Το Παρίσι εν καιρώ ειρήνης: Νουάρ… χωρίς έγκλημα

Το μυθιστόρημα ξεκινάει με σκηνή σε πολυπολιτισμικό σχολείο α λα “Ασυμβίβαστη γενιά” του Τζον Ν. Σμιθ με τη Μισέλ Πφάιφερ και συνεχίζεται επαγωγικά στο 18ο Διαμέρισμα του Παρισιού, όπου κατοικούν Άραβες, Εβραίοι και Κινέζοι α λα “Arab Jazz” του Karim Miské. Βρισκόμαστε λοιπόν στη γαλλική πρωτεύουσα, η οποία είναι ένα πολυφυλετικό κέντρο, χωρίς όμως η ανοχή και η διαφυλετική ομόνοια να είναι στον καλύτερο δυνατό βαθμό.

Το βιβλίο έχει στο κέντρο του τον αστυνόμο Κερζενεάν αλλά δεν έχει πτώμα, μυρίζει αστυνομικό χωρίς να περιέχει φόνο, είναι νουάρ με τη βία να αιωρείται σαν σταγονίδιο στην ατμόσφαιρα και την ένταση να υποφώσκει κάτω από την “ειρήνη” του Παρισιού. Η επίθεση του Άραβα Ταρίκ σε μια Εβραία μαθήτρια, τη Γιαέλ, προκειμένου να της αρπάξει την τσάντα, προβάλλεται ως εθνικιστική επίθεση, αν και ο αστυνόμος δεν είναι καθόλου σίγουρος. Ο Ταρίκ θα δεχτεί κι ο ίδιος επίθεση, που, αυτή τη φορά, φαίνεται να είναι η εκδίκηση για την αλητήρια συμπεριφορά του. Έτσι, ξεκινάει η βεντέτα… ώσπου κάποιος απάγει τον αδελφό της Γιαέλ.

Ο αστυνόμος έχει να τα βάλει με όλες τις προκαταλήψεις που υπάρχουν και στις δύο πλευρές, στους Άραβες και τους Εβραίους, και με όλα τα στερεότυπα της γαλλικής κοινωνίας για τους μετανάστες. Γι’ αυτό ο λόγος του είναι έντονα καταγγελτικός και ειρωνικός απέναντι στην άστοχα επιεική δικαστική εξουσία, απέναντι στους δήθεν επαναστατημένους νέους, απέναντι στην υποκρισία των Παριζιάνων και τη σκανδαλοθηρία των ΜΜΕ, απέναντι σε όσους έχουν λυμένο το ζωνάρι τους για συγκρούσεις.

Με πρίσμα τη γλώσσα καταφέρνει να ζωντανέψει μια ρατσιστική κοινωνία, όπου τα περίφημα ανθρώπινα δικαιώματα και η κληρονομιά της Γαλλικής Επανάστασης είναι μόνο μεγάλες ιδέες και κούφια λόγια. Ένας σκεπτόμενος νους βλέπει εντέλει όσα κρύβουν οι πολιτικοί και οι δημοσιογράφοι, όχι τα επιφανειακά και τα εκκωφαντικά, αλλά τα σαθρά θεμέλια του Δυτικού πολιτισμού που υποκρίνεται τον προηγμένο αλλά κατά βάση είναι καχύποπτος, μισαλλόδοξος, απάνθρωπος…

Η ισορροπία μεταξύ της αστυνομικής έρευνας και της κριτικής εναντίον της κοινωνίας είναι, νομίζω, το μεγάλο πλεονέκτημα του βιβλίου. Ο αναγνώστης αισθάνεται ότι κάτι τον περιμένει παρακάτω, αλλά συνάμα δεν τρέχει γρήγορα να ξεπεράσει τις εύστοχες παρατηρήσεις, που ακούγονται μέσα στην υπόθεση σαν συστατικά κομμάτια της.

Κι εκεί ξεκινούν τα διλήμματα: είναι ο απαγωγέας ένας Άραβας που εκδικείται τους Εβραίους για όσα έκαναν στην παρέα του Ταρίκ; Η απάντηση βέβαια είναι αρνητική, αφού ο δράστης είναι ένας έμπορος ναρκωτικών. Όμως η θρυαλλίδα έχει ανάψει και η δυσπιστία περνοδιαβαίνει με τσόκαρα στους δρόμους του 18ου Διαμερίσματος. Ο πατέρας λ.χ. της Γιαέλ και του απαχθέντος Νταβίντ έχει ήδη αποφασίσει να αλλάξει συνοικία.

Το δεύτερο δίλημμα έρχεται ραγδαίο και γενικότερο: είναι η Γαλλία πολυπολιτισμική κοινωνία ή έχει στην πράξη βουλιάξει σε μια αδύνατη συμβίωση μεταξύ των διαφορετικών κουλτουρών; Η απάντηση έρχεται σε μια πολυφωνική σύνθεση. Άλλοι λένε ναι, ανάμεσά τους και ο αφηγητής Κερζενεάν, ενώ άλλοι είναι αντίθετοι, καθώς βλέπουν ότι οι πολιτισμικές ομάδες (εδώ θρησκευτικές) όλο και περιχαρακώνονται, χωρίς ουσιαστικές επαφές και ωσμώσεις.

O blogger Πατριάρχης Φώτιος