Γνωρίστε το cafe που σερβίρει λογοτεχνία

Ένας Πατριάρχης που δίνει στο διαδικτυακό ποίμνιό του την «ευχή» του: Να διαβάζει πολλά και καλά βιβλία. Μια Πάπισσα που παίρνει τη σκυτάλη, για να φτάσουν σ’ εμάς καλογραμμένες γνώμες για τα καλύτερα (ή και τα λιγότερο καλά) βιβλία της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας. Ένα blog που φιλοξενεί το αποτέλεσμα πολύωρων συζητήσεων, οι οποίες πυροδοτούνται από την ανάγνωση χιλιάδων φρεσκοτυπωμένων ή κιτρινισμένων σελίδων. Αυτό είναι το Βιβλιοκαφέ.

Το αγαπημένο μας ιστολόγιο με κριτικές βιβλίων δημιουργήθηκε από έναν φανατικό αναγνώστη που συστήνεται ως Πατριάρχης Φώτιος πριν 12 χρόνια. «Είμαστε πια στην Έκτη Δημοτικού», λέει στο in2life και μας μιλά μαζί με την ομάδα του, για το πώς η ιδιότητα του κριτικού αλλάζει την εμπειρία της ανάγνωσης, πόσες ώρες πρέπει κανείς να αφιερώνει στο ξεφύλλισμα αν θέλει να «υπηρετεί» αυτό το «λειτούργημα» και πώς αντιμετωπίζει το κριτικό μάτι ένα «μέτριο» βιβλίο.

Δέκα ώρες τη βδομάδα… με συνταγή Πατριάρχη

Μπορεί να ξεκίνησε από ένα άτομο, αλλά το Βιβλιοκαφέ δεν είναι ατομικό σπορ. Ο Πατριάρχης Φώτιος αρχικά, η Πάπισσα Ιωάννα στη συνέχεια, δυο-τρεις άνθρωποι που βοηθούν με μεταφράσεις, γνώμες, παράλληλες αναγνώσεις και συζητήσεις ξοδεύουν «εργατοώρες» για το αποτέλεσμα που φτάνει στα μάτια μας. «Κι επειδή πάντα διαβάζαμε, ο χρόνος δεν μετριέται σε εργατοώρες, αν και, αν τις υπολογίσει κανείς, θα βγουν σε εβδομαδιαία βάση πάνω από δέκα», λέει ο Πατριάρχης, σημειώνοντας ωστόσο ότι το μέσο υπάρχει για να εξυπηρετήσει το διάβασμα και όχι το ανάποδο.

«Ο κριτικός βιβλίου διαβάζει πιο συνειδητά»

Πώς είναι άραγε να διαβάζεις «για να γράψεις»; Αλλάζει την εμπειρία της ανάγνωσης ο σκοπός; Οι οικοδεσπότες του Βιβλιοκαφέ απαντούν: «Παρόλο που δεν είναι αυτοσκοπός, είναι μια πολύ δημιουργική διαδικασία. Αν διαβάζει κανείς απλώς, δεν επιμένει σε ερωτήματα στα οποία πρέπει να δώσει απάντηση, πριν γράψει. Αν διαβάζει και έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του την “υποχρέωση” να εξηγήσει τι είδε, τότε ωθείται σε μια πιο διερευνητική ανάγνωση, σε μια ανάγνωση με σκέψεις, αναλύσεις, συζητήσεις. Όταν στο πίσω μέρος του μυαλού σου έχεις ως στόχο την καταγραφή των αναγνωστικών σκέψεών σου, διαβάζεις πιο συνειδητά. Ίσως γι’ αυτό κρατάμε ανοικτό το Βιβλιοκαφέ: Για να έχουμε έναν τόπο κατάθεσης - αφού έπαψε να είναι ένας τόπος διαλόγου».

«Δεν είναι κάθε βιβλίο ωφέλιμο»

Στην κοσμοθεωρία του Πατριάρχη και της ομάδας του δεν υπάρχει η άποψη ότι όταν κάποιος διαβάζει, έστω και βιβλία μαζικής κατανάλωσης, θα μεταπηδήσει κάποια στιγμή και στη σοβαρή λογοτεχνία. Πώς βλέπει όμως ένα κριτικό μάτι την άνοδο της ελληνικής παραγωγής των best seller; «Εύπεπτα, ευχάριστα, καθησυχαστικά, αισιόδοξα ακόμα κι αν είναι θλιμμένα. Δεν πιστεύω στην άποψη ότι κάθε βιβλίο είναι ωφέλιμο. Από την άλλη, είναι παρήγορο που παρατηρείται έντονη κίνηση γύρω από το βιβλίο», λέει, επισημαίνοντας ως θετικό στοιχείο την «κίνηση» που υπάρχει γύρω από το βιβλίο με κριτικές, ένθετα, περιοδικά (κάποια κλείνουν, κάποια ανοίγουν ψηφιακά), ιστολόγια, λέσχες ανάγνωσης και σεμινάρια δημιουργικής γραφής.

«Ένα κείμενο είναι ένα καλομαγειρεμένο φαγητό»

«Δεν μπορεί να εκτιμηθεί μόνο αν ένα υλικό αγγίζει ευχάριστα τη γλώσσα», σημειώνει η ομάδα του Βιβλιοκαφέ στην ερώτησή μας αν οι φανατικοί βιβλιόφιλοι βρίσκουν κάτι καλό ακόμη και σε μέτρια βιβλία. «Ισχύει αυτό!», μας εκμυστηρεύονται. «Ξεκινάς πάντα με το σκεπτικό ότι το βιβλίο που έπεσε στα χέρια σου –τυχαία ή εμπρόθετα- αξίζει. Και πάντα βλέπεις το ιδανικό «θέλω» του συγγραφέα. Συχνά το βλέπουμε να πραγματώνεται. Συχνά το βλέπουμε σε ένα μόνο μέρος του συνολικού βιβλίου - και γι’ αυτό γράψαμε παλιότερα για ένα διήγημα που μας άρεσε πραγματικά, ένα διήγημα ανάμεσα σε πολλά ανεπιτυχή κείμενα. Συχνά πάλι, βλέπουμε μια καλή ιδέα, μια άρτια γλώσσα, μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Αλλά το συνολικό αποτέλεσμα εξαρτάται από την αρμονική συνύπαρξη πολλών καλών συνιστωσών και όχι από μια κάποια κορυφή.

Κριτικές του Πατριάχρη Φώτιου και της Πάπισσας Ιωάννας θα βρείτε στην στήλη για το βιβλίο στο In2life και φυσικά, στο Βιβλιοκαφέ, όπου όπως αναφέρει ο Πατριάρχης… ζει σε ένα φάρο, αντικρύζει το πέλαγος και τον ουρανό και την 1η κάθε μήνα κερνά ένα παγωτό για ένα σημαντικό έργο της λογοτεχνίας. Μπείτε κι εσείς στο πιο φιλόξενο, βιβλιοφίλ καφενείο του διαδικτύου.