βελούδινο ύφος του συγγραφέα, κάτι ανάμεσα στη χαρμολύπη που γεννά και στην αφηγηματική δύναμη που το διέπει. Δυο νήματα βρίσκουν σημείο σύγκλισης και το κείμενο απογειώνεται εξ αρχής. Ο καθηγητής λογοτεχνίας David Zimmer γράφει ένα βιβλίο για τον άγνωστο κωμικό του βωβού σινεμά Hector Mann, ο οποίος έχει εξαφανιστεί εδώ κι εξήντα χρόνια. Γύρω στο 1928-1929 γύρισε δώδεκα ταινίες κι έπειτα, αιφνιδιαστικά, εξαφανίστηκε από προσώπου γης. Ο Zimmer τον ανακαλύπτει τυχαία και γράφει ένα πυρετώδες βιβλίο γι’ αυτόν το 1988. Και τότε λαμβάνει ένα γράμμα από τον ίδιο (ή μάλλον από τη γυναίκα του)! Το άλλο νήμα, το οποίο προηγήθηκε της ενασχόλησής του με τον Mann, είναι ο χαμός της γυναίκας του Zimmer και των δυο γιων τους σε αεροπορικό δυστύχημα. Η ανάγκη να ξεφύγει βρήκε διέξοδο στις ταινίες του βωβού σινεμά. Η κατάθλιψη του καθηγητή έπεσε πάνω στο πηγαίο χιούμορ του κωμικού!

Στην ουσία το βιβλίο μέχρις ενός βαθμού είναι ωδή στον βωβό κινηματογράφο. Ο Hector Mann είναι ένα κράμα πολλών κωμικών της εποχής, που συνδυάζουν χαρούμενο πρόσωπο με θλιμμένη ψυχή. Το μουστάκι του, το κοστούμι του, το style του δίνει το στίγμα του, που μπορεί να μην είναι από τα κορυφαία της βωβής κινηματογραφίας αλλά εκπέμπει το δικό του χαρακτηριστικό σήμα.

Το μυθιστόρημα προχωράει με πολύ φυσικό ρυθμό, με τη μεταφραστική δουλειά του Zimmer αλλά και τις συναισθηματικές του αμφιθυμίες, που ξεσπούν μερικές φορές σε αγενή θυμό. Οι μικρές ανατροπές δεν είναι στην ουσία αιφνιδιαστικές αφηγηματικές επαναστάσεις αλλά σοφά καμπυλωμένες στροφές που συνεχίζουν μια σαφώς προδιαγεγραμμένη πορεία. Το αυτοκίνητο του αναγνώστη δεν αλλάζει ξαφνικά τοπίο, αλλά τρέχει με σταθερό ρυθμό σε νέα τοπία που διαδέχονται ομαλά το ένα το άλλο. Ίσως βρήκα σχοινοτενή την αφήγηση της Alma, απεσταλμένης του Mann στον Zimmer, που εξιστορεί όλη τη ζωή του πρώτου. Επίσης, οι ταινίες που ενθέτονται μέσα στην κύρια αφήγηση ίσως θα μπορούσαν να είναι πιο μικρές σε έκταση.

Η συνάντηση Zimmer και Mann, ενώ είναι η αναμενόμενη εξέλιξη, έχει μικρή σημασία. Πιο πολύ μετράει το μυστήριο της τέχνης, η βαθιά θέληση για δημιουργία χωρίς αποδέκτη, η σύνδεση ζωής και τέχνης μακριά από άλλες σκοπιμότητες,

Το μυαλό μου ν’ ανοίξει να δώσει τροφή στην πένα (MC Yinka):
Σίγουρα θαύμασα απ’ την αρχή τη στρωτή αφήγηση που έβαινε ακώλυτα μέχρι τέλους. Παράλληλα η ψυχολογία του David Zimmer και οι στροφές που έπαιρναν οι αποφάσεις του ήταν φυσιολογικές, αναμενόμενες, επαρκείς. Και τέλος, παρατήρησα ότι η ζωή του Mann, τόσο διαφορετική, έμοιαζε με τη ζωή του Zimmer, σε μια σειρά αντανακλάσεων. Σε άλλη εποχή και με άλλον τρόπο, αλλά παρόμοια εξέλιξη. Αυτοί οι αντικατοπτρισμοί ίσως δικαιολογούν τον τίτλο, γιατί αλλιώς δεν βλέπω τι νόημα έχει. Η όλη σύνθεση έχει στοιχεία τραγωδίας και οδηγεί σε crescento με γρήγορες τσεκουριές.

Πάπισσα Ιωάννα