Τις μικρές ώρες: Η επιστροφή του Χαρούκι Μουρακάμι

Αν κανείς δεν ήξερε ότι το βιβλίο αυτό ανήκει στον Μουρακάμι, θα μπορούσε να το καταλάβει από μικρά και μεγάλα στοιχεία ταυτότητας. Το πιο σημαντικό όμως νομίζω ότι είναι η σύζευξη πραγματικότητας και μεταφυσικού, σαν δυο παράλληλοι όσο και αλληλοτεμνόμενοι κόσμοι. Κι εκεί που νομίζεις ότι όλα κυλάνε ρεαλιστικά, προκύπτουν αδιόρατα γεγονότα, ενδείξεις, σημεία που πείθουν για τη διαπίδυση στοιχείων από τον έναν κόσμο στον άλλο. Το είδαμε έντονα στο 1Q84, όπου τα δύο φεγγάρια και οι λοιπές αναφορές στα ανθρωπάκια υπαγόρευαν μεταξύ άλλων το παράλληλο σύμπαν.

Στο μυθιστόρημα “Τις μικρές ώρες”, τα κεφάλαια που αναφέρονται στη Μάρι εναλλάσσονται με μικρά κεφάλαια για την αδελφή της, την Έρι. Η δεύτερη κοιμάται αμέριμνη όσο στο δωμάτιο κυκλοφορούν υπερφυσικές υπάρξεις, ενώ η πρώτη περιηγείται στη νύχτα, προκειμένου να δει τη ζωή εκτός της προστασίας του σπιτιού. Συναντά έναν μακρινό γνωστό, βοηθά μια Κινέζα πόρνη μετά τον ξυλοδαρμό της σε ροζ ξενοδοχείο, γυροφέρνει σε νυχτερινά κέντρα κ.ο.κ. Από ένα σημείο και έπειτα, η αφήγηση σπάει σε περισσότερα μέρη, καθώς παρακολουθούμε τις ίδιες πάντα νυχτερινές ώρες την ιδιοκτήτρια του ροζ ξενοδοχείου, το μεγαλοστέλεχος που κακοποίησε την Κινέζα πόρνη κ.ο.κ.

Μπορεί η ίδια η υπόθεση να είναι σχετικά ανούσια, όσο αναλώνεται σε μικρές σκηνές και καθημερινές συζητήσεις, αλλά ο Ιάπωνας συγγραφέας διαθέτει μια σαγήνη που σε μαγνητίζει, μια αφηγηματική δύναμη που ξεδιπλώνει μπροστά σου έναν αγρό με λουλούδια κι εσύ ακολουθείς τη μυρωδιά τους, μια πρωτόγνωρη απλότητα που δεν ξεπέφτει σε ευκολία. Οι διάλογοι είναι τόσο δουλεμένοι που φαίνονται αυθόρμητοι, θεατρικοί, φυσικοί, τοποθετημένοι ανάμεσα σε εύστοχες παρατηρήσεις, άλλοτε σκηνοθετικές κι άλλοτε λογοτεχνικές. Τα πρόσωπα ξεδιπλώνονται μπροστά σου ζωντανά, χωρίς να χρειάζονται πολλά λόγια για να σκιαγραφηθούν• και ταυτόχρονα επειδή η συνολική ζωή τους είναι αδρά περιγεγραμμένη, υπάρχουν πάντα περιθώρια να εξελιχθούν σε πολύπλευρα όντα, καθημερινά όσο και μυστηριώδη, απλά όσο και πολύπλοκα, ασήμαντους χαρακτήρες όσο και ανθρώπινους τύπους.

Οι μικρές σκηνές, τα αλληλοσυνδεόμενα επεισόδια, η χαλαρή δομή, η απλόχωρη αφήγηση, οι διάσπαρτοι προβληματισμοί, η ανάδειξη του ανθρώπου μέσα από την κουβέντα, η αντίθεση των δύο αδελφών, τα μικρά δράματα που δεν φτάνουν σε κορύφωση, το παράλογο που δένει τόσο αρμονικά με το λογικό, όλα αυτά πλέκουν ένα χαλί που κρατά το πέλμα του αναγνώστη. Είναι όλα μια σπονδή στην αδελφική αγάπη που δοκιμάζεται; Μοιάζει πιθανό. Η Έρι κοιμάται, κάτι που συμβολίζει μια εκούσια - ακούσια απόσυρση, μια εσωστρέφεια μακριά από την οικογένειά της και μακριά από τη Μάρι, η οποία ομολογεί ότι ποτέ δεν ήταν κοντά –λόγω συνθηκών ζωής με τη μεγάλη αδελφή της.

Θα εξακολουθήσω να διαβάζω Μουρακάμι, προσπαθώντας να ξεδιαλύνω το εξής: είναι ένας μαέστρος της γραφής που παίρνει το ανούσιο και το αβαθές και τα κάνει μύθο, τα κάνει χαριτωμένη λογοτεχνία; Ή είναι ένας ανατόμος της καθημερινότητας που διηγείται με απλό τρόπο βαθύτερες αλήθειες της ζωής, αλατίζοντάς τις με καρυκεύματα από παράλληλους κόσμους;

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος