Νυχτερίδα στην τσέπη: Διηγήματα… γρίφοι

Ένιωσα, σαν τελείωσα το βιβλίο αυτό, ότι το πρόδωσα. Ενώ διάβασα κάθε διήγημα με τη δέουσα προσοχή κι ενώ αισθάνθηκα ότι ο νεαρός συγγραφέας κάτι ξέρει από λογοτεχνία, δεν μπορούσα να το αξιολογήσω τόσο θετικά ώστε να πιάσω το πληκτρολόγιο και να γράψω γι’ αυτό. Μέσα στο ημισκότεινο τοπίο των ιστοριών του, κάτι μου διέφευγε, κάτι ελισσόταν και λάνθανε. Γι’ αυτό, λόγω των αναγνωστικών μου τύψεων, μετά από ένα διάστημα το ξανάπιασα, διαβάζοντας τα διηγήματα με άλλη σειρά.

Στην πρώτη ανάγνωση συγκράτησα το ανοικτό τέλος των διηγημάτων του συγγραφέα: Κάθε ιστορία δεν ολοκληρώνεται με μια κλειστή κατάληξη, αλλά αφήνεται στο κενό, όντας μια εκκρεμότητα που κεντρίζει το μυαλό του αναγνώστη. Και μέσα σ’ αυτό το κείμενο χωρίς όρια περιδιαβαίνει η ματαιότητα, η απώλεια, η πίκρα, η αυταπάτη, η οποία ωστόσο, σαν μεγαλώσει, θέλει να γίνει ελπίδα. Τα γκρίζα σκηνικά του Ρακόπουλου τέμνονται απρόσμενα από μια ακτίνα φωτός, που δεν ξέρεις αν οδηγεί σε ανοικτά λιβάδια ή σε ασφυκτικούς φωταγωγούς.

Στη δεύτερη ανάγνωση ανακαλύπτω το βιωματικό φορτίο των διηγημάτων και τον τρόπο σύνθεσής τους. Ο συγγραφέας κουβαλά τον πυρήνα μιας εμπειρίας και την απλώνει στο χαρτί, όχι συνθέτοντάς την σε αυτοτελή ιστορία, αλλά εκθέτοντάς την σαν κομμάτι από τη ζωή, αποσπασματικό, ανολοκλήρωτο, κολοβό, που αφήνει πίσω του μια στυφή γεύση. Πολλές φορές κάθε διήγημα διαρθρώνεται πάνω σε ένα πρόσωπο, ένα πρόσωπο γριφώδες, αινιγματικό, που πλάθεται σαν θρύλος και μένει σκόπιμα θολό, γεμάτο ερωτηματικά και σκιές.

Ο διηγηματογράφος γράφει με κοφτές προτάσεις, έναν μικροπερίοδο λόγο που υποβάλλει την ατμόσφαιρα του φευγαλέου, αλλά και του κλειστοφοβικού. Στο οπισθόφυλλο εξηγεί ότι η γλώσσα πλησιάζει την ποίηση, αλλά μάλλον πρόκειται για μία διασταλτική σημασιοδότηση της ποιητικής γλώσσας: Είναι όντως παρεκκλίνουσα, αλλά δεν ξενίζει τόσο και δεν ξεφεύγει από τον πεζό τόνο της αφήγησης. Η γλώσσα φρενάρει την ανάγνωση, ώστε ο αναγνώστης να σταθεί και να ξαναδεί την ιστορία, τα πρόσωπα, τις σκηνές…

Ωστόσο, δύο πράγματα δεν με άφησαν να το απολαύσω. Πρώτον, το ότι ένιωθα σε μερικά σημεία πως οι ιστορίες του Ρακόπουλου έχουν έντονη αυτοβιογραφική διάσταση κι η γλώσσα δεν μπορεί να κρύψει την αντιγραφή εμπειριών της ζωής του. Τις περισσότερες φορές βέβαια αυτό εκλογοτεχνίζεται κι έτσι δεν ενοχλεί. Το δεύτερο είναι η αποσπασματική φύση μερικών από τα διηγήματα, που αφήνει σκόρπια στοιχεία αναμεμειγμένα και διάσπαρτα, αφήνοντας κενά και ανοικτά πεδία. Κι όσο κι αν λέμε ότι ο ενεργός αναγνώστης καλείται να τα καλύψει, συχνά μένει ένα χαοτικό και εκκρεμές σύνολο, που δεν μπορεί να οδηγήσει ακόμα και τον δραστήριο αναγνώστη να το συμπληρώσει.

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος